STAN PRAWNY NA 15 KWIETNIA 2022 Nagrody Kuratora Oświaty i Ministra Edukacji i Nauki Opracowała: Elżbieta Rzepecka-Roszak, dyrektor szkoły podstawowej, ekspert ds. awansu zawodowego oraz edukator ośrodka doskonalenia nauczycieli, laureatka Ogólnopolskiego Programu „Twórczy nauczyciel – Twórcza Edukacja” Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 sierpnia 2009 r. w sprawie kryteriów i trybu przyznawania nagród dla nauczycieli (Dz.U. z 2009 r. Nr 131 poz. 1078 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 kwietnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie kryteriów i trybu przyznawania nagród dla nauczycieli (Dz. U. z 2020 r. poz. 795). Dla nauczyciela, dyrektora czy pracownika oświaty największymi nagrodami powinny być radość ucznia, jego wysokie wyniki w nauce i zachowaniu, osiągnięcia w konkursach, olimpiadach, turniejach lub zawodach sportowych. Tak niewątpliwie się dzieje, bo ten, kto wybiera pracę w szkole, wie, że największą satysfakcją jest uśmiech i radość dziecka. Jednak, podobnie jak uczniowie, tak i nauczyciele potrzebują motywacji do pracy, pochwały, wyróżnienia, podziękowania czy gratyfikacji. Każdego roku dyrektorzy placówek oświatowych nagradzają nauczycieli, najczęściej podczas obchodów Święta Edukacji Narodowej. Nauczyciele, którzy w sposób szczególny angażują się w życie lokalnej społeczności. Otrzymują oni nagrody wójta, burmistrza, starosty czy prezydenta miasta. Natomiast nauczyciele, którzy mogą się poszczycić działaniami znacznie wykraczającymi poza obowiązki, a pod ich kierunkiem uczniowie osiągają sukcesy na szczeblu województwa lub kraju, zasługują na najwyższe uznanie za dorobek zawodowy, za nietuzinkowe działania, kreatywność i innowacje. Takimi zaszczytnymi wyróżnieniami są Nagrody Kuratora Oświaty oraz Ministra Edukacji i Nauki. Środki na te nagrody są wyodrębnione ze specjalnego funduszu nagród zagwarantowanego w budżecie wojewody (Nagroda Kuratora Oświaty) oraz w budżecie ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania (Nagroda I i II stopnia Ministra Edukacji i Nauki). Również i te nagrody są najczęściej przyznawane z okazji Dnia Edukacji Narodowej, chociaż w wyjątkowych przypadkach Nagroda Ministra może być przyznana w innym terminie. Ważne! By móc ubiegać się o Nagrody Kuratora Oświaty oraz Ministra Edukacji i Nauki trzeba spełniać kilka wymogów, które oczywiście nie należą do prostych i łatwych w realizacji. Nauczyciele muszą mieć świadomość, że podjęte przez nich działania powinny wykraczać poza obowiązki i muszą wyróżniać się innowacyjnością. Jakie wymagania musi spełniać kandydat do nagród? Podstawowym warunkiem do ubiegania się o Nagrody Kuratora czy Ministra jest wymóg minimum dwuletniego stażu pracy pedagogicznej. Drugi ważny wymóg to aktualna wyróżniająca ocena pracy. Przyjęto uważać ocenę pracy za aktualną, jeśli termin od ostatniej oceny nie przekracza pięciu lat. Poza tym kandydat do tych prestiżowych nagród powinien wykazać się wybitnymi osiągnięciami w pracy dydaktycznej, wychowawczej lub opiekuńczej, w tym w realizacji zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę oraz realizacji innych zadań statutowych szkoły. Bardzo ważnym kryterium jest kształtowanie najważniejszych umiejętności uczniów określonych w podstawie programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawie programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej. Do innych wymaganych kryteriów należą: • umiejętność rozwiązywania problemów o charakterze wychowawczym lub socjalnym, • podejmowanie działań innowacyjnych i pracy organizacyjnej na rzecz szkoły, • umiejętność współpracy ze środowiskiem lokalnym, • podejmowanie działań o wymiarze co najmniej regionalnym. W myśl Rozporządzenia w sprawie kryteriów i trybu przyznawania nagród dla nauczycieli kandydat do tych prestiżowych nagród musi wykazać się bardzo dużą aktywnością w różnych obszarach działalności nauczyciela. Przede wszystkim w zakresie pracy dydaktyczno- -wychowawczej, w której powinien: • zadbać, by jego uczniowie osiągali wysokie wyniki, szczególnie w egzaminach zewnętrznych, • wykazać się również własnymi sukcesami dydaktycznymi, które mają wpływ na podniesienie jakości nauczania i wpływają na wyniki uczniów, • podejmować działalność innowacyjną w zakresie wdrażania nowatorskich metod nauczania i wychowania, opracowywania autorskich programów i publikacji, projektowania eksperymentów pedagogicznych, • systematycznie zabiegać o udział uczniów w konkursach i olimpiadach, zawodach sportowych, turniejach, jak również w festiwalach, przeglądach artystycznych i innych na szczeblach województwa i kraju, • posiadać udokumentowane osiągnięcia w pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych, z uczniami uzdolnionymi i mającymi trudności w nauce, • wykazać się innowacyjnością i kreatywnością w prowadzeniu lekcji zdalnych, uzyskiwanie wymiernych efektów nauczania, przejawiających się osiągnięciami uczniów, • wykazać się umiejętnościami organizacyjnymi w zakresie przygotowania i przeprowadzenia uroczystości szkolnych i środowiskowych, np. Dni Patrona, nadanie imienia szkole, przekazanie sztandaru szkole, dni patriotyczne w środowisku lokalnym, • prowadzić szeroko zakrojoną działalność wychowawczą poprzez organizowanie atrakcyjnych form integracji klasowej, np. wycieczek, wyjazdów do kina, teatru, muzeum, na wystawy, na koncerty do filharmonii, spotkań z ciekawymi ludźmi, • organizować działalność kulturalną, sportową, rekreacyjną i wypoczynkową, np. letni czy zimowy wypoczynek w formie kolonii, obozów sportowych, rajdów pieszych, rowerowych i innych, • umiejętnie pracować z uczniami pod kątem resocjalizacji i profilaktyki, osiągając pozytywne efekty tej pracy. Kandydat do Nagrody Kuratora Oświaty lub Ministra Edukacji i Nauki powinien spełniać wymagania w zakresie pracy opiekuńczej m.in. poprzez: • zapewnienie pomocy i opieki uczniom i wychowankom, będącym w trudnej sytuacji materialnej lub życiowej, którzy wywodzą się z rodzin niewydolnych wychowawczo lub mających trudności ekonomiczne, • podejmowanie się działalności, mającej na celu zapobieganie i zwalczanie przejawów zaburzeń społecznych, zachowań niewłaściwych, zwłaszcza w zakresie zapobiegania alkoholizmowi i narkomanii, przeprowadzanie szeroko rozumianej profilaktyki, • współpracę z jednostkami systemu ochrony zdrowia, Policją, organizacjami i stowarzyszeniami oraz rodzicami w zakresie zapobiegania zachowaniom ryzykownym oraz zagrożeniu niedostosowaniem społecznym wśród dzieci i młodzieży, • organizację udziału rodziców w życiu szkoły, doskonaleniu współpracy z rodzicami, angażowaniu ich we wspólne działania na rzecz dzieci i szkoły. Nauczyciel nagradzany przez kuratora oświaty czy ministra powinien być wysoce zaangażowany w działalność pozaszkolną. Chodzi tu o działalność lokalną, np.: • tworzenie świetlicy środowiskowej dla dzieci i młodzieży, • pomoc w edukacji, • prowadzenie kół zainteresowań, • działalność kulturalną w środowisku i wiele innych aktywnych działań na rzecz lokalnego społeczeństwa. Działalność pozaszkolna to również: • doskonalenie zawodowe nauczycieli, • zdobywanie nowych kwalifikacji, • rozwijanie dotychczasowych umiejętności, • wzbogacanie wiedzy podczas różnych form doskonalenia zawodowego, • umiejętność dzielenia się wiedzą z innymi, • umiejętność wykorzystania wiedzy w codziennej pracy z uczniami. Poza tym ważną kwestią wpływającą na ocenę aktywności nauczyciela jest pomoc młodym adeptom sztuki pedagogicznej w zdobywaniu doświadczenia w zawodzie nauczyciela. Szczególnie cenna jest umiejętność dzielenia się wiedzą i umiejętnościami, życzliwość i chęć pomocy innym. Od nauczyciela-kandydata do Nagród Kuratora i Ministra wymaga się bardzo dużej kreatywności i zaangażowania zawodowego. Są to nagrody prestiżowe, stąd ich uzyskanie nie jest prostą sprawą. Trzeba umotywować wniosek konkretnymi działaniami, wybranymi spośród wielu podejmowanych przez kandydata. Trzeba wiedzieć, które z tych działań mają większe znaczenie i przyniosły więcej korzyści dzieciom czy społeczności lokalnej. Ważne! Wysokość nagród jest każdego roku różna, corocznie ustalana przez wojewodę i ministra, przy czym Nagroda Kuratora nie może przekroczyć wysokości Nagrody Ministra II stopnia. Co powinien zawierać wniosek o przyznanie nagrody? Wnioski o nagrody dla nauczyciela sporządza dyrektor szkoły (§ 5 ust. 1 oraz § 6 Rozporządzenia w sprawie kryteriów i trybu przyznawania nagród dla nauczycieli), natomiast dla dyrektora – organ prowadzący (§ 5 ust. 1 Rozporządzenia).Wniosek o nagrodę dla nauczyciela powinien ponadto zawierać opinię rady pedagogicznej, a w przypadku wniosku o Nagrodę Ministra także opinię kuratora oświaty (§ 5 ust. 2 Rozporządzenia). Kurator powołuje komisję nagród, która dokonuje szczegółowej analizy osiągnięć kandydatów i wydaje opinię. Następnie kurator przesyła wniosek do ministra edukacji i nauki. Wnioski o Nagrodę Kuratora dla nauczycieli składa dyrektor szkoły do ok. 20 kwietnia (termin wyznacza kurator rejonowy), zaś wnioski o Nagrodę Ministra składa dyrektor do kuratora oświaty – do ok. 20 maja (termin wyznacza kurator rejonowy). Wnioski, które uzyskały pozytywną opinię kuratora oświaty lub organu sprawującego nadzór pedagogiczny, przekazuje się ministrowi do 30 czerwca. Wniosek o przyznanie Nagrody Kuratora czy Ministra powinien zawierać: • imię (imiona) i nazwisko kandydata do nagrody, • datę i miejsce urodzenia, • staż pracy w szkole, • stanowisko i miejsce pracy, • wskazanie daty otrzymania ostatniej oceny pracy oraz jej stwierdzenia uogólniającego określającego wystawioną ocenę, • informację o otrzymanych Nagrodach Ministra, Kuratora Oświaty, organu sprawującego nadzór pedagogiczny i dyrektora szkoły wraz ze wskazaniem dat ich otrzymania, • uzasadnienie wniosku o nagrodę, • datę i podpis składającego wniosek. Ważne! Do wniosku o Nagrodę Kuratora i Ministra należy dołączyć opinię rady pedagogicznej. Nauczyciel, któremu została przyznana nagroda, otrzymuje dyplom, którego odpis włącza się do jego akt osobowych. Może się zdarzyć również tak, że minister przyzna nagrodę nauczycielowi, który spełnia wymagania Rozporządzenia z własnej inicjatywy. W takiej sytuacji pomija się wcześniej opisaną procedurę. Otrzymanie Nagród Kuratora Oświaty i Ministra Edukacji i Nauki jest niewątpliwie ważnym wydarzeniem w życiu nauczyciela. Zdarza się oczywiście i tak, że wniosek zostaje odrzucony, niestety nie są podawane powody takiej decyzji, ale nie trudno się domyślić, że najwyraźniej nie zostały spełnione wymagania formalne lub merytoryczne. Czasami wniosek może być uzasadniony bogatymi osiągnięciami nauczyciela, ale nie spełnia wymogów formalnych, np.: • brak oceny wyróżniającej lub jej aktualności, • brak opinii rady pedagogicznej, • niedotrzymanie terminu składania wniosku itp. Oczywiście często jest tak, że uzasadnienie nie zawiera konkretnych działań, a informacje o pracy nauczyciela są zbyt ogólnikowe lub lakoniczne. Nie zawsze zdajemy sobie sprawę, że uzyskanie tych prestiżowych nagród, wymaga wysiłku i działań wybiegających poza zakres obowiązków. Pomimo tego nie można się zrażać decyzją odmowną, trzeba podjąć kolejne działania, które spełnią wymagania. Pamiętajmy, że zadaniem dyrektora jest gromadzenie informacji o nauczycielach, a wnioski o prestiżowe nagrody powinien zawierać opis najbardziej wartościowych działań. Powinny to być działania, które mają charakter innowacyjny, nieszablonowy, ale również takie, które wyraźnie wpłynęły na integrację środowiska lokalnego, przyniosły dużo pozytywnych efektów dla jak największej grupy odbiorców. Wnioski posiadają ograniczone miejsce, zatem należy dobrze zastanowić się, jakie ująć zadania i działania, które z nich są najważniejsze i przyniosły największe efekty. Pamiętajmy również o dołączeniu do wniosku: • pisma przewodniego wnioskodawcy, • oświadczenia osoby, której wniosek dotyczy, o wyrażeniu zgody na przetwarzanie danych osobowych, • opinii rady pedagogicznej lub rady szkoły. Ważne! O przyznaniu nagrody zostają powiadomieni wnioskodawcy, a jej wręczenie następuje najczęściej w siedzibie kuratorium oświaty, któremu podlega szkoła. Warto powalczyć o te nagrody, nie tylko ze względów finansowych, ale przede wszystkim ze względu na ich prestiż i to, że stanowią one cenne wyróżnienie.