STAN PRAWNY NA 2 MAJA 2022 Karta rowerowa Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, autor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz licznych publikacji z zakresu prawa oświatowego, prawa pracy, finansów publicznych i funkcjonowania samorządu terytorialnego, uznany prelegent i szkoleniowiec, wykładowca toruńskiej i bydgoskiej Wyższej Szkoły Bankowej, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, przez lata tworzył trzon Wydziału Nadzoru Prawnego Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1212 ze zm.), • Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2008 ze zm.), • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762), • Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 12 kwietnia 2013 r. w sprawie uzyskiwania karty rowerowej (Dz.U. z 2013 r. poz. 512), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz.U. z 2017 r. poz. 1646 ze zm.). Od 1 stycznia 2022 r. zmianie uległa treść art. 94 Kodeksu wykroczeń, dotyczącego kar za prowadzenie pojazdów bez wymaganych uprawnień. Zgodnie odpowiednio z § 1 i § 1a tego przepisu: • kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu prowadzi pojazd mechaniczny, nie mając do tego uprawnienia, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny nie niższej niż 1500 zł, • kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu prowadzi pojazd inny niż mechaniczny, nie mając do tego uprawnienia, podlega karze nagany albo karze grzywny do 1500 zł. W razie popełnienia wskazanych wykroczeń orzeka się zakaz prowadzenia pojazdów. Ważne! Należy zauważyć, że pojazd „inny niż mechaniczny” to np. rower, zatem brak karty rowerowej stanowi podstawę ukarania. Pamiętać jednak trzeba, że według art. 8 Kodeksu wykroczeń na zasadach określonych w tej Ustawie odpowiada wyłącznie ten, kto popełnia czyn zabroniony po ukończeniu 17 lat. Zatem wyłącznie 17-latkowie są narażeni na przywołane wyżej kary. Stosownie do art. 41 ust. 1 Ustawy o kierujących pojazdami w podstawie programowej kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół zawiera się treści umożliwiające przygotowanie ucznia szkoły podstawowej do ubiegania się o wydanie karty rowerowej. Jak wynika z ust. 2 tej regulacji, zajęcia dla uczniów przygotowujących się do ubiegania o wydanie karty rowerowej prowadzą nauczyciele posiadający kwalifikacje określone w art. 9 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela. Oznacza to, że Ustawa nie określa szczególnych wymagań przed nauczycielami, bowiem art. 9 KN formułuje wyłącznie podstawowe wymogi wobec pedagogów – zgodnie z tą regulacją nauczyciel: • posiada wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub ukończył zakład kształcenia nauczycieli i podejmuje pracę na stanowisku, do którego są to wystarczające kwalifikacje, • przestrzega podstawowych zasad moralnych, • spełnia warunki zdrowotne niezbędne do wykonywania zawodu. Przeprowadzanie zajęć Zajęcia może prowadzić dowolna osoba zajmująca stanowisko nauczyciela w szkole podstawowej, pod warunkiem, że spełni wymóg z § 5 Rozporządzenia w sprawie uzyskiwania karty rowerowej, czyli posiada specjalistyczne przeszkolenie z zakresu ruchu drogowego organizowane nieodpłatnie w wojewódzkim ośrodku ruchu drogowego. Szkoła nie musi jednak prowadzić zajęć z wykorzystaniem własnej infrastruktury. Na podstawie art. 41 ust. 3 Ustawy o kierujących pojazdami dopuszczalne jest zawarcie przez dyrektora szkoły porozumienia z wojewódzkim ośrodkiem ruchu drogowego lub ośrodkiem szkolenia kierowców o nieodpłatnym uczestnictwie uczniów w zajęciach organizowanych przez ten ośrodek dla osób ubiegających się o wydanie karty rowerowej. Co istotne, porozumienie może być zawarte jedynie z ośrodkiem posiadającym poświadczenie potwierdzające spełnianie dodatkowych wymagań, o których mowa w art. 31 Ustawy o kierujących pojazdami. Wśród tych wymagań Ustawa wymienia m.in. posiadanie: • odpowiednich warunków lokalowych, w tym sali wykładowej, • pomocy i środków dydaktycznych zapewniających prowadzenie szkolenia zgodnie z obowiązującym programem szkolenia dla osób ubiegających się o kartę rowerową, • wykwalifikowanej kadry dydaktycznej, w tym osoby posiadającej przygotowanie pedagogiczne w rozumieniu Karty nauczyciela, • akredytacji kuratora oświaty. Szczegółowe zasady uzyskiwania karty rowerowej określają przepisy Rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 12 kwietnia 2013 r. w sprawie uzyskiwania karty rowerowej. Zajęcia prowadzą nauczyciel posiadający specjalistyczne przeszkolenie z zakresu ruchu drogowego organizowane nieodpłatnie w wojewódzkim ośrodku ruchu drogowego, ewentualnie policjant lub policjant w stanie spoczynku, posiadający specjalistyczne przeszkolenie z zakresu ruchu drogowego, egzaminator lub instruktor. Zgodnie z § 5 powyższego Rozporządzenia przeprowadzenie poszczególnych zajęć jest potwierdzane przez osobę prowadzącą zajęcia w dzienniku przeprowadzonych zajęć każdorazowo po ich zakończeniu. Należy podkreślić, że przepis ten jest regulacją szczególną wobec norm Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji. Rozporządzenie to nie zawiera regulacji dotyczącej prowadzenia dokumentacji związanej z zajęciami przygotowującymi do uzyskania karty rowerowej. Zatem zasady prowadzenia tej dokumentacji wynikają wyłącznie z Rozporządzenia w sprawie uzyskiwania karty rowerowej. Według § 5 ust. 2 tego aktu dziennik przeprowadzonych zajęć powinien zawierać: • imiona i nazwisko osoby szkolonej, • numer PESEL albo datę urodzenia – w przypadku osoby szkolonej nieposiadającej numeru PESEL, • wykaz zajęć, • listę obecności osób szkolonych na poszczególnych zajęciach, • datę rozpoczęcia i zakończenia zajęć, • serię i numer wydanej karty rowerowej. W przypadku przerwania przez osobę szkoloną uczestnictwa w zajęciach dyrektor lub kierownik jednostki szkolącej wydają zaświadczenie określające zakres zajęć, w jakich uczestniczyła ta osoba. Dzienniki przeprowadzonych zajęć przechowuje się przez okres 10 lat od dnia dokonania w nich ostatniego wpisu (§ 8 Rozporządzenia). Zakres zajęć Zgodnie z § 9 Rozporządzenia zajęcia organizuje się w zakresie określonym w załączniku nr 1 do Rozporządzenia. Obejmuje on np. takie zagadnienia, jak: • bezpieczeństwo pieszych, • rowerzysta na drodze publicznej, • bezpieczeństwo rowerzysty, • konserwacja i obsługa roweru, • technika jazdy rowerem, • hierarchia ważności norm, znaków i sygnałów drogowych oraz poleceń dawanych przez osobę kierującą ruchem. Czas trwania zajęć Zgodnie z § 3 Rozporządzenia osoba szkolona uczestniczy w zajęciach, które obejmują: • zajęcia teoretyczne – z zakresu wiedzy o ruchu drogowym oraz umiejętności udzielania i zachowania podczas udzielania pierwszej pomocy uczestnikom wypadków drogowych, • zajęcia praktyczne – z zakresu wiedzy technicznej oraz doskonalenia umiejętności jazdy rowerem na placu manewrowym, • sprawdzenie niezbędnych umiejętności. Czas trwania zajęć teoretycznych wynosi sześć godzin, w tym co najmniej jedna godzina zajęć z zakresu umiejętności udzielania i zachowania podczas udzielania pierwszej pomocy uczestnikom wypadków drogowych. Natomiast zajęciom praktycznym mają być poświęcone dwie godziny. Egzamin Sprawdzenie umiejętności ucznia następuje w formie egzaminu. Szkoła ma obowiązek wyznaczenia jego terminu dla osób szkolonych umożliwiający przeprowadzenie egzaminu w okresie nie dłuższym niż siedem dni od dnia zakończenia zajęć teoretycznych i praktycznych. Regulacją określającą zasady prowadzenia egzaminu dla uczniów szkoły podstawowej jest § 21 Rozporządzenia. Według tego przepisu egzamin dla uczniów szkoły składa się z części: • teoretycznej, • praktycznej – przeprowadzonej w miejscu wyznaczonym przez dyrektora szkoły podstawowej, umożliwiającym sprawdzenie niezbędnych umiejętności praktycznych. Egzamin dla uczniów szkoły podstawowej przeprowadza się w terminie wyznaczonym przez dyrektora szkoły podstawowej, który określa formę części teoretycznej i jej czas trwania oraz części praktycznej egzaminu. Innymi słowy to dyrektor szkoły odrębnym zarządzeniem wskazuje, jak ma wyglądać część teoretyczna egzaminu. Można tu jednak dodać, że § 14 Rozporządzenia wskazuje formę części teoretycznej egzaminu w przypadku, gdy jest on przeprowadzany przez ośrodek ruchu drogowego. Zgodnie z tym przepisem część teoretyczną egzaminu dla osób szkolonych przeprowadza się w formie testu pisemnego składającego się z 25 pytań; zadanie polega na wybraniu jednej prawidłowej z trzech możliwych odpowiedzi. Czas trwania części teoretycznej egzaminu wynosi 35 minut, a wynik części teoretycznej egzaminu dla osób szkolonych uznaje się za pozytywny, jeżeli osoba zdająca egzamin odpowiedziała prawidłowo na co najmniej 20 pytań. Nie ma zatem przeciwwskazań, aby dyrektor ustalił podobne zasady dla uczniów szkoły podstawowej, aczkolwiek może również dowolnie zmienić liczbę pytań oraz wybrać formę odpowiedzi ustnej, a nie pisemnego testu. Uczniowie mogą zatem zostać odpytani przez nauczyciela i taka forma części teoretycznej w szkole też jest dopuszczalna. Rozporządzenie wskazuje jedynie w § 21 ust. 3, że wynik części teoretycznej egzaminu dla uczniów szkoły podstawowej uznaje się za pozytywny, jeżeli osoba zdająca egzamin uzyskała co najmniej 80 proc. punktów możliwych do uzyskania. Ważne! Część praktyczną egzaminu dla osób szkolonych przeprowadza się przy użyciu roweru jednośladowego. W przypadku osób szkolonych o ograniczonej sprawności ruchowej dopuszcza się przeprowadzenie części praktycznej egzaminu dla osób szkolonych przy użyciu roweru wielośladowego. Warunkiem przystąpienia do części praktycznej egzaminu dla osób szkolonych jest uzyskanie pozytywnego wyniku z części teoretycznej egzaminu. Wynik części praktycznej egzaminu dla uczniów szkoły podstawowej uznaje się za pozytywny, jeżeli osoba zdająca egzamin prawidłowo wykonała co najmniej 90 proc. manewrów i nie stwarza zagrożenia dla ruchu drogowego. Po uzyskaniu pozytywnego wyniku egzaminu wydaje się kartę rowerową, której wzór jest określony w załączniku nr 2 do Rozporządzenia.