STAN PRAWNY NA 11 MAJA 2022 Limit przyjęć dzieci w przedszkolach Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, autor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz licznych publikacji z zakresu prawa oświatowego, prawa pracy, finansów publicznych i funkcjonowania samorządu terytorialnego, uznany prelegent i szkoleniowiec, wykładowca toruńskiej i bydgoskiej Wyższej Szkoły Bankowej, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, przez lata tworzył trzon Wydziału Nadzoru Prawnego Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082 ze zm.), • Ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2022 r. poz. 583 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 lutego 2019 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli (Dz.U. z 2019 r. poz. 502 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 marca 2022 r. w sprawie organi-zacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukra-iny (Dz.U. z 2022 r. poz. 645 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 sierpnia 2017 r. w sprawie rodzajów innych form wychowania przedszkolnego, warunków tworzenia i organizo-wania tych form oraz sposobu ich działania (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1520). Powszechnie uważa się, że maksymalna liczba dzieci uczęszczających do jednego oddziału przedszkola, podobnie jak w edukacji wczesnoszkolnej, wynosi 25 wychowanków. Tymcza-sem limit ten dotyczy tylko części przedszkoli. Obowiązujące aktualnie rozwiązania pozwalają też na jego zwiększenie. Przepisem, z którego on wynika, jest § 5 ust. 1 Rozporządzenia MEN z dnia 28 lutego 2019 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli, który mówi, że liczba dzieci w oddziale przedszkola wynosi nie więcej niż 25. Oddział obejmuje dzieci w zbliżonym wieku, z uwzględnieniem ich potrzeb, zainteresowań, uzdolnień oraz rodzaju niepełnosprawności. Przedszkola niepubliczne Rozporządzenie to odnosi się wyłącznie do jednostek publicznych. Nie istnieją podobne regu-lacje, które dotyczyłyby placówek niepublicznych, co w zasadzie oznacza pełną swobodę organu prowadzącego niepubliczne przedszkole i jego dyrektora w zakresie możliwości usta-lenia liczebności grup. Jeżeli więc osoba prowadząca niepubliczne przedszkole (bez względu na to, czy będzie to osoba fizyczna, czy też inna niż jednostka samorządu terytorialnego osoba prawna) zadecyduje, że prowadzić będzie przedszkole jednooddziałowe, to z faktu tego nie wynika w żaden sposób, ile dzieci będzie faktycznie uczęszczało do placówki. Zarówno sanepid, jak i Komendant Straży Pożarnej nie mogą określić limitu przyjęć do przedszkola oraz limitu liczebności grupy przedszkolnej, co wydaje się istotne o tyle, że w opiniach tych organów dołączanych do wniosków o wpis do ewidencji przedszkoli niepu-blicznych pojawia się często liczba dzieci, którą w planach osoby prowadzącej ma obsługiwać przedszkole. Należy zauważyć, że elementy wniosku o wpis do ewidencji przedszkoli niepublicznych określa art. 168 ust. 4 Ustawy Prawo oświatowe, według którego dołącza się do niego m.in. informację o warunkach lokalowych, zapewniających: • możliwość prowadzenia zajęć dydaktyczno-wychowawczych, • realizację innych zadań statutowych, • w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe, z wyjątkiem szkoły arty-stycznej – możliwość realizacji praktycznej nauki zawodu, • bezpieczne i higieniczne warunki nauki i pracy, spełniające wymagania określone w przepisach w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach, przepisach o ochronie środowiska, przepisach o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, przepisach techniczno-budowlanych i przepisach o ochronie przeciwpożarowej – spełnienie tych wymagań potwierdza się przez dołączenie do zgłoszenia odpowiednio pozytywnej opinii właściwego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego oraz pozytywnej opinii komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej. Inspekcja lub komendant wskazują w opiniach np., że przedszkole jest przewidziane na 15 dzieci. Takie zastrzeżenie nie jest w żaden sposób wiążące dla osoby prowadzącej, ponie-waż podmioty te mają ustalić spełnianie warunków sanitarnych i przeciwpożarowych i nie są powołane do określenia maksymalnej liczby wychowanków w placówce czy liczby dzieci w danej sali. Pracownicy inspekcji sanitarnej posiłkowo stosują do przedszkoli przepisy Rozporządzenia MEN z dnia 28 sierpnia 2017 r. w sprawie rodzajów innych form wychowania przedszkolnego, warunków tworzenia i organizowania tych form oraz sposobu ich działania. W myśl § 5 lokal, w którym są prowadzone zajęcia, musi spełnić warunki, zgodnie z którymi powierzchnia każ-dego pomieszczenia przeznaczonego na zbiorowy pobyt od trojga do pięciorga dzieci wynosi co najmniej 16 m2. W przypadku liczby dzieci większej niż pięcioro powierzchnia ulega od-powiedniemu zwiększeniu na każde kolejne dziecko, z tym że: • powierzchnia przypadająca na każde kolejne dziecko wynosi co najmniej 2 m2, jeżeli czas pobytu dziecka nie przekracza pięciu godzin dziennie, • powierzchnia przypadająca na każde kolejne dziecko wynosi co najmniej 2,5 m2, jeżeli czas pobytu dziecka przekracza pięć godzin dziennie lub jest zapewniane leżakowanie. Organy inspekcji sanitarnej powołują się często na Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administra-cyjnego w Lublinie z dnia 13 lutego 2014 r. (III SA/Lu 777/13), w którym czytamy, że: (...) mimo braku bezpośrednich uregulowań prawnych w zakresie warunków higieniczno-sanitarnych dotyczących przedszkoli, w tym określenia powierzchni sali przypadającej na dziecko, należy mieć na uwadze także przepisy Rozporządzenia MEN z dnia 31 sierpnia 2010 r. w sprawie rodzajów innych form wychowania przedszkolnego, warunków tworzenia i organizowania tych form oraz sposobu ich działania. Jeżeli dzieci w przedszkolu przebywają dłużej niż dzieci realizujące wychowanie przedszkolne w innych formach wychowania przedszkolnego (...) należy przyjąć, że takie przedszkole, nie może stwarzać innych, a zwłaszcza gorszych warunków niż przewidziane są dla innych form wychowania przedszkolnego. Przywołany Wyrok został jednak uchylony przez Naczelny Sąd Administracyjny Wyrokiem z dnia 17 marca 2016 r. (II OSK 1785/14). Tu z kolei czytamy, że: (...) kwestia dopuszczalnej liczby dzieci w przedszkolu nie została sprecyzowana przez ustawodawcę. Jednak jeżeli nie ma takich przepisów, to nie oznacza, że taka norma nie wynika z obowiązujących przepisów prawa. Wypełnienie obowiązującego porządku prawnego taką normą prawną wymaga jednak przeprowadzenia odpowiedniego procesu wykładni prawa, co (...) nie może polegać wyłącznie na analogicznym zastosowaniu przepisów Rozporządzenia MEN z dnia 31 sierpnia 2010 r. w sprawie rodzajów innych form wychowania przedszkolnego, warunków tworzenia i organizowania tych form oraz sposobu ich działania. Nawet jeśli w opiniach sanepidu lub straży pożarnej pojawią się limity liczebności oddziałów lub całego przedszkola niepublicznego, to można potraktować je wyłącznie jako założenie, które dla osoby prowadzącej placówkę nie musi być wiążące. W praktyce więc jedynym czynnikiem, który ogranicza jednostkę niepubliczną przed przyjęciem nadmiernej liczby dzieci, są sami rodzice. Prawdopodobnie nie będą oni niezainteresowani posyłaniem dzieci do przedszkola, które pod tym względem nie spełnia standardów właściwych dla przedszkola publicznego. Przedszkola integracyjne i specjalne Limit 25 dzieci w grupie nie jest jedynym, który został określony przepisami Rozporządzenia w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli. Zgodnie z § 6 liczba dzieci w oddziale przedszkola integracyjnego i oddziale integracyjnym w przedszkolu ogólnodostępnym wynosi nie więcej niż 20, w tym nie więcej niż 5 dzieci z niepełno-sprawnościami. Jeżeli dziecko uczęszczające do oddziału przedszkola integracyjnego albo oddziału integra-cyjnego w przedszkolu ogólnodostępnym uzyska w trakcie roku szkolnego orzeczenie o po-trzebie kształcenia specjalnego wydane z uwagi na niepełnosprawność, dyrektor przedszkola może zwiększyć liczbę dzieci z niepełnosprawnościami w danym oddziale, nie więcej jednak niż o 2 wychowanków, za zgodą organu prowadzącego oraz po zasięgnięciu opinii rodziców dzieci, która nie musi być pozytywna. Zwiększenie takie nie wpływa na ogólną liczbę dzieci oddziału integracyjnego, a jedynie na liczbę dzieci z niepełnosprawnościami. Oddział nadal może liczyć maksymalnie 20 dzieci, ale liczba dzieci z niepełnosprawnościami może wzrosnąć do 7. Oddział, w którym zwiększono liczbę dzieci z niepełnosprawnościami, może funkcjonować ze zwiększoną liczbą dzieci z niepełnosprawnościami w ciągu całego etapu edukacyjnego. Doboru dzieci do oddziału integracyjnego dokonuje dyrektor przedszkola za zgodą ich rodzi-ców, z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwo-ści psychofizycznych dzieci. Stosownie do § 6 ust. 5 Rozporządzenia liczba dzieci w oddziale przedszkola specjalnego i oddziale specjalnym w przedszkolu ogólnodostępnym wynosi: • w oddziale dla dzieci z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera – nie więcej niż 4, • w oddziale dla dzieci z niepełnosprawnościami sprzężonymi – nie więcej niż 4, • w oddziale dla dzieci niesłyszących i słabosłyszących – nie więcej niż 8, • w oddziale dla dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym – nie więcej niż 8, • w oddziale dla dzieci niewidomych i słabowidzących – nie więcej niż 10, • w oddziale dla dzieci z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją – nie więcej niż 12, • w oddziale dla dzieci z różnymi rodzajami niepełnosprawności – nie więcej niż 5. Obywatele Ukrainy Według art. 165 ust. 1 Ustawy Prawo oświatowe osoby niebędące obywatelami polskimi ko-rzystają z nauki i opieki w publicznych i niepublicznych przedszkolach na warunkach doty-czących obywateli polskich. Osoby takie są więc wliczane do limitów liczebności grup na takich samych zasadach, jak obywatele Rzeczypospolitej Polskiej. W przypadku dzieci ukra-ińskich przygotowane zostały dodatkowe regulacje zawarte w Rozporządzeniu MEiN z dnia 21 marca 2022 r. w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy. Stosownie do § 7 w roku szkolnym 2021/2022 liczba dzieci w oddziale przedszkola, o której mowa w § 5 ust. 1 Rozporządzenia w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli, czyli 25 wychowanków, może być zwiększona o nie więcej niż 3 dzieci będących obywatelami Ukrainy. Łącznie oddział przedszkola może liczyć 28 wychowanków. Ważne jest w tym wypadku to, aby były to dzieci, których pobyt uznawany jest za legalny na podstawie art. 2 ust. 1 Ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Zgodnie z tą regulacją jeżeli obywatel Ukrainy, o którym mowa w art. 1 ust. 1, przybył legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie od 24 lutego 2022 r. do dnia określonego w przepisach wydanych na podstawie ust. 4 i deklaruje zamiar pozostania na tym terytorium, jego pobyt na nim uznaje się za legalny w okresie 18 miesięcy, licząc od 24 lutego 2022 r. Oczywiście w oddziale mogą się uczyć dzieci z Ukrainy, które rozpoczęły naukę wcześniej, tj. przed 24 lutego, ale w takim wypadku nie można powiększyć o nie liczebności oddziału. Ważne! Przyjmując zatem, że mamy w oddziale 5 dzieci z Ukrainy, z czego 2 uczy się w nim od 1 września 2021 r., a 3 kolejnych trafiło z powodu wojny po 28 lutego, to w takim wypadku liczebność oddziału może być zwiększona do 28 dzieci. Oddział, w którym zwiększono liczbę dzieci, może funkcjonować w ten sposób do ukończe-nia wychowania przedszkolnego przez dzieci będące obywatelami Ukrainy.