STAN PRAWNY NA 4 MAJA 2022 Ograniczenie dokumentacji szkolnej – analiza wytycznych MEiN Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, autor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz licznych publikacji z zakresu prawa oświatowego, prawa pracy, finansów publicznych i funkcjonowania samorządu terytorialnego, uznany prelegent i szkoleniowiec, wykładowca toruńskiej i bydgoskiej Wyższej Szkoły Bankowej, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, przez lata tworzył trzon Wydziału Nadzoru Prawnego Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082 ze zm.), • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762), • Rozporządzenie MEN z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2200), • Rozporządzenie MEN z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 493 ze zm.), • Rozporządzenie MEN z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1551 ze zm.), • Rozporządzenie MKiDN z dnia 29 października 2008 r. w sprawie sposobu ewidencji materiałów bibliotecznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 205 poz. 1283), • Rozporządzenie MEN z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz.U. z 2017 r. poz. 1646 ze zm.), • Rozporządzenie MEN z dnia 27 sierpnia 2019 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków (Dz.U. z 2019 r. poz. 1700 ze zm.), • Rozporządzenie MEN z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania egzaminu ósmoklasisty (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1361), • Rozporządzenie MEN z dnia 21 grudnia 2016 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania egzaminu maturalnego (Dz.U. z 2016 r. poz. 2223 ze zm.), • Rozporządzenie MEN z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1309), • Rozporządzenie MEiN z dnia 19 sierpnia 2019 r. w sprawie trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli, w tym nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze, szczegółowego zakresu informacji zawartych w karcie oceny pracy, składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego oraz szczegółowego trybu postępowania odwoławczego (Dz.U. z 2019 r. poz. 1625), • Pismo MEiN z dnia 16 listopada 2021 r nr DKO-WNP.4092.108.2021.EL. 16 listopada 2021 r. Ministerstwo Edukacji i Nauki skierowało do dyrektorów szkół, przedszkoli i placówek oświatowych Pismo nr DKO-WNP.4092.108.2021.EL. Resort wskazał w nim rodzaje dokumentacji, która w jednostkach oświatowych powstaje, a której tworzenie nie ma podstaw prawnych i faktycznych. Zatem którą powstającą w szkołach dokumentację ministerstwo uznało za „nadmierne generowanie dokumentów” i czy słusznie? W przywołanym piśmie MEiN stwierdził, że „(…) problem biurokracji w dużej mierze wynika z faktu, że w szkołach i placówkach, oprócz dokumentów wymaganych przepisami prawa, tworzonych jest wiele innych dokumentów, np. planów, sprawozdań, raportów, zestawień, regulaminów”. Do pisma resort dołączył zestawienie przykładów dotyczących tworzenia w szkołach dokumentacji niewymaganej przepisami prawa, które ma posłużyć pracownikom jednostek systemu oświaty do zweryfikowania potrzeby kontynuowania dotychczasowej praktyki nadmiernego „generowania” dokumentów. Awans zawodowy nauczycieli W przypadku dokumentacji związanej z awansem zawodowym resortowe zestawienie wymienia „cząstkowe” sprawozdania (np. co miesiąc, pół roku) z realizacji planu rozwoju zawodowego, składane dyrektorowi szkoły i opiekunowi stażu, oraz wykaz szkoleń nauczyciela. Istotnie jest to, że żaden z tych dokumentów nie jest wymagany przepisami prawa powszechnie obowiązującego. Zgodnie z art. 9c ust. 3 Karty nauczyciela w okresie stażu nauczyciel realizuje własny plan rozwoju zawodowego zatwierdzony przez dyrektora szkoły, uwzględniający wymagania, o których mowa w art. 9g ust. 10 KN. Po zakończeniu stażu nauczyciel składa dyrektorowi szkoły sprawozdanie z realizacji tego planu. Przywołana w tym przepisie regulacja art. 9g ust. 10 KN nie określa wprost wymagań dotyczących planu rozwoju zawodowego, ale stanowi delegację dla ministra właściwego ds. oświaty i wychowania do wydania rozporządzenia regulującego: • sposób odbywania stażu, • rodzaj dokumentacji załączanej do wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego, • zakres wymagań do uzyskania poszczególnych stopni awansu zawodowego, • tryb działania komisji kwalifikacyjnych i egzaminacyjnych, • wzory zaświadczeń o uzyskaniu akceptacji lub zdaniu egzaminu oraz wzory aktów nadania stopni awansu zawodowego – uwzględniając potrzebę stopniowania i różnicowania wymagań stawianych nauczycielom na poszczególnych stopniach awansu zawodowego oraz potrzebę prawidłowego przeprowadzania postępowań kwalifikacyjnych i egzaminacyjnych. Na podstawie powyższej regulacji zostało wydane Rozporządzenie w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli. Zgodnie z § 3 tego aktu nauczyciel stażysta przedkłada dyrektorowi szkoły plan rozwoju zawodowego w terminie 20 dni od dnia rozpoczęcia zajęć w szkole, a nauczyciel kontraktowy i nauczyciel mianowany dołączają plan rozwoju zawodowego do wniosku o rozpoczęcie stażu. Dyrektor szkoły, w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia zajęć w szkole, zatwierdza plan rozwoju zawodowego albo zwraca go nauczycielowi do poprawienia wraz z pisemnym zaleceniem wprowadzenia niezbędnych zmian. W myśl § 4 ust. 4 ww. Rozporządzenia w trakcie stażu nauczyciel może wprowadzać zmiany w planie rozwoju zawodowego za zgodą dyrektora szkoły, a według ust. 5 tej regulacji składa on dyrektorowi szkoły sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego, uwzględniające efekty jego realizacji dla nauczyciela i szkoły, w terminie siedmiu dni od dnia zakończenia stażu. Ważne! W przytoczonych regulacjach pada jedynie wymóg tworzenia sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego. Jest to zatem sprawozdanie obejmujące cały zrealizowany plan rozwoju zawodowego i nie ma istotnie podstaw do realizacji sprawozdań obejmujących miesiąc czy półrocze realizowanego planu. Działania dotyczące pracy dydaktycznej, opiekuńczej i wychowawczej Zdaniem MEiN-u nie ma podstaw do tworzenia raportów z lekcji przeprowadzonych w czasie nauki zdalnej, obejmujących temat lekcji, datę, klasy, liczbę uczniów, zrzuty ekranów, zdjęcia z platform komunikacyjnych. Należy zauważyć, że zasady prowadzenia zajęć zdalnych ustala dyrektor na podstawie § 1 ust. 1 Rozporządzenia MEN z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19. Zgodnie z tym przepisem dyrektor odpowiada za organizację realizacji zadań tej jednostki, w tym zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość lub innego sposobu realizacji tych zajęć, czyli m.in.: • ustala, czy uczniowie i nauczyciele mają dostęp do infrastruktury informatycznej, oprogramowania i internetu umożliwiających interakcję między uczniami a nauczycielami prowadzącymi zajęcia, • ustala, we współpracy z nauczycielami, technologie informacyjno-komunikacyjne wykorzystywane przez nauczycieli do realizacji zajęć, • określa zasady bezpiecznego uczestnictwa w zajęciach, • ustala, we współpracy z nauczycielami, źródła i materiały niezbędne do realizacji zajęć, z których uczniowie mogą korzystać, • ustala, we współpracy z nauczycielami, tygodniowy zakres treści nauczania z zajęć wynikających z ramowych planów nauczania dla poszczególnych typów szkół do zrealizowania w poszczególnych oddziałach klas (semestrów) oraz tygodniowy zakres treści nauczania z zajęć realizowanych w formach pozaszkolnych, • ustala, we współpracy z nauczycielami, sposób monitorowania postępów uczniów oraz sposób weryfikacji wiedzy i umiejętności uczniów, w tym również informowania uczniów lub rodziców o postępach ucznia w nauce, a także uzyskanych przez niego ocenach, • ustala, we współpracy z nauczycielami, sposób potwierdzania uczestnictwa uczniów na zajęciach oraz sposób i termin usprawiedliwiania nieobecności uczniów na zajęciach edukacyjnych. Zasady te są określone zarządzeniem dyrektora, natomiast nie obejmują faktycznie konieczności dodatkowego raportowania o przeprowadzonych lekcjach. Zauważyć należy, że raport taki stanowi w istocie powielenie informacji zawartej w dzienniku lekcyjnymi i jako taki nie tylko nie jest wymagany przepisami prawa powszechnie obowiązującego, ale też nie ma szczególnego celu, któremu miałby służyć, bowiem i tak lekcje są odnotowywane w dziennikach. Nie ma również regulacji nakazujących tworzenie scenariuszy i konspektów zajęć obserwowanych przez dyrektora. Do samej obserwacji mają zastosowanie przepisy Rozporządzenia w sprawie nadzoru pedagogicznego, które w § 22 ust. 3 pkt 2 stanowi, że dyrektor obserwuje prowadzone przez nauczycieli zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze oraz inne zajęcia i czynności wynikające z działalności statutowej szkoły lub placówki. Ważne! Nie istnieje regulacja, która nakazywałaby tworzenie konspektów czy scenariuszy akurat tych zajęć, które są poddane dyrektorskiej obserwacji. Podobne uwagi można odnieść do kolejnych dokumentów wskazanych przez MEiN, czyli: • raportów z analizy wyników nauczania, • sprawozdań wychowawcy klasy, • teczek wychowawców, • sprawozdań dotyczących realizacji zajęć dydaktyczno-wyrównawczych, kół zainteresowań. Ich wspólną cechą jest to, że nie są wymagane przez przepisy prawa powszechnie obowiązującego i jako takie nie są niezbędne do przygotowywania ogólnych wniosków wynikających ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego, które są opracowywane przez dyrektora na podstawie art. 69 ust. 7 Prawa oświatowego. Diagnozy dotyczące różnorodnych obszarów działalności szkoły Nie do końca natomiast można się zgodzić z MEiN-em, że w szkołach nie powinny być opracowywane diagnozy dotyczące różnorodnych obszarów działalności szkoły/placówki – arkusze ankiet, opracowanie wyników ankietowania. Istotnie nie istnieją obecnie przepisy wprost wskazujące na możliwość tworzenia ankiet i badania za ich pomocą różnych obszarów działalności szkoły. Co prawda ankiety były wykorzystywane jako narzędzie badawcze, lecz głównie na potrzeby prowadzonej w szkołach ewaluacji, zatem po zlikwidowaniu tej formy nadzoru pedagogicznego także rola ankiet musiała ulec ograniczeniu. Ważne! Brak konieczności korzystania z ankiet nie oznacza braku możliwości ich użycia. Nadal dyrektor może stosować tego typu dokumentację, pomimo tego, że nie będzie ona wykorzystywana w wykonywanym nadzorze pedagogicznym. Warto jednak nadmienić, że ankiety mogą dotyczyć każdej sfery działalności szkoły, m.in. właśnie nadzoru pedagogicznego, stąd też nie można zabronić wykorzystywania przez dyrektorów tego narzędzia. Gdzie właściwie leży różnica, która każe inaczej traktować ankiety od pozostałej wcześniej wymienionej dokumentacji? Dlaczego miesięcznych sprawozdań z realizacji planu awansu zawodowego nie powinno się tworzyć, a zakaz taki nie dotyczy ankiet, wyraźnie przecież wskazanych przez MEiN jako dokumentacja zbędna? Otóż wspomniane plany, sprawozdania wychowawców, raporty z lekcji zdalnych to dokumentacja, która nie tylko nie jest wymagana przez przepisy prawa, ale w istocie nie służy niczemu, ewentualnie stanowi powielenie dokumentacji już w szkołach powstającej i przepisami wymaganej, jak dzienniki lekcyjne. Dyrektorzy tworzą ją niejako „na zapas”, aby mieć dokumentację, którą mogą przekazać organom nadzoru, by udowodnić zachodzenie konkretnego procesu w szkole. Ankieta z kolei ma swój cel, ponieważ służy badaniu jednostki czy też przykładowo może służyć badaniu na temat opinii, jakie szkoła wypracowała w środowisku lokalnym. Pomimo tego, że dyrektor nie ma obowiązku prowadzenia takich badań, to jednak jako odpowiedzialny za pracę szkoły i zainteresowany poprawą jakości jej funkcjonowania może takie badania prowadzić i do tego celu wykorzystywać właśnie formę ankiet. Badanie ankietowe może zatem wprost służyć poprawie funkcjonowania jednostki oświatowej nie tylko w sferze pedagogicznej, ale np. pod kątem dostępności dla osób niepełnosprawnych, które aktualnie korzystają z oferty szkoły. Nie da się zatem wskazać ankiety jako dokumentacji całkowicie w szkole zbędnej. Plany pracy nauczycieli Natomiast można się zgodzić z ministerstwem, że nie ma podstaw do tworzenia planów pracy nauczycieli (rocznych, miesięcznych, tygodniowych). Nie są one wymagane przepisami prawa, a w szczególności przez Rozporządzenie w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji. Działania inne niż prowadzenie zajęć edukacyjno-wychowawczych W wykazie MEiN-u znajduje się również pozycja pod nazwą „dziennik biblioteki”. Warto zauważyć, że zgodnie z art. 98 ust. 1 pkt 23 Prawa oświatowego statut szkoły określa organizację biblioteki szkolnej oraz warunki i zakres współpracy biblioteki szkolnej z uczniami, nauczycielami i rodzicami oraz innymi bibliotekami, ale prawo do ustalenia organizacji nie obejmuje jednak możliwości ustalenia wzorów dokumentacji wymaganej w pracy biblioteki i w tym zakresie należy stosować Rozporządzenie MKiDN z dnia 29 października 2008 r. w sprawie sposobu ewidencji materiałów bibliotecznych. Według § 3 tego Rozporządzenia ewidencja materiałów obejmuje: • sumaryczną (wstępną) ewidencję wpływów, • szczegółową ewidencję wpływów, • szczegółową i sumaryczną ewidencję ubytków, • finansowo-księgową ewidencję wpływów i ubytków. Rozporządzenie zawiera natomiast regulacje szczególne, określone wyłącznie dla bibliotek szkolnych. Przykładowo zgodnie z § 6 ust. 4 szczegółową ewidencję wpływów materiałów o krótkim okresie użytkowania, wymagających stałej aktualizacji, gromadzonych w większej liczbie egzemplarzy, a zwłaszcza skryptów i podręczników w bibliotekach szkół wyższych i w bibliotekach szkolnych, prowadzi się w sposób uproszczony, wpisując je do rejestru przeznaczonego dla tych materiałów. Nie ma jednak wymogu prowadzenia dziennika biblioteki. Co więcej, obowiązek prowadzenia takiego dokumentu nie wynika ani z Rozporządzenia MEN z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji, ani z Rozporządzenia MEN z dnia 27 sierpnia 2019 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków, czyli podstawowego aktu prawnego określającego rodzaje dokumentacji prowadzonej w szkołach, przedszkolach i placówkach. Ważne! Nie istnieje również podstawa prawna do tworzenia dokumentacji w postaci sprawozdań dotyczących organizowanych imprez i uroczystości szkolnych, zadań dodatkowych nauczyciela, konkursów, zawodów, projektów szkolnych itp., czyli kolejnych dokumentów wskazanych przez MEiN. Egzaminy wewnętrzne i zewnętrzne W większości przypadków zestawienie zbędnych dokumentów stanowi tylko listę, bez szczegółowego uzasadnienia, dlaczego według ministerstwa dany dokument w szkole nie powinien powstawać. W kilku jednak przypadkach MEiN wyraźnie wskazał przyczyny umieszczenia danego dokumentu na liście. Jest tak w przypadku instrukcji przeprowadzania egzaminów zewnętrznych (dot. egzaminu ósmoklasisty i maturalnego). Ministerstwo wskazuje, że procedury dotyczące organizowania i przeprowadzania egzaminów zewnętrznych określa CKE. Warto tu jednak dodać, że instrukcje CKE są określane na podstawie przepisów, w tym wypadku Rozporządzenia MEN z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania egzaminu ósmoklasisty oraz Rozporządzenia MEN z dnia 21 grudnia 2016 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania egzaminu maturalnego. Szczegółowe instrukcje określane przez CKE muszą zatem uwzględniać wymagania z tych aktów prawnych. Ważne! MEiN jako zbędną wskazał dokumentację obejmującą sprawozdania i raporty ze sprawdzianów „dyrektorskich”, testów kompetencji, badań diagnostycznych, próbnych egzaminów, czyli wszelką dokumentację związaną z przeprowadzaniem egzaminów zewnętrznych, a niewymaganą przez obowiązujące przepisy. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna Ministerstwo wskazało także na błędy w dokumentacji dotyczącej kształcenia specjalnego, przede wszystkim na powielanie w IPET-ach informacji zawartych w orzeczeniach o potrzebie kształcenia specjalnego. Warto nadmienić, że zasady tworzenia IPET-ów określone zostały w § 6 Rozporządzenia MEN z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym i obejmują m.in.: • zakres i sposób dostosowania wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia, w szczególności przez zastosowanie odpowiednich metod i form pracy z uczniem, • zintegrowane działania nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem skierowane na komunikowanie się ucznia z otoczeniem z użyciem wspomagających i alternatywnych metod komunikacji (AAC) oraz wzmacnianie jego uczestnictwa w życiu przedszkolnym lub szkolnym, • formy i okres udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wymiar godzin, w którym poszczególne formy pomocy będą realizowane, • działania wspierające rodziców ucznia. Wszystkie elementy IPET-u mają zatem służyć realizacji orzeczenia poradni, a nie są powtórzoną diagnozą zawartą już w tym orzeczeniu i w tym zakresie bez wątpienia uwagi MEiN-u są słuszne. Ministerstwo zwróciło również uwagę na nadużywanie praktyki zakładania teczek uczniom i wskazało jednocześnie, że teczki mają zastosowanie wyłącznie w przypadkach wskazanych w § 19 Rozporządzenia w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji. Zgodnie z tą regulacją przedszkole, szkoła i placówka gromadzą, w indywidualnej teczce, dla każdego ucznia objętego odpowiednio kształceniem specjalnym, zajęciami rewalidacyjno-wychowawczymi lub pomocą psychologiczno-pedagogiczną, dokumentację badań i czynności uzupełniających prowadzonych w szczególności przez pedagoga, psychologa, logopedę, doradcę zawodowego, terapeutę pedagogicznego, lekarza oraz innego specjalistę, a także indywidualne programy edukacyjno-terapeutyczne oraz indywidualne programy zajęć. Nie ma zatem podstaw do tworzenia teczek za wyjątkiem przypadków wyraźnie wskazanych w tej regulacji. Ważne! W szczególności nie ma podstaw do tworzenia teczek uczniów, którzy nie zostali objęci kształceniem specjalnym, zajęciami rewalidacyjno-wychowawczymi lub pomocą psychologiczno-pedagogiczną. Podsumowanie Powyższa analiza wskazuje, że z większością uwag ministerstwa można się zgodzić. Nie jest celowe wymienienie tu wszystkich dokumentów, jakie MEiN uznał za zbędne, bowiem wykroczyłoby to znacznie poza ramy tej publikacji, ale można tu jeszcze przywołać następujące pozycje: • regulaminy dokonywania ocen nauczyciela – o ile w przypadku pracowników samorządowych (niepedagogicznych) obowiązek utworzenia regulaminu ocen wynika wprost z przepisów, tak ocena nauczyciela jest dokonywana na podstawie art. 6a Karty nauczyciela oraz rozporządzeń, w szczególności Rozporządzenia MEN z dnia 19 sierpnia 2019 r. w sprawie trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli, w tym nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze, szczegółowego zakresu informacji zawartych w karcie oceny pracy, składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego oraz szczegółowego trybu postępowania odwoławczego – nie istnieje zatem materia, która mogłaby zostać doprecyzowana wewnętrznym, szkolnym regulaminem ocen nauczycieli, • arkusze samooceny nauczycieli – podobna uwaga jak powyżej, procedura oceny nauczycieli określona przepisami nie wymaga dokonywania samooceny – nie może być zatem taka samoocena wymagana przez dyrektora (na marginesie można dodać, że również kuratoria nie powinny wymagać samooceny od dyrektorów), • karty ewaluacji pracy własnej nauczyciela – także są niewymagane i nieprzewidziane w przepisach prawa, • sprawozdania opisujące wszystko, co nauczyciel robił w danym roku szkolnym, np. wycieczki, formy doskonalenia, plany na przyszłość itp. – niemające podstawy prawnej, • plany i/lub protokoły z zebrań, wywiadówek i innych spotkań z rodzicami, sprawozdania dotyczące współpracy z rodzicami, sprawozdania dotyczące współpracy ze środowiskiem lokalnym – też niemające podstawy prawnej. Ważne! MEiN wymienił w omawianym Piśmie szereg dokumentów dotyczących sprawozdawczości, a niewymaganych regulacjami ustaw czy rozporządzeń. Jest to pewna wskazówka dla dyrektora, iż ograniczenie sprawozdawczości do dokumentów, o których jest wyraźna mowa w przepisach, jest obecnie działaniem promowanym przez ministerstwo.