Znaczenie programów edukacyjnych i innowacji w pracy nauczyciela Opracowała: Natalia Pośpiech, nauczycielka wychowania przedszkolnego, podchodząca do nauczania w sposób innowacyjny, trenerka drużyn Destination Imagination w międzynarodowym projekcie edukacyjnym, autorka konkursów i gier terenowych, propagatorka pozytywnej dyscypliny i twórczego rozwiązywania problemów, koordynatorka wielu konkursów oraz projektów edukacyjnych Każdy nauczyciel wychowania przedszkolnego wie, że zabawa ma w sobie ogromną wartość. Stanowi ona podstawową formę aktywności dziecka w wieku przedszkolnym i ma duże zna-czenie dla jego rozwoju w sferach emocjonalnej, umysłowej, fizycznej i społecznej. Wpływa na myślenie, rozwija pamięć. W zabawie konkretyzują się mechanizmy kierujące postępowa-niem dziecka. Dziecko kształtuje podczas zabawy umiejętność współpracy, tworzenia i re-spektowania zasad i prawideł, empatii, dzielenia się czynnościami, tak aby doprowadzić do pożądanego efektu. Forma i jakość zabawy różnią się w zależności od wieku dziecka, jego indywidualnego roz-woju i charakteru. Rola pozostaje jednak niezmienna. Dzięki zabawie dziecko kształtuje sprawność manualną, koordynację wzrokowo-ruchową, poznaje otaczający go świat, rozwija się moralnie, potrafi odróżniać fikcję od rzeczywistości, poprawia swoją pozycję w grupie, czuje satysfakcję, zadowolenie z osiągniętego rezultatu, co wpływa niewątpliwie na jego po-czucie własnej wartości. Nadrzędnym celem wychowania przedszkolnego jest wsparcie całościowego rozwoju dziecka. Mądrze poprowadzona zabawa pozwala ten cel osiągnąć. Dzięki poznaniu i zrozumieniu dzisiejszych potrzeb dziecka, które bardzo trudno jest zadowolić i sprawić, by wykazało się aktywnością, możemy zdziałać bardzo wiele. Oczywiście program nauczania przedszkolnego nie skupia się tylko na zabawie. Proces edukacji można jednak zorganizować w taki sposób, aby ją przypominał. Nauczyciele pracujący w przedszkolach są specjalistami w łączeniu edukacji z zabawą. Wy-korzystują do tego wrodzoną chęć dzieci do zdobywania wiedzy i nowych umiejętności, głód poznania siebie i otaczającego je świata. Oferują dzieciom szereg metod, narzędzi i rozwiązań, które angażują je w codzienną edukację dostosowaną do ich aktualnych potrzeb i rozwoju. Czy można zrobić coś jeszcze? Działania dydaktyczne nauczyciela wiążą się z przygotowaniem dziecka do realizacji zadań rozwojowych oraz stwarzaniem warunków umożliwiających osiągnięcie gotowości do nauki w szkole. Codzienną pracą ma obowiązek realizować podstawę programową. Pracę tę można jednak uatrakcyjnić i wzbogacić, decydując się na rozmaite projekty i innowacje pedagogicz-ne. Dostarczają one nauczycielowi różnorodnych pomysłów, które umożliwiają kreatywną pracę z grupą, a treści edukacyjne czynią znacznie bardziej atrakcyjnymi. Aktywizowanie dzieci jest obecnie uznawane za najważniejszą zasadę uczenia się i nauczania. Dlatego warto skorzystać z bardzo obszernej oferty dostępnej na rynku edukacyjnym. W literaturze funkcjonuje wiele definicji projektu edukacyjnego. Głównym jego założeniem jest pogłębianie wiedzy z danego obszaru oraz zachęcanie dzieci do działania. Charaktery-styczną cechą projektu jest pozostawienie dzieciom swobody w realizacji zadań. Z kolei in-nowacja pedagogiczna to nowatorskie rozwiązanie o charakterze programowym, organizacyj-nym lub metodycznym, które ma na celu poprawę jakości pracy placówki. Z reguły wiąże się z działaniami odmiennymi od powszechnie obowiązujących, których wdrożenie nie zostało przewidziane w istniejącym systemie edukacji oraz nieuregulowane w przepisach prawa oświatowego. Dotyczy najczęściej zmian w tradycyjnym podejściu do procesu edukacji. Nauczyciel na początku roku szkolnego przygotowuje plan pracy, przeszukuje oferty eduka-cyjne związane z podręcznikami, zastanawia się, jaki program wychowania przedszkolnego wybrać. Często myśli też o nowych rozwiązaniach edukacyjnych. Dyrektorzy przedszkoli kładą coraz większy akcent na realizację ciekawych projektów, programów czy innowacji. Chcąc uatrakcyjnić ofertę edukacyjną prowadzonych przez siebie placówek, podsuwają wy-chowawcom konkretne rozwiązania, zachęcają do odbywania różnego rodzaju kursów, szko-leń. Ponadto inspirują, zachęcają nauczycieli do podejmowania nowych inicjatyw edukacyj-nych, które usprawnią proces kształcenia. W ostatnich latach pojawiło się mnóstwo interesujących inicjatyw, które pokazują dzieciom wspaniałość świata, nauczycielom podsuwając pomysły na wzbudzenie ciekawości u wycho-wanków oraz sposoby na skuteczne przekazywanie im wiedzy. Z jednej strony bogactwo do-stępnych propozycji cieszy, bo daje nadzieję na lepszą edukację, z drugiej jednak rodzi ko-nieczność dokonywania jakościowej selekcji. Przed podjęciem decyzji o uczestnictwie w pro-jekcie czy innowacji, warto dokładnie zapoznać się z konkretną ofertą. Często słyszy się, że realizacja projektu to dodatkowa praca, na którą brakuje czasu, gdyż w całości wypełnia go podstawa programowa. Niektóre z nich rzeczywiście są czasochłonne, wymagają organizacji dodatkowych środków i miejsca, a także częstych publikacji, sporzą-dzania sprawozdań cząstkowych i końcowych. Czasem atrakcyjność projektu sprawia, że warto poświęcić mu dodatkowy czas i siły, ale nie każdy jest równie obciążający. Warto zau-ważyć, że zazwyczaj wpisuje się on w realizację podstawy programowej, pozostaje spójny z kierunkami polityki oświatowej państwa na dany rok szkolny. Lista projektów dla przedszkoli z roku na rok wydłuża się. Ich tematyka często się powtarza lub jest do siebie zbliżona. Istnieją takie projekty, które realizuje się z przyjemnością, wtapiają się one bowiem w codzienną pracę, są bardzo dobrze przemyślane pod kątem merytorycznym i rzeczowym. Z każdym rokiem stają się bardziej atrakcyjne, zyskując sobie tym samym zwolenników, zarówno wśród nauczycieli, jak i dzieci. Chcąc znaleźć odpowiedni dla siebie projekt, wystarczy wpisać w wyszukiwarkę internetową frazę „ciekawe projekty dla przedszkoli” i wybrać najodpowiedniejszy. Warto też skonsulto-wać swój wybór z koleżankami lub kolegami, którzy projekty już realizowali. Przed dokona-niem wyboru, należy zastanowić się nad tym, co może zainteresować nasze dzieci, jaki rodzaj projektu będzie odpowiedni dla naszej grupy. Wielką wartość projektu stanowi możliwość łączenia nauki z zabawą. Dokonując wyboru, można spojrzeć na niego z tej właśnie perspektywy, zwrócić uwagę na liczbę zabaw, przyjrzeć się także temu, czy proponowane działania wpisują się w priorytet, który ustaliliśmy na samym początku, tzn. czy dzieci będą realizowały go z przyjemnością, bawiąc się przy tym, czy raczej będzie on dla nich zbiorem kolejnych żmudnych zadań do wykonania. Dostępne na rynku projekty możemy podzielić m.in. na: • ekologiczne, • matematyczno-przyrodnicze, • czytelnicze, • wychowawcze, • dotyczące emocji, • z zakresu edukacji patriotycznej, • prozdrowotne, • dotyczące kreatywności, • artystyczne, • dotyczące kompetencji cyfrowych, • podróżnicze. Natomiast innowacje dzielą się na: • programowe – dotyczą zmian w programach realizowanych w placówce, • organizacyjne – dotyczą zmian w organizacji nauczania – uczenia się, • metodyczne – dotyczą zmian w procesie nauczania – uczenia się, • mieszane. Innowacja może polegać na przekształceniu, poszerzeniu, uzupełnieniu, zastąpieniu bądź eli-minacji, dostosowaniu, integracji, wzmocnieniu podejmowanych działań. Przy wyborze innowacji z zewnątrz, czyli takiej, której sami nie stworzyliśmy, należy zasta-nowić się, czy w naszej placówce będzie ona faktycznie innowacją. To samo rozwiązanie dal jednej placówki może oznaczać nowość, dla innej dawno przyjętą normę, dlatego należy wcześniej zapoznać się z innowacją pod względem jej przydatności i efektywności. Projekty edukacyjne i innowacje stanowią duże znaczenie w awansie zawodowym, zwłaszcza w momencie prezentowania efektów realizacji stażu. Myśląc o możliwości wykazania w sprawozdaniu z realizacji planu rozwoju zawodowego udziału w projektach lub innowa-cjach, warto ograniczyć się do uczestnictwa w jednym lub – najwyżej – dwóch projektach, by móc pracować efektywnie, a przy tym cieszyć się i czerpać z tej pracy jak najwięcej przyjem-ności. Korzyści płynące z przystąpienia do projektu i/lub wprowadzenia innowacji: • satysfakcja z wykonanej pracy, • udoskonalenie warsztatu pracy przez wzbogacenie go o nowe rozwiązania, które umożliwią osiąganie lepszych rezultatów dydaktyczno-wychowawczych, • rozwijanie i promowanie ważnych inicjatyw społecznych, edukacyjnych itd., • możliwość integracji i wymiany pomysłów z innymi nauczycielami realizującymi to samo przedsięwzięcie, • urozmaicanie i wzbogacanie zajęć, • pobudzanie kreatywności zarówno nauczycieli, jak i wychowanków, • stwarzanie lepszych warunków dla rozwoju dzieci, • zwiększanie efektywności procesu nauczania i uczenia się, • zdobywanie i stworzenie nowych materiałów dydaktycznych, • poprawa jakości funkcjonowania placówki, • możliwość otrzymania certyfikatu dla placówki i nauczyciela, • promocja placówki w środowisku lokalnym, • możliwość uczestnictwa w świetnej zabawie.