STAN PRAWNY NA 22 MARCA 2022 „Poznaj Polskę” 2022 Opracowała: Michał Łyszczarz, prawnik, autor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz licznych publikacji z zakresu prawa oświatowego, prawa pracy, finansów publicznych i funkcjonowania samorządu terytorialnego, uznany prelegent i szkoleniowiec, wykładowca toruńskiej i bydgoskiej Wyższej Szkoły Bankowej, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, przez lata tworzył trzon Wydziału Nadzoru Prawnego Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1915 ze zm.), • Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 305 ze zm.), • Komunikat MEiN z dnia 27 sierpnia 2021 r. o ustanowieniu przedsięwzięcia pod nazwą „Poznaj Polskę”, • Komunikat MEiN z dnia 28 lutego 2022 r. o zmianie komunikatu o ustanowieniu przedsięwzięcia pod nazwą „Poznaj Polskę”, • Komunikat MEiN z dnia 28 lutego 2022 r. w sprawie terminu rozpoczęcia naboru wniosków organów prowadzących szkoły w ramach przedsięwzięcia pod nazwą „Poznaj Polskę” na rok szkolny 2021/2022 realizowanego w 2022 r., • Komunikat Ministra Edukacji i Nauki z dnia 28 lutego 2022 r. w sprawie wysokości środków finansowych przeznaczonych na finansowanie przedsięwzięcia pod nazwą „Poznaj Polskę” w 2022 roku oraz priorytetowych obszarów edukacyjnych obowiązujących w ramach przedsięwzięcia w 2022 roku. Z początkiem marca wystartowała druga edycja projektu „Poznaj Polskę”. Ministerstwo Edukacji i Nauki przeznaczyło na to przedsięwzięcie kwotę 100 mln zł. Z tej resortowej puli do wykorzystania na realizację wycieczek szkolnych do końca zajęć dydaktyczno-wychowawczych w roku szkolnym 2021/2022 przeznaczonych zostało 51 mln. W jaki sposób prawidłowo zorganizować i rozliczyć wycieczkę finansowaną z projektu „Poznaj Polskę”? Nabór wniosków do tegorocznej edycji programu „Poznaj Polskę” rozpoczął się 1 marca 2022 r., jednak już po kilku dniach MEiN poinformowało, że wyczerpała się pula środków zarezerwowanych w roku szkolnym 2021/2022 dla szkół prowadzonych przez gminy. Przedsięwzięcie, które z założenia ma wzbogacać i uatrakcyjniać proces dydaktyczny poprzez poznawanie polskiego dziedzictwa narodowego i kulturalnego oraz popularyzację osiągnięć polskiej nauki, zostało ustanowione komunikatem wydanym przez Ministra Edukacji i Nauki 27 sierpnia 2021 r. Zmiany w tegorocznej edycji programu zostały zawarte w Komunikacie z dnia 28 lutego 2022 r. o zmianie komunikatu o ustanowieniu przedsięwzięcia pod nazwą „Poznaj Polskę”. Podstawą prawną do ustanowienia tego programu jest art. 90w Ustawy o systemie oświaty. Zgodnie z tą regulacją minister może ustanawiać programy i przedsięwzięcia w celu realizacji polityki oświatowej, a wydany w związku z ustanowieniem takiego przedsięwzięcia ministerialny komunikat powinien określać w szczególności: przedmiot programu, podmioty uprawnione do udziału w programie, warunki udziału w programie, tryb przeprowadzania naboru do programu oraz szczegółowe kryteria oceny wniosków. Jaki obszar działań obejmuje przedsięwzięcie? Treść komunikatu z 27 sierpnia 2021 r. wskazuje, że przedmiotem przedsięwzięcia jest wsparcie organów prowadzących publiczne oraz niepubliczne szkoły dla dzieci i młodzieży, czyli wnioskodawców, w realizacji zadań mających na celu uatrakcyjnienie procesu edukacyjnego dzieci i młodzieży poprzez umożliwienie im poznawania Polski, jej środowiska przyrodniczego, tradycji, zabytków kultury i historii oraz osiągnięć polskiej nauki. Przedsięwzięcie ma również wspomóc realizację podstaw programowych dla szkół podstawowych i ponadpodstawowych oraz urozmaicić zajęcia lekcyjne poprzez praktyczne odkrywanie śladów historii czy też eksperymentowanie w centrach nauki, stwarzając uczniom warunki do zdobywania nowych umiejętności w niepowtarzalnym środowisku edukacyjnym. Wsparcie finansowe ze środków Ministra Edukacji i Nauki obejmuje realizację zadań, do których należą przygotowanie i przeprowadzenie w trakcie roku szkolnego wycieczek szkolnych związanych z priorytetowymi obszarami edukacyjnymi wskazanymi przez ministra. Do tych priorytetowych obszarów edukacyjnych w 2022 r. wskazano w Komunikacie MEiN z dnia 28 lutego 2022 r. w sprawie wysokości środków finansowych przeznaczonych na finansowanie przedsięwzięcia pod nazwą „Poznaj Polskę” w 2022 roku oraz priorytetowych obszarów edukacyjnych obowiązujących w ramach przedsięwzięcia w 2022 roku następujące zagadnienia, formując je w poniższe grupy tematyczne: • Śladami Polskiego Państwa Podziemnego, • Śladami kard. Stefana Wyszyńskiego, • Kultura i dziedzictwo narodowe, • Największe osiągnięcia polskiej nauki. Zagadnienia te nie uległy zatem zmianie w stosunku do poprzedniej edycji programu. W ramach tych obszarów MEiN ogłosił wykazy punktów edukacyjnych dla trzech grup wiekowych (klasy I–III szkół podstawowych, klasy IV–VIII szkół podstawowych oraz szkoły ponadpodstawowe). W ramach planowanej wycieczki należy zwiedzić: • co najmniej dwa punkty edukacyjne podczas wycieczki jednodniowej, • co najmniej cztery punkty edukacyjne podczas wycieczki dwudniowej, • co najmniej sześć punktów edukacyjnych podczas wycieczki trzydniowej. W ramach wycieczki można odwiedzić punkty spoza listy, jednakże w ramach wycieczki dofinansowanej przez MEiN muszą być zrealizowane punkty edukacyjne wskazane przez MEiN w liczbie odpowiadającej długości trwania wycieczki. Kto i na podstawie jakiej umowy może „poznawać Polskę”? Przedsięwzięcie obejmuje dofinansowanie wycieczek szkolnych dla uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych, realizowanych w trzech grupach wiekowych: • klasy I–III w szkołach podstawowych, • klasy IV–VIII w szkołach podstawowych, • szkoły ponadpodstawowe. Wsparcie jest przyznawane wnioskodawcy, czyli organom prowadzącym szkoły, w formie dotacji celowej na podstawie umowy zawartej z podmiotem niepublicznym zgodnie z art. 150 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych lub w drodze porozumienia, w przypadku wnioskodawcy będącego jednostką samorządu terytorialnego. Zgodnie z przywołanym art. 150 Ustawy o finansach publicznych powyższa umowa określa: • szczegółowy opis zadania, w tym cel, na jaki dotacja została przyznana, i termin jego wykonania, • wysokość udzielonej dotacji, • termin wykorzystania dotacji, nie dłuższy niż do 31 grudnia danego roku budżetowego, • termin i sposób rozliczenia udzielonej dotacji, • termin zwrotu niewykorzystanej części dotacji, nie dłuższy niż 15 dni od określonego w umowie dnia wykonania zadania, a w przypadku zadania realizowanego za granicą – 30 dni od określonego w umowie dnia jego wykonania, • tryb kontroli wykonania zadania; w umowie można postanowić, że kontrola będzie prowadzona na zasadach i w trybie określonych w przepisach o kontroli w administracji rządowej. Składanie wniosków Warunkiem udziału w przedsięwzięciu „Poznaj Polskę” jest złożenie przez wnioskodawcę wypełnionego formularza ogólnego wniosku o dofinansowanie wycieczki oraz wniosku o dofinansowanie wycieczki. Należy tu jednak nadmienić, że już po kilku dniach od uruchomienia programu środki przeznaczone na realizację wycieczek szkolnych do końca zajęć dydaktyczno-wychowawczych w roku szkolnym 2021/2022 zostały już wyczerpane. Zgodnie z Komunikatem MEiN z dnia 28 lutego 2022 r. o zmianie komunikatu o ustanowieniu przedsięwzięcia pod nazwą „Poznaj Polskę” wnioskodawca mógł złożyć dla każdej szkoły, dla której jest organem prowadzącym, ograniczoną liczbę wniosków: 1) dla szkoły podstawowej: • maksymalnie dwa wnioski o dofinansowanie wycieczki – szkoły do 100 uczniów (jeden wniosek o dofinansowanie wycieczki dla klas I–III, jeden wniosek o dofinansowanie wycieczki dla klas IV–VIII), • maksymalnie cztery wnioski o dofinansowanie wycieczki – szkoły od 101 do 200 uczniów (dwa wnioski o dofinansowanie wycieczki dla klas I–III, dwa wnioski o dofinansowanie wycieczki dla klas IV–VIII), • maksymalnie sześć wniosków o dofinansowanie wycieczki – szkoły powyżej 200 uczniów (trzy wnioski o dofinansowanie wycieczki dla klas I–III, trzy wnioski o dofinansowanie wycieczki dla klas IV–VIII); 2) dla szkoły ponadpodstawowej: • jeden wniosek o dofinansowanie wycieczki dla szkoły do 100 uczniów, • maksymalnie dwa wnioski o dofinansowanie wycieczki dla szkoły od 101 do 200 uczniów, • maksymalnie trzy wnioski o dofinansowanie wycieczki dla szkoły powyżej 200 uczniów. W przypadku zespołu szkół – maksymalnie sześć wniosków o dofinansowanie wycieczki dla szkoły podstawowej oraz maksymalnie trzy wnioski o dofinansowanie wycieczki dla każdej szkoły ponadpodstawowej. We wniosku o dofinansowanie wycieczki wnioskodawca musi wskazać w ramach organizowanej w trakcie roku szkolnego wycieczki odpowiednią do długości trwania wycieczki liczbę punktów edukacyjnych. Organizacja i finansowanie wycieczek Wycieczka może być zorganizowana dla co najmniej 10 uczniów. Jedno dofinasowanie nie jest przyznawane na klasę, lecz na wycieczkę. W wycieczce mogą wziąć udział dzieci z różnych klas w ramach grupy wiekowej. Maksymalna liczba uczestników wyjazdu nie została wyznaczona. Wycieczka może zostać zorganizowana przez podmiot zewnętrzny (biuro podróży). Za początek realizacji zadania przyjęto datę zawarcia umowy lub porozumienia o udzielenie dotacji celowej, natomiast zadanie trwa do zakończenia zajęć dydaktyczno-wychowawczych w szkołach w roku szkolnym 2021/2022, nie później niż do 24 czerwca 2022 r. Wycieczki nie są finansowane w 100 proc., zatem organ prowadzący musi wykazać odpowiedni wkład własny. Dofinansowanie przysługuje w wysokości do 80 proc. poniesionych kosztów, a kwota dofinansowania nie może przekroczyć: • w przypadku wycieczki jednodniowej – kwoty do 5000 zł, • w przypadku wycieczki dwudniowej – kwoty do 10 000 zł, • w przypadku wycieczki trzydniowej – kwoty do 15 000 zł. Koszty związane z pobytem ponad trzydniowym (np. dodatkowe koszty noclegów, zakwaterowania) muszą zostać pokryte ze środków własnych. Koszty przejazdu (powrotnego) można zaliczyć do kosztów kwalifikowanych wycieczki. Do wkładu własnego wnioskodawcy zaliczają się wkład finansowy zapewniony przez organ prowadzący lub wpłaty rodziców dzieci, uczestniczących w wycieczce, lub wkład niefinansowy. Wkładem niefinansowym mogą być np. własny autokar lub praca osoby (nauczyciel, opiekun), która ma uprawnienia przewodnickie. We wniosku należy wycenić wartość wkładu niefinansowanego. Wysokość wkładu własnego musi wynosić co najmniej 20 proc. całkowitego kosztu wycieczki, co oznacza, że może on być większy (np. kwota dofinansowania 50 proc., kwota wkładu własnego 50 proc.). Ze środków pochodzących z dotacji mogą być finansowane tylko wydatki uwzględnione w kalkulacji kosztów realizacji zadania, w tym: koszty przejazdu, bilety wstępu, usługa przewodnika, zakwaterowanie, wyżywienie, ubezpieczenie uczestników wyjazdu. Ważne! Wysokość dofinansowania kosztów zakwaterowania i wyżywienia nie może przekroczyć 150 zł na jednego uczestnika dziennie. Koszty pozostałe, tj. koszty przejazdu, bilety wstępu, usługa przewodnicka oraz ubezpieczenie uczestników wyjazdu, nie wliczają się w ten limit. Dla rozliczenia ważne jest również to, że w ramach przyznanej dotacji mogą być finansowane koszty bezpośrednio związane z realizacją wycieczki szkolnej, przy czym muszą one spełniać łącznie następujące warunki: • zostały faktycznie poniesione, w terminie określonym w umowie lub porozumieniu jako termin realizacji zadania, • są niezbędne do realizacji zadania i osiągnięcia jego rezultatów, • są powiązane z działaniami określonymi we wniosku, • są identyfikowalne i weryfikowalne, w szczególności zarejestrowane w wyodrębnionej ewidencji księgowej i dokumentacji finansowo-księgowej organu prowadzącego szkołę i opisywanej zgodnie z zasadami wynikającymi z Ustawy o rachunkowości. Co istotne, z dotacji nie mogą być finansowane: • koszty pośrednie, • koszty zakupu środków trwałych, • wynagrodzenia wraz z pochodnymi, nagrody, premie i dodatkowe uposażenie pracowników, w tym nauczycieli, • koszty badań pracowników, w tym nauczycieli, • podatek od towarów i usług (VAT) w wysokości, w której może on zostać odzyskany na podstawie przepisów Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, • odsetki karne, mandaty, kary, kwoty dłużne itp. Tych kosztów nie można zatem uwzględnić w rozliczeniu. Dopuszcza się jednak finansowanie kosztów operacji bankowych związanych z wydatkami poniesionymi na realizację zadania. Jak poprawnie przygotować i złożyć sprawozdanie? Sprawozdanie z realizacji wycieczki dofinansowanej w ramach przedsięwzięcia „Poznaj Polskę” obejmuje: • dane szkoły, w tym wskazanie osoby upoważnionej do składania wyjaśnień i uzupełnień dotyczących sprawozdania, • wskazanie kategorii wiekowej uczniów, • wskazanie czasu trwania wycieczki, • wskazanie zrealizowanej trasy wycieczki; w tym miejscu sprawozdania należy wskazać punkty edukacyjne wybrane z katalogu dostępnego na stronie MEiN-u, które obejmowała wycieczka; do sprawozdania dołącza się w formie załącznika zdjęcia każdego punktu edukacyjnego, • liczbę uczestników wycieczki i opiekunów wycieczki, • opis działań zrealizowanych w ramach zadania, w tym informację na temat problemów i trudności związanych z jego realizacją. W sprawozdaniu należy wskazać koszty realizacji mieszczące się w następujących kategoriach: • koszty przejazdu, • bilety wstępu, • koszty usługi przewodnika, • zakwaterowanie, • wyżywienie. Ważne! W sprawozdaniu do organu prowadzącego określa się sumę poniesionych kosztów, w tym kwotę sfinansowaną w ramach wkładu własnego oraz kwotę dofinansowania udzielonego przez MEiN. Jeżeli część wkładu własnego stanowiły środki niefinansowe, to również należy je wykazać wraz z ich wartością. Dowodem księgowym dokumentującym poniesienie wydatku jest faktura VAT wystawiona na organ prowadzący szkołę, który odpowiada przed MEiN-em za wydatkowanie dotacji. Sprawozdanie z realizacji zadania składa wnioskodawca, czyli organ prowadzący, w terminie 30 dni od daty zakończenia realizacji zadania. Wzór sprawozdania organu prowadzącego określony został w załączniku nr 4 do Komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 27 sierpnia 2021 r. o ustanowieniu przedsięwzięcia pod nazwą „Poznaj Polskę”. Złożenie sprawozdania przez organ prowadzący szkołę musi zostać poprzedzone złożeniem do organu prowadzącego sprawozdania przez dyrektora szkoły. Do tego sprawozdania ma natomiast zastosowanie wzór stanowiący załącznik nr 5 do Komunikatu z dnia z dnia 27 sierpnia 2021 r. o ustanowieniu przedsięwzięcia pod nazwą „Poznaj Polskę”. Sprawozdanie dyrektora do organu prowadzącego składa się w formie papierowej lub elektronicznej za pośrednictwem elektronicznej platformy usług administracji publicznej ePUAP. Wniosek w formie elektronicznej jest podpisywany przez dyrektora szkoły kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub podpisem zaufanym.