STAN PRAWNY NA 24 LUTEGO 2022 Współpraca organów szkoły Opracowała: Elżbieta Rzepecka-Roszak, dyrektor szkoły podstawowej, ekspert ds. awansu zawodowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082), • Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1915), • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 lutego 2019 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli (Dz.U. z 2019 r. poz. 502), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie organizacji roku szkolnego (Dz.U. z 2017 r. poz. 1603 ze zm.). W każdej szkole zgodnie z przepisami prawa funkcjonują społeczne organy, których kompetencje wpisane są w systemie oświaty. Mowa oczywiście o radzie pedagogicznej, radzie rodziców, samorządzie uczniowskim i radzie szkoły, jeśli taka została powołana. Nadrzędny wobec nich jest dyrektor szkoły, od którego w zdecydowanej mierze zależy wzajemna współpraca tych organów. Ograny szkoły Najbardziej kompetentna w zakresie kształcenia i wychowania jest rada pedagogiczna, która jednocześnie jest również organem współzarządzającym szkołą. Konstytuuje się wtedy, kiedy w szkole zatrudnionych jest minimum trzech nauczycieli. Na jej czele stoi dyrektor, będący najczęściej upoważnionym wykonawcą podejmowanych przez radę pedagogiczną uchwał. Zdarza się, że w szkole działa rada szkoły, która jest organem reprezentującym nauczycieli, rodziców i uczniów szkolnej społeczności. Rada szkoły jest w tym przypadku najwyższym organem uchwałodawczym i opiniodawczym. Oczywiście nie ma obowiązku tworzenia rady szkoły, a jej zadania wykonuje rada pedagogiczna. Kolejnym bardzo ważnym organem szkoły jest rada rodziców. Działa ona samodzielnie, podejmując uchwały zgodnie ze swoimi kompetencjami i prawem oświatowym. Rada rodziców jest grupą demokratycznie wybranych przedstawicieli rodziców wszystkich uczniów. Jako niezależny organ oczywiście podejmuje decyzje zgodnie z regulaminem rady rodziców, ale jednocześnie musi współpracować z pozostałymi organami dla dobra szkoły. Równie ważny jest samorząd uczniowski, który zasilają szeregi wybranych reprezentantów uczniów. Podobnie jak inne, tak i ten organ ma decydujący głos w sprawach szkoły. Samorząd może przedstawiać dyrektorowi wnioski i opinie we wszystkich sprawach, które dotyczą uczniów. Zadania i kompetencje poszczególnych szkolnych organów Każdy z ww. organów szkoły działa samodzielnie i podejmuje decyzje w ramach swoich kompetencji. Jednak między poszczególnymi organami musi istnieć silna nić porozumienia, tym bardziej, że nadrzędnym i najważniejszym ich celem są dobro szkoły i jakość jej pracy. Ważne! Niezwykle istotna jest wzajemna relacja, która polega na przekazywaniu sobie informacji zwrotnej dotyczącej tego, co dzieje się w szkole, co zamierza się zrobić, jakie są plany pracy szkoły, w szczególności zaś działań podejmowanych przez dyrektora i radę pedagogiczną. Rada rodziców i samorząd uczniowski powinny wyraźnie komunikować własne potrzeby, przedstawiać precyzyjnie plany pracy i konsultować je z dyrektorem, który z kolei ma obowiązek informować radę pedagogiczną o działaniach rodziców i uczniów. Bardzo ważne jest zatem, by dyrektor znajdował czas na konsultacje z radą rodziców oraz samorządem uczniowskim i mógł w atmosferze partnerskiej rozmowy wysłuchać pomysłów i planowanych działań ww. organów. Również rada pedagogiczna powinna spotykać się z innymi organami szkoły, by móc wspólnie ustalić działania integrujące społeczność szkolną. Czasami trudno jest zbudować taką więź, szczególnie w rzeczywistości powrotu do szkoły po zdalnym nauczaniu. Wzajemne pozytywne relacje mogły ulec zmianie ze względu na ogólne osłabienie więzi międzyludzkich, dlatego też tak istotne stają się dziś wyzwania, które stawiają na odbudowę relacji i stosunków w środowisku szkolnym. Wzajemna współpraca organów szkoły wymaga zaangażowania wszystkich osób, którym leży na sercu dobro szkoły; aby tak się zadziało, należy zwrócić uwagę na kilka istotnych elementów: • wyznaczenie w szkole miejsca do wspólnych spotkań wszystkich organów szkoły, a nawet przedstawicieli środowiska lokalnego współpracującego ze szkołą, • budowanie atmosfery życzliwości i wzajemnego zaufania, • stwarzanie możliwości do współdecydowania o szkole i poczucia głębokiej więzi ze środowiskiem szkolnym, • większe zaangażowanie rodziców i uczniów w rozwiązywanie szkolnych problemów, eliminowanie zagrożeń i niebezpiecznych sytuacji, • zachęcanie do wspólnego świętowania, uczestniczenia w uroczystościach i szkolnych przedsięwzięciach, • dbanie o prawidłowy przepływ informacji pomiędzy organami szkoły, • wspólne rozwiązywanie sporów godzących w interesy poszczególnych organów szkoły, • organizowanie spotkań przedstawicieli organów szkoły w celu wskazywania dróg rozwoju szkoły, planowania jej pracy. Ważne! Na dyrektorze ciąży obowiązek dbałości o właściwe relacje pomiędzy organami szkoły. W przypadku wystąpienia sporów to właśnie dyrektor przyjmuje i rozpatruje wnioski, skargi i zażalenia dotyczące pracy szkoły i jej pracowników. Najczęściej spory te wynikają z niemożności porozumienia z rodzicami lub nauczycielami. Rada rodziców, rada szkoły czy samorząd uczniowski wnoszą skargę do dyrektora. Ten z kolei – zgodnie z zapisami statutowymi – ma wyznaczony czas na podjęcie działań, np. mediacyjnych lub innych, celem rozpatrzenia i rozwiązania sporu. Jeśli dyrektor nadal nie potrafi porozumieć się z przedstawicielami organów społecznych szkoły, wówczas skarga jest wniesiona do organu prowadzącego szkołę lub organu nadzoru pedagogicznego. Oczywiście nikomu nie powinno zależeć na takim rozwiązywaniu sporu. Czasami jednak nie można znaleźć porozumienia i trzeba posunąć się do bardziej radykalnych sposobów, dlatego tak ważne są dobre relacje między organami szkoły. Wzajemnie relacje Budowanie relacji służących wzajemnej współpracy może mieć miejsce podczas organizacji wspólnych przedsięwzięć, uroczystości, imprez, festynów rodzinnych, bali i szkolnych dyskotek. Podczas ich organizacji należy równomiernie przydzielić role i zadania. Warto nawet zaangażować tych rodziców, uczniów czy nauczycieli, którzy są najbardziej pretensjonalni. Będą mieli okazję wprowadzić w życie własne pomysły i nauczą się pracy w zespole różnych osób. Innym pomysłem na wspólne, integracyjne działania jest organizacja panelu dyskusyjnego, podczas którego każda ze stron może jasno określić mocne i słabe strony szkoły, wskazać najbardziej palące problemy oraz wspólnie poszukać rozwiązania tych problemów. Rodzice chętnie wezmą udział w akcjach charytatywnych, zwłaszcza gdy są one organizowane na rzecz chorych dzieci. Samorząd uczniowski będzie również zaangażowany, gdy stworzymy mu możliwości do podejmowania samodzielnych decyzji. Uczniowie muszą mieć pewność, że ich pomysły nie będą bagatelizowane, a oni sami staną się partnerami w dyskusji o rozwoju szkoły i podnoszeniu jakości jej pracy. Nie można także zapomnieć o radzie pedagogicznej. W budowaniu dobrych relacji dyrektor nie może pominąć nauczycieli – ważne jest, by mieli oni udział w zarządzaniu i byli świadomi swojego partnerstwa w planowaniu pracy szkoły. Ważne! Dyrektorzy szkół mają odpowiedzialne zadanie: nie tylko dobrze zaplanować działania we współpracy z organami szkoły, ale przede wszystkim zadbać o zgodną, rzeczową dyskusję, zmierzającą do poprawy jakości pracy szkoły.