STAN PRAWNY NA 6 MAJA 2022 Przeniesienie nauczyciela w stan nieczynny Opracowała: Karolina Król-Komarnicka, kierownik działu kadr i płac w państwowej instytucji Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762 ze zm.), • Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2002 r. (I PK 15/02). Po otrzymaniu oświadczenia o rozwiązaniu stosunku pracy z powodu częściowej likwidacji szkoły, zmniejszenia liczby oddziałów lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie w pełnym wymiarze zajęć, nauczyciel może złożyć wniosek o przeniesienie go w stan nieczynny. Przypadki, w których nauczyciel może złożyć wniosek o przeniesienie w stan nieczynny, stanowią katalog zamknięty. Nauczyciel może złożyć wniosek tylko w sytuacji, w której otrzymał oświadczenie o rozwiązaniu stosunku pracy na podstawie art. 20 ust. 1 pkt 2 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela, tj. z powodu: • częściowej likwidacji szkoły, • zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole, • zmian planu nauczania. Ważne! Ze stanu nieczynnego nie mogą korzystać nauczyciele likwidowanej szkoły. W tym wypadku następuje rozwiązanie stosunku pracy po upływie okresu wypowiedzenia. Możliwość przeniesienia w stan nieczynny nie dotyczy także nauczycieli zatrudnionych na podstawie umowy o pracę w niepełnym wymiarze zajęć. Stan nieczynny jest bowiem alternatywą rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem z przyczyn organizacyjnych, które uniemożliwiają „dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć”. W przypadku nauczycieli zatrudnionych w niepełnym wymiarze, z którymi rozwiązano umowę o pracę z przyczyn organizacyjnych, podstawą rozwiązania umowy będą art. 27 ust. 1 KN i ewentualnie przepisy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Kto może wnioskować o stan nieczynny? Wniosek o przeniesienie w stan nieczynny może złożyć każdy zatrudniony w pełnym wymiarze nauczyciel: • zatrudniony na podstawie mianowania, • zatrudniony na podstawie umowy o pracę (nauczyciel kontraktowy), • z uprawnieniami emerytalnymi. Art. 20 ust. 5c KN daje wskazówki, jak powinno wyglądać przeniesienie w stan nieczynny. Jak już wcześniej wspomniano, przeniesienie nauczyciela może nastąpić tylko wtedy, kiedy nauczyciel otrzyma wypowiedzenie z powodu: • częściowej likwidacji placówki, • zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole, • zmian planu nauczania. Jeżeli nauczyciel chce skorzystać z możliwości przeniesienia go w stan nieczynny, musi złożyć pisemny wniosek do dyrektora w terminie do 30 dni od dnia doręczenia wypowiedzenia stosunku pracy. Dyrektor ma obowiązek uwzględnić ten wniosek – przepisy nie przewidują możliwości udzielenia odmowy, jeżeli nauczyciel spełnia warunki przewidziane w art. 20 ust. 5c KN. Złożone wcześniej wypowiedzenie staje się bezskuteczne. Ważne! Dyrektor szkoły nie może przenieść nauczyciela w stan nieczynny z własnej inicjatywy, zawsze musi nastąpić to na wniosek nauczyciela. Powinien jedynie poinformować nauczyciela, iż przepisy Karty nauczyciela przewidują możliwość uniknięcia rozwiązania stosunku pracy poprzez przejście w stan nieczynny i na czym to polega. Sposób poinformowania o tym uprawnieniu nie jest określony w przepisach prawa, może mieć więc formę ustną lub pisemną. Potwierdza to m.in. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2002 r. Najlepszym sposobem wydaje się zamieszczenie tej informacji w piśmie zawierającym oświadczenie woli o wypowiedzeniu nauczycielowi stosunku pracy. Jak długo trwa stan nieczynny? Nauczyciel pozostaje w stanie nieczynnym przez okres sześciu miesięcy. Przeniesienie w stan nieczynny nie powoduje ustania zatrudnienia, stosunek pracy ulega bowiem „zawieszeniu” na ten wskazany okres. Co istotne, nauczyciel pozostaje w zatrudnieniu, ale nie świadczy pracy. Po upływie sześciu miesięcy stosunek pracy wygasa, co wywołuje dla nauczyciela skutki, jakie przepisy prawa wiążą z rozwiązaniem stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy w zakresie świadczeń przedemerytalnych. Jakie prawne konsekwencje wywołuje stan nieczynny? Nauczyciel przeniesiony w stan nieczynny zachowuje prawo do comiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego oraz prawo do innych świadczeń pracowniczych do czasu wygaśnięcia stosunku pracy. Zachowanie prawa do innych świadczeń pracowniczych oznacza np., że w okresie stanu nieczynnego nauczyciel może nabyć prawo do nagrody jubileuszowej, jeżeli w tym czasie osiągnie staż pracy uprawniający do tej nagrody. Od wynagrodzenia otrzymywanego przez nauczyciela przeniesionego w stan nieczynny należy odprowadzać składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Nauczycielowi przebywającemu w stanie nieczynnym przysługują także inne świadczenia pracownicze, m.in. urlop dla poratowania zdrowia, świadczenia rzeczowe czy świadczenia z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Zgodnie z art. 20 ust. 7 KN dyrektor ma obowiązek przywrócenia do pracy w pierwszej kolejności nauczyciela pozostającego w stanie nieczynnym w sytuacji powstania możliwości podjęcia przez niego pracy: • na czas nieokreślony w pełnym wymiarze zajęć lub • na okres, na który została zawarta umowa w tej samej szkole, na tym samym lub innym stanowisku, pod warunkiem posiadania przez nauczyciela wymaganych kwalifikacji. Ważne! Jeżeli nauczyciel odmówi podjęcia pracy, wówczas jego stosunek pracy wygasa z dniem odmowy podjęcia pracy. W wypadkach podyktowanych koniecznością realizacji programu nauczania w tej samej lub w innej szkole nauczyciel pozostający w stanie nieczynnym może, na swój wniosek lub na wniosek dyrektora szkoły, podjąć pracę zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami w niepełnym lub w pełnym wymiarze zajęć, jednak na okres nie dłuższy niż okres stanu nieczynnego (art. 20 ust. 8 KN). Z tytułu wykonywania pracy nauczycielowi przysługuje odpowiednie do wymiaru zajęć wynagrodzenie, niezależnie od pobieranego wynagrodzenia z tytułu pozostawania w stanie nieczynnym. Na podstawie art. 20 ust. 5c KN wygaśnięcie stosunku pracy powoduje dla nauczyciela skutki, jakie przepisy prawa wiążą z rozwiązaniem stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy w zakresie świadczeń przedemerytalnych. Nauczycielowi przeniesionemu w stan nieczynny nie przysługuje odprawa pieniężna, o której mowa w art. 20 ust. 2 KN, ponieważ w okresie pozostawania w stanie nieczynnym zachowuje on prawo do wynagrodzenia. Ważne! Jeżeli nauczyciel zdecyduje się złożyć wniosek o przeniesienie w stan nieczynny, będzie musiał liczyć się z tym, iż nie będzie miał możliwości odwołania się do sądu pracy – przeniesienie w stan nieczynny następuje z inicjatywy i za zgodą nauczyciela. Natomiast ze strony dyrektora powstaje brak konieczności wypłaty na rzecz nauczyciela jednorazowej odprawy z tytułu rozwiązania stosunku pracy, ponieważ nauczyciel przeniesiony w stan nieczynny w momencie wygaśnięcia stosunku pracy nie otrzymuje odprawy z tytułu rozwiązania stosunku pracy, gdyż stosunek pracy nie rozwiązuje się, lecz wygasa. Odprawę zastępuje wówczas wynagrodzenie zasadnicze wypłacane w trakcie stanu nieczynnego. Kto powinien rozważyć przejście w stan nieczynny? Takie rozwiązanie powinni wziąć pod uwagę nauczyciele: • którym brakuje mniej niż sześciu miesięcy do nabycia prawa do nagrody jubileuszowej czy do spełnienia warunków do nabycia prawa do świadczenia kompensacyjnego lub emerytury, • którzy zakończyli staż na wyższy stopień awansu zawodowego lub pozostaje im do zrealizowania nie więcej niż miesiąc stażu, a nie zdążyli złożyć wniosków o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego (egzaminacyjnego) do 31 sierpnia, • których dyrektor poinformował, że po rekrutacji może pojawić się możliwość dalszej pracy w pełnym wymiarze zajęć.