STAN PRAWNY NA 9 MAJA 2022 Przeniesienie zajęć na czas remontu Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, autor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz licznych publikacji z zakresu prawa oświatowego, prawa pracy, finansów publicznych i funkcjonowania samorządu terytorialnego, uznany prelegent i szkoleniowiec, wykładowca toruńskiej i bydgoskiej Wyższej Szkoły Bankowej, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, przez lata tworzył trzon Wydziału Nadzoru Prawnego Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082 ze zm.), • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762), • Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 559 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 lutego 2019 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli (Dz.U. z 2019 r. poz. 502 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placów-kach (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1604). Zgodnie z § 2 Rozporządzenia MENiS z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach dyrektor zapewnia bezpieczne i higieniczne warunki pobytu w placówce, a także bezpieczne i higieniczne warunki uczest-nictwa w zajęciach organizowanych przez placówkę poza obiektami należącymi do tych jed-nostek. Jest to regulacja o charakterze ogólnym, kreująca podstawy odpowiedzialności dyrektora za bezpieczeństwo wychowanków i pracowników przedszkola. Jego szczegółowe obowiązki wynikają natomiast z kolejnych regulacji tego aktu. Stosownie do § 3 dyrektor, co najmniej raz w roku, dokonuje kontroli zapewniania bezpiecznych i higienicznych warunków korzystania z obiektów należących do przedszkola, w tym bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, oraz określa kierunki ich poprawy. Z ustaleń kontroli sporządza się protokół, który podpisują osoby biorące w niej udział. Kopię protokołu dyrektor przekazuje organowi prowadzącemu. Kontrola BHP w przedszkolu służy m.in. wskazaniu miejsc wymagających przeprowadzenia remontu. Jak w przypadku każdej jednostki oświatowej problemem okazuje się czas, w któ-rym może być on przeprowadzony. W przypadku szkół optymalnym terminem są ferie letnie, na tyle długie, aby remont w większości przypadków wykonać w całości. Właśnie zabezpie-czeniu pracy szkoły w wakacje i umożliwieniu nadzorowania prowadzonych w niej remontów służyło wprowadzenie do Karty nauczyciela regulacji art. 64 ust. 2a, według którego dyrekto-rowi i wicedyrektorowi szkoły oraz nauczycielowi pełniącemu inne stanowisko kierownicze w szkole, a także nauczycielowi, który przez okres co najmniej 10 miesięcy pełni obowiązki kierownicze w zastępstwie nauczyciela, któremu powierzono stanowisko kierownicze, przy-sługuje prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 35 dni roboczych w czasie ustalonym w planie urlopów. Dyrektor szkoły nie ma obecnie prawa do urlopu w czasie ferii odpowiadającego czasowi ich trwania. Został w tych uprawnieniach zrównany z dyrektorem przedszkola, którego prawo do urlopu również wynosi 35 dni. Taki wymiar ma służyć zarządzaniu jednostką oświatową w czasie ferii, eliminując spotykane wcześniej przypadki fikcji urlopowej dyrektora, który po-mimo urlopu przebywał w szkole w celu nadzorowania remontu. Czas ferii może być jednak niewystarczający do tego, aby remont zakończyć. W przypadku przedszkola szanse na to są znacznie mniejsze, co wynika z organizacji pracy placówki. Zgodnie z § 12 ust. 1 Rozporządzenia MEN z dnia 28 lutego 2019 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli przedszkole funkcjonuje przez cały rok szkolny, z wyjątkiem przerw ustalonych przez organ prowadzący przedszkole, na wspólny wniosek dyrektora przedszkola i rady przedszkola, a w przypadku braku rady przedszkola – na wspólny wniosek dyrektora przedszkola i rady rodziców. Przepis ten jest podstawą prawną ustanawiającą przedszkole jednostką nieferyjną, w przypad-ku której przerwy w działalności, w przeciwieństwie do szkół, nie są powiązane z organizacją roku szkolnego. Podmioty wymienione w regulacji, a w szczególności organ prowadzący, mają znaczną swobodę w ustalaniu przerw w działalności przedszkola, co jednak nie oznacza, że przerwa ta równa się czasowi trwania ferii letnich. Z uwagi na potrzeby wspólnoty samorządowej przedszkola gminne mają z reguły najwyżej miesięczną przerwę w działalności, co znacznie ogranicza możliwość przeprowadzenia dużego, wymagającego kilku miesięcy remontu w czasie, gdy przedszkole nie będzie dostępne dla wychowanków. Z drugiej strony przepisy Rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach wykluczają możliwość prowadzenia remontu w czasie, gdy w przedszkolu obecni są wychowankowie. W takiej sytuacji niezbędne jest okresowe przeniesienie wychowanków do innej jednostki. W jaki sposób dokonać tej czynności, skoro nie przewidują tego przepisy Ustawy Prawo oświatowe? W Ustawie tej można wskazać właściwie tylko jedną regulację, która miałaby zastosowanie do omawianej sprawy, czyli art. 39 ust. 7a, w myśl którego w przypadku przedszkoli prowa-dzonych przez jednostki samorządu terytorialnego tworzenie i likwidacja innych lokalizacji prowadzenia zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych stanowi przekształcenie przedszkola. Przeniesienie wychowanków do innej lokalizacji prowadzenia zajęć wymaga więc dokonania procedury przekształcenia przedszkola, w ramach której należy: • podjąć uchwałę intencyjną w sprawie zamiaru przekształcenia jednostki na co najmniej sześć miesięcy przed terminem przekształcenia, czyli jeszcze w styczniu/lutym danego roku, ponieważ utworzenie drugiej lokalizacji prowadzenia zajęć nastąpi od 1 września, • powiadomić rodziców wychowanków o zamiarze przekształcenia jednostki, również co najmniej na sześć miesięcy przed terminem przekształcenia, czyli najpóźniej w lutym (co istotne do zawiadomień stosujemy Kodeks postępowania administracyjnego i wynikające z niego zasady doręczania pism, co powoduje, że zawiadomienia powin-ny zostać wysłane na początku lutego), • powiadomić o zamiarze przekształcenia organ nadzoru pedagogicznego, również na co najmniej sześć miesięcy przed terminem przekształcenia, • uzyskać pozytywną opinię organu nadzoru pedagogicznego. Dopiero po wykonaniu tych czynności można podjąć kolejną, kategoryczną już uchwałę w sprawie przekształcenia jednostki poprzez utworzenie drugiej lokalizacji prowadzenia zajęć. Procedura jest skomplikowana, długotrwała i nic nie wskazuje na to, aby była projektowana jako przepis służący czasowemu przeniesieniu dzieci do innego przedszkola. Ma ona przede wszystkim służyć zabezpieczeniu interesów rodziców, którzy nie mogą być zaskakiwani zmianami miejsc, w których odbywa się kształcenie ich dzieci. Stąd właśnie konieczność po-wiadomienia rodziców z tak dużym wyprzedzeniem, pozwalająca przygotować się do zmiany i – ewentualnie – podjąć decyzję o rezygnacji z korzystania z usług danego przedszkola. Pro-cedura może mieć też zastosowanie do zmian o charakterze stałym, nie zaś w związku z okre-sowym tylko utworzeniem innej lokalizacji prowadzenia zajęć. Mimo że obowiązujące przepisy nie przewidują innej podstawy prawnej umożliwiającej prze-prowadzenie podobnej czynności, nie można na tej podstawie wnioskować, że konieczne jest w związku z taką konstrukcją przepisów zaaprobowanie ryzyka i pozostawienie dzieci w przedszkolu w trakcie trwającego remontu. Ich bezpieczeństwo jest bowiem dobrem, które musi być prawnie chronione w pierwszej kolejności. Zwrócić tu należy uwagę na treść § 6 Rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach, zgodnie z którym prace remontowe, naprawcze i instalacyjne w pomieszczeniach placówki przeprowadza się pod nieobecność w tych pomieszczeniach osób, którym placówka zapewnia opiekę. W przypadku konieczności przeprowadzenia prac remontowych, naprawczych lub instalacyjnych w czasie funkcjonowania placówki prace te organizuje się w sposób nienarażający osób pozostających pod opieką placówki na niebezpieczeństwo i uciążliwości wynikające z prowadzonych prac oraz z zastosowaniem szczególnych środków ostrożności. Przepis ten dopuszcza możliwość prowadzenia remontu w czasie działania przedszkola tylko wtedy, gdy remont nie narazi wychowanków na niebezpieczeństwo, czego nie można zagwa-rantować np. w przypadku termomodernizacji całego przedszkola, kompleksowego remontu wszystkich pomieszczeń itd. Z tego też powodu uznać można, że wyznaczenia tymczasowego miejsca prowadzenia zajęć do czasu zakończenia remontu w podstawowej siedzibie przedszkola może dokonać wójt (burmistrz, prezydent miasta) w ramach posiadanych kompetencji. Stosownie do art. 30 ust. 2 pkt 3 Ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym do zadań wójta należy gospoda-rowanie mieniem komunalnym, natomiast według art. 10 ust. 1 pkt 3 Ustawy Prawo oświato-we do zadań organu prowadzącego należy wykonywanie remontów obiektów przedszkolnych oraz zadań inwestycyjnych w tym zakresie. Na tej podstawie wójt nie tylko planuje środki na remont przedszkola, ale również wydaje zarządzenie w sprawie wyznaczenia tymczasowego miejsca zajęć. Pamiętać należy, że nie jest to formalna procedura przekształcenia przedszkola, a zatem nie tylko decyzja w tej sprawie nie należy do rady gminy, ale i samo zarządzenie nie musi być wydane w półrocznym wy-przedzeniem. Pomimo braku formalnych wymogów w tej sprawie należy jednak powiadomić rodziców o tym, że na czas spodziewanego remontu zajęcia zostaną przeniesione do innej lokalizacji.