STAN PRAWNY NA 16 LUTEGO 2022 Egzaminy zawodowe w szkolnictwie branżowym Opracowała: Alina Niezgoda, dyrektor Zespołu Szkół Nr 2 w Szczytnie, nauczyciel języka angielskiego, egzaminator OKE, Executive Master of Business Administration, absolwentka Apsley Business School (Londyn), a także studiów podyplomowych w zakresie zarządzania funduszami unijnymi i coachingu menedżerskiego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1915), • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082), • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60 ze zm.), • Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1100 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 sierpnia 2019 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania egzaminu zawodowego i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie (Dz.U. z 2019 r. poz. 1707), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2019 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków (Dz.U. z 2019 r. poz. 1700 ze zm.). Zgodnie z definicją egzamin zawodowy jest formą oceny poziomu opanowania przez uczniów lub słuchaczy wiadomości oraz umiejętności z zakresu jednej kwalifikacji wyodrębnionej w zawodzie i jest przeprowadzany na podstawie wymagań określonych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego. Do egzaminu tego przystępują uczniowie branżowych szkół I stopnia, zarówno będący, jak i niebędący młodocianymi pracownikami, uczniowie branżowych szkół II stopnia, uczniowie techników, szkół policealnych oraz osoby, które ukończyły kwalifikacyjny kurs zawodowy. Obecnie egzamin ten jest przeprowadzany w trzech różnych formułach jako: Egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie – Formuła 2012 Przeprowadzany jest on zgodnie z przepisami Ustawy o systemie oświaty w brzmieniu obowiązującym przed 1 września 2017 r. i w oparciu o podstawę programową kształcenia w zawodach z 2012 r. Do tego egzaminu przystępują odpowiednio: • absolwenci dotychczasowego czteroletniego technikum, zasadniczych szkół zawodowych oraz szkoły policealnej, którzy realizowali podstawę programową kształcenia w zawodach szkolnictwa zawodowego z 2012 r. – do zakończenia roku szkolnego 2024/2025, • osoby, które ukończyły kwalifikacyjny kurs zawodowy prowadzony w oparciu o podstawę programową kształcenia w zawodach szkolnictwa zawodowego z 2012 r. – do 31 października 2025 r. Egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie – Formuła 2017 Do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie przeprowadzanego zgodnie z przepisami Ustawy o systemie oświaty w brzmieniu obowiązującym przed 1 września 2019 r. i w oparciu o podstawę programową kształcenia w zawodach z 2017 r. przystępują: • uczniowie dotychczasowego czteroletniego technikum, którzy rozpoczęli kształcenie w latach szkolnych 2017/2018 i 2018/2019 i realizują podstawę programową z 2017 r., • uczniowie dotychczasowego czteroletniego technikum, którzy rozpoczęli naukę przed rokiem szkolnym 2017/2018, a nie uzyskali promocji do klasy programowo wyższej, powtarzają naukę i realizują podstawę programową z 2017 r., • absolwenci branżowej szkoły I stopnia, absolwenci szkoły policealnej, którzy realizowali podstawę programową z 2017 r. – do zakończenia roku szkolnego 2025/2026, • osoby, które ukończyły kwalifikacyjny kurs zawodowy, prowadzony w oparciu o podstawę programową z 2017 r. nie dłużej niż do 31 marca 2021 r., • osoby spełniające warunki określone w przepisach w sprawie egzaminów eksternistycznych oraz osoby dorosłe, które ukończyły praktyczną naukę zawodu dorosłych lub przyuczenie do pracy dorosłych, jeżeli program przyuczenia uwzględniał wymagania określone w podstawie programowej kształcenia w zawodach z 2017 r. Egzamin zawodowy – Formuła 2019 Egzamin w tej formule jest z kolei przeprowadzany zgodnie z przepisami Ustawy o systemie oświaty w brzmieniu obowiązującym od 1 września 2019 r. i w oparciu o podstawy programowe kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego z 2019 r. Do egzaminu zawodowego przystępują: • uczniowie branżowych szkół I stopnia niebędący młodocianymi pracownikami oraz uczniowie będący młodocianymi pracownikami zatrudnionymi w celu przygotowania zawodowego u pracodawcy niebędącego rzemieślnikiem, • uczniowie techników, słuchacze szkół policealnych, którzy rozpoczęli kształcenie od roku szkolnego 2019/2020 lub w kolejnych latach szkolnych i realizują podstawę programową kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego, • słuchacze branżowych szkół II stopnia, którzy rozpoczęli kształcenie od roku szkolnego 2020/2021 i w kolejnych latach oraz realizują podstawę programową kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego, • osoby, które ukończyły kwalifikacyjny kurs zawodowy, • osoby dorosłe, które ukończyły praktyczną naukę zawodu dorosłych lub przyuczenie do pracy dorosłych, o których mowa odpowiednio w art. 53c i art. 53d Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, jeżeli program przyuczenia do pracy uwzględniał wymagania określone w podstawie programowej kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego lub podstawie programowej kształcenia w zawodach, • mogą przystąpić osoby spełniające warunki dopuszczenia do egzaminu eksternistycznego zawodowego. Przeprowadzanie egzaminu Egzamin zawodowy przeprowadzany jest w sesji zimowej i letniej. Terminy egzaminów ustalane są przez dyrektora Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej i ogłaszane w komunikacie na stronie internetowej OKE nie później niż pięć miesięcy przed terminem przeprowadzenia egzaminu zawodowego. Ważne! Egzamin zawodowy składa się z dwóch części: pisemnej i praktycznej; część pisemna jest przeprowadzana w formie testu pisemnego, a praktyczna w formie zadania praktycznego. Część pisemna egzaminu zawodowego w Formule 2019, czyli tzw. kwalifikacja trzyliterowa (np. HGT.07), trwa 60 minut i jest przeprowadzana z wykorzystaniem elektronicznego systemu przeprowadzania egzaminu zawodowego. System ten udostępniany jest szkole, placówce lub centrum, pracodawcy lub podmiotowi prowadzącemu kwalifikacyjny kurs zawodowy przez dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej. Natomiast część praktyczna egzaminu trwa 120, 150, 180, 210 lub 240 minut i polega na wykonaniu zadania lub zadań egzaminacyjnych, których rezultatem są wyrób, usługa lub dokumentacja. Przeprowadzana jest według następujących modeli: • „w” – gdy rezultatem końcowym są wyrób lub usługa, • „wk” – gdy rezultatem końcowym są wyrób lub usługa, wykonane z wykorzystaniem komputera, • „d” – gdy jedynym rezultatem końcowym jest dokumentacja, • „dk” – gdy jedynym rezultatem końcowym jest dokumentacja wykonana z wykorzystaniem komputera. Czas trwania egzaminu z danej kwalifikacji jest określony w informatorze o egzaminie zawodowym dla zawodu, w którym wyodrębniono daną kwalifikację. Ważne! Zdający zdaje egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie lub egzamin zawodowy, jeżeli uzyska: • z części pisemnej – co najmniej 50 proc. punktów możliwych do uzyskania oraz • z części praktycznej – co najmniej 75 proc. punktów możliwych do uzyskania. Zdający, który zdał egzamin zawodowy, otrzymuje certyfikat kwalifikacji zawodowej wydany przez okręgową komisję egzaminacyjną, natomiast osoby, które nie zdały egzaminu zawodowego, otrzymują informację o wynikach z poszczególnych części tego egzaminu opracowaną przez tę komisję. Dla uczniów realizujących podstawę programową z 2017 r. przystąpienie do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie nie jest warunkiem ukończenia szkoły, natomiast uczniowie realizujący podstawę programową z 2019 r. mają obowiązek przystąpienia do tegoż egzaminu. Uczniowie i słuchacze są informowani przez dyrektora szkoły o obowiązku przystąpienia do egzaminu zawodowego odpowiednio w danym roku szkolnym lub danym semestrze nie później niż w terminie 10 dni od dnia rozpoczęcia danego roku szkolnego lub danego semestru. Przystąpienie do egzaminu zawodowego we wskazanym przez dyrektora szkoły semestrze lub roku szkolnym jest jednym z warunków uzyskania promocji do następnej klasy, na następny semestr lub ukończenia szkoły. Ważne! Podobnie jak w przypadku egzaminu maturalnego, laureaci i finaliści turnieju lub olimpiady tematycznej związanej z wybraną dziedziną wiedzy wymienionych w wykazie MEiN-u zwolnieni są z części pisemnej egzaminu zawodowego. Następuje ono na podstawie zaświadczenia o uzyskaniu tytułu laureata bądź finalisty, które przedkładane jest przewodniczącemu zespołu egzaminacyjnego i, co trzeba podkreślić, jest równoznaczne z uzyskaniem z tej części egzaminu najwyższego wyniku. Zgodnie z art. 44zzzf Ustawy o systemie oświaty uczeń, słuchacz lub absolwent posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na niepełnosprawność mogą skorzystać z warunków i form dostosowanych do rodzaju niepełnosprawności, do potrzeb edukacyjnych zdającego oraz jego możliwości psychofizycznych. Dostosowanie formy egzaminu zawodowego polega m.in. na przygotowaniu odrębnych arkuszy egzaminacyjnych dla niewidomych lub słabowidzących. Natomiast dostosowanie warunków przeprowadzania egzaminu zawodowego polega m.in. na: • wykorzystaniu odpowiedniego sprzętu specjalistycznego, • zapewnieniu obecności i pomocy specjalisty z zakresu danego rodzaju niepełnosprawności lub odpowiednim przedłużeniu czasu przewidzianego na przeprowadzenie egzaminu. Kwestie związane ze szczegółowym określeniem sposobu dostosowania warunków i form przeprowadzania egzaminu zawodowego corocznie zamieszczane są na stronie internetowej Centralnej Komisji Egzaminacyjnej jako informacje o sposobie organizacji i przeprowadzania egzaminu zawodowego odpowiednio dla FORMUŁY 2012, 2017 i 2019. Ważnym zadaniem rady pedagogicznej jest wskazanie spośród wymienionych w komunikacie CKE sposobów dostosowania warunków i form przeprowadzania egzaminu zawodowego dla ucznia, słuchacza albo absolwenta. Istotne zmiany W 2023 r. będzie możliwość zwolnienia ucznia technikum z jednego egzaminu dodatkowego w części pisemnej egzaminu maturalnego. Taka opcja będzie przewidziana dla absolwenta posiadającego: • dyplom zawodowy w zawodzie nauczanym na poziomie technika albo • dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe w zawodzie nauczanym na poziomie technika, albo • świadectwa potwierdzające kwalifikacje w zawodzie ze wszystkich kwalifikacji wyodrębnionych w danym zawodzie nauczanym na poziomie technika, albo • certyfikaty kwalifikacji zawodowych ze wszystkich kwalifikacji wyodrębnionych w danym zawodzie nauczanym na poziomie technika, albo • świadectwa, o których mowa w pkt 3, i certyfikaty, o których mowa w pkt 4, ze wszystkich kwalifikacji wyodrębnionych w danym zawodzie nauczanym na poziomie technika, z uwzględnieniem przepisów Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 sierpnia 2019 r. Ważne! Absolwent, który wraz z deklaracją przystąpienia do egzaminu maturalnego złoży informację o posiadaniu dyplomu zawodowego, dyplomu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie lub certyfikacji kwalifikacji zawodowych na świadectwie dojrzałości zamiast wyniku egzaminu maturalnego z obowiązkowego przedmiotu dodatkowego na poziomie rozszerzonym będzie miał umieszczoną adnotację: „Absolwent spełnia warunki uzyskania dyplomu zawodowego / dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w zawodzie nauczanym na poziomie technika”.