STAN PRAWNY NA 28 STYCZNIA 2022 Subwencja oświatowa w 2022 r. Opracował: Marcin Majchrzak, prawnik, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie, świadczy pomoc prawną w ramach własnej kancelarii, autor licznych opracowań i artykułów z zakresu tematyki kadrowo-płacowej, prawa związkowego oraz prawa oświatowego Podstawa prawna: • Rozporządzenie MEiN z dnia 21 grudnia 2021 r. w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2022 (Dz.U. z 2021 r,. poz. 2453), • Ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1672 ze zm.), • Rozporządzenie MON z dnia 21 maja 2020 r. w sprawie szkolenia w oddziale przygotowania wojskowego (Dz.U. z 2020 r. poz. 977). Z dniem 1 stycznia 2022 r. weszło w życie Rozporządzenie w sprawie podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla JST w 2022 r. W porównaniu do ubiegłego roku, w 2022 r. tzw. finansowy standard A ulegnie zwiększeniu o około 0,8 proc., do poziomu 6118 zł. Jakie jeszcze zmiany przewidziało Ministerstwo Edukacji i Nauki w związku z wejściem w życie nowego Rozporządzenia? Nowe Rozporządzenie w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2022, podobnie jak te obowiązujące w poprzednich latach, zostało wydane na podstawie art. 28 ust. 6 Ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Przepis ten reguluje obowiązek dla ministra właściwego ds. oświaty i wychowania do określenia, po zasięgnięciu opinii Ministra Finansów oraz reprezentacji jednostek samorządu terytorialnego, sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej (określonej w odpowiedniej wysokości w ustawie budżetowej) pomiędzy jednostki samorządu terytorialnego. Naliczanie subwencji Podobnie jak działo się to do tej pory, subwencja jest naliczana w oparciu o liczbę uczniów uczęszczających do danej szkoły, przy czym jej wysokość różnicują „wagi” przyporządkowane poszczególnym kategoriom uczniów. Na wysokość subwencji mają także wpływ typ i rodzaj szkoły oraz zastosowanie wskaźnika korygującego, który pozwala na uwzględnienie stopni awansu zawodowego nauczycieli. W założeniu wskaźnik korygujący ma pozwalać na przekazanie wyższej subwencji tym jednostkom samorządu terytorialnego, w których jest większy udział etatów nauczycieli posiadających wyższe stopnie awansu zawodowego w odniesieniu do ogólnej liczby nauczycieli (przy założeniu, że stosunek ten jest wyższy niż średnia krajowa). Ma to pozwolić na pokrycie w większym stopniu zwiększonych wydatków jednostek samorządów terytorialnych zatrudniających nauczycieli z najwyższymi stopniami awansu zawodowego. Nowe Rozporządzenie Nowe Rozporządzenie w sprawie podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla JST zakłada wzrost w 2022 r. tzw. finansowego standardu A o ok. 0,8 proc. w porównaniu do 2021 r. Jest on uzyskiwany po podzieleniu kwoty ogólnej subwencji oświatowej, pomniejszonej o 0,5 proc. rezerwy, przez ogólną liczbę uczniów przeliczeniowych. W 2022 r. powinien on wynieść ok. 6118 zł (w porównaniu do 2021 r. ma wzrosnąć o ok. 49 zł). Warto przypomnieć, że wzrost finansowego standardu A w 2021 r. w porównaniu do 2020 r. wyniósł 151 zł, obecny wzrost będzie więc zdecydowanie niższy. Ważne! Należy pamiętać, że kwota finansowego standardu A może ulec zmianie w przypadku korekty danych o liczbie uczniów oraz liczbie etatów nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego w roku szkolnym 2021/2022 wykazanych w SIO. Naliczanie wagi wiejskiej Oprócz zmiany w wysokości finansowego standardu A, nowe Rozporządzenie zakłada również wprowadzenie innych zmian w zakresie naliczania subwencji oświatowej. Pierwsza ze zmian ma dotyczyć zmiany w sposobie naliczania wagi wiejskiej (P1, P2). Dotychczasowa waga P1 została powiązana z tzw. wskaźnikiem zamożności JST. W przypadku JST, u których wskaźnik ten będzie mniejszy lub równy 1,4, bądź też które będą otrzymywać część wyrównawczą subwencji ogólnej – wartość tej wagi będzie wynosiła 0,4. Zastosowanie kryterium dotyczącego otrzymywania części wyrównawczej subwencji oświatowej ma zapobiec przypadkom, gdy jej uwzględnienie w liczeniu wskaźnika zamożności powoduje, że JST osiągałaby wskaźnik zamożności powyżej 1,4 – co skutkowałoby naliczeniem niższych środków w zakresie wagi wiejskiej. Natomiast w założeniu część wyrównawcza subwencji ogólnej jest przekazywana tym JST, gdzie istnieje niższy poziom dochodów podatkowych na 1 mieszkańca w porównaniu do średniej krajowej. Z kolei w przypadku JST, gdzie wskaźnik zamożności będzie większy niż 1,4 (i które nie otrzymują części wyrównawczej subwencji ogólnej) – wartość wagi (P2) wyniesie 0,2. Zmniejszenie środków będzie zatem dotyczyć przede wszystkim samorządów, które są położone na przedmieściach dużych aglomeracji miejskich. Przy wyliczaniu wskaźników zamożności w zakresie wag P1 i P2 mają zostać wykorzystane dane dotyczące 2022 r. (podobnie jak w przypadku wagi P3). Wzrost wartości wagi P3 Nowe Rozporządzenie zakłada wzrost wartości wagi P3 – z poziomu 0,15 do 0,25 (a więc o 67 proc.). Ma to zapewnić wzrost subwencji na ucznia w wysokości 1650 zł (z poziomu ok. 988 zł). Zmiana podyktowana jest chęcią wzmocnienia wsparcia szkół w zależności od stopnia zamożności danej JST. Zmiana finansowania szkół, w których nie jest realizowany obowiązek szkolny lub nauki Kolejna zmiana dotyczy sposobu finansowania szkół, w których nie jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki (a więc liceów ogólnokształcących dla dorosłych oraz szkół policealnych, w tym kształcących w formie dziennej), a także kwalifikacyjnych kursów zawodowych, w ramach subwencji oświatowej. Zmiany polegają na zwiększeniu finansowania w przypadku tych szkół, które osiągają wysoką zdawalność egzaminów zewnętrznych. Naliczanie wag a epidemia COVID-19 Nowe Rozporządzenie zakłada zmianę sposobu naliczania niektórych wag w związku z częściowym ograniczeniem funkcjonowania niektórych szkół i placówek w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 w 2020 r. i 2021 r. Przewiduje się wprowadzenie zmiany w sposobie wyliczenia danych w przypadku: 1) podmiotów leczniczych (waga P39 i P40 w zakresie szkół oraz P57 w zakresie przedszkoli), 2) domów wczasów dziecięcych (waga P61). Oddziały przygotowania wojskowego Nowe Rozporządzenie zakłada również wprowadzenie zmiany w sposobie finansowania w ramach oddziałów przygotowania wojskowego (wagi P43, P44). Treść Rozporządzenia w sprawie szkolenia w oddziale przygotowania wojskowego wskazuje, że w roku szkolnym 2021/2022 będą funkcjonować klasy I i II oddziałów przygotowania wojskowego, a w roku szkolnym 2022/2023 klasy I–III. Tym samym w roku budżetowym 2022 przez pierwsze 8 miesięcy funkcjonować będą wyłącznie klasy I i II, natomiast przez pozostałe 4 miesiące – klasy I–III (przy czym w klasach III liczba godzin nauczania różni się w zależności od typu szkoły). Zwiększeniu ulegają także limity zezwoleń na utworzenie oddziałów przygotowania wojskowego (do liczby 190 w roku szkolnym 2022/2023). W związku z powyższym dotychczasowa waga P42 (o wartości 0,04) zostanie zastąpiona wagami P43 (dla uczniów oddziałów przygotowania wojskowego w liceach ogólnokształcących, o wartości 0,06) oraz P44 (dla oddziałów utworzonych w technikach – o wartości 0,05). Finansowanie uczniów według prognozy zapotrzebowania na pracowników Nowe Rozporządzenie zakłada kontynuację finansowania uczniów według prognozy zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy. Na 2022 r. dodano cztery nowe zawody w opisie wag dotyczących kształcenia zawodowego: podolog, technik dekarstwa, technik robotyk, technik stylista. Zawody według nowej prognozy mają zostać naliczone na uczniów klas I szkół prowadzących kształcenie zawodowe. Natomiast zwiększone finansowanie na zawody, w których jest prognozowane zwiększone zapotrzebowanie na rynku pracy, wprowadzone w latach 2019–2021, będzie kontynuowane na uczniów we wszystkich klasach, na które je naliczono. Finansowanie specjalnych ośrodków wychowawczych Kolejna zmiana dotyczy zwiększenia finansowania specjalnych ośrodków wychowawczych. Dla wychowanków tych ośrodków powstanie nowa waga P63 (dotychczas byli objęci wagą P62), w rezultacie czego kwota naliczana na wychowanka ma wzrosnąć o ok. 20 proc. (czyli ok. 8000 zł). Wskaźniki zmniejszające i zwiększające Nowe Rozporządzenia przewiduje wprowadzenie, w związku z zakończeniem w roku szkolnym 2021/2022 edukacji przez uczniów w szkołach ponadgimnazjalnych, wskaźników zmniejszających: 1) dla uczniów klas III dotychczasowych trzyletnich liceów ogólnokształcących – 33,33 proc., 2) dla uczniów klas IV dotychczasowych czteroletnich liceów plastycznych – 33,33 proc., 3) dla uczniów klas IV dotychczasowych czteroletnich techników – 33,33 proc. Równocześnie, w związku z rozpoczęciem od września 2022 r. nauki w szkołach ponadpodstawowych przez zwiększoną liczbę absolwentów klas VIII szkoły podstawowej (tzw. reforma sześciolatka), wprowadzone zostały następujące wskaźniki: 1) zmniejszające w zakresie uczniów szkół podstawowych i ogólnokształcących szkół muzycznych I stopnia – 1,35 proc., 2) zwiększające w zakresie uczniów: a) pięcioletnich techników – 8,89 proc., b) czteroletnich liceów ogólnokształcących i liceów sztuk plastycznych – 8,30 proc. Nowe zasady uwzględniania liczby etatów nauczycieli do wskaźnika Di Jedna z przewidzianych w nowym Rozporządzeniu zmian dotyczy wliczenia do etatów subwencyjnych (nauczycieli dyplomowanych) osób niebędących nauczycielami, zatrudnionych na podstawie art. 15 ust. 6 Prawa oświatowego (osoby posiadające przygotowanie zawodowe uznane przez dyrektora szkoły lub placówki za odpowiednie do prowadzenia zajęć z zakresu kształcenia zawodowego). Wynika to z faktu, że wynagrodzenie takich osób często odpowiada wysokości wynagrodzenia nauczycieli dyplomowanych (jest to ok. 1000 etatów). Nowa wartość wagi dla uczniów oddziałów przygotowawczych Kolejna zmiana polega na zwiększeniu wartości wagi uczniów z oddziałów przygotowawczych – z 0,3 na 0,4 (waga P51). Zwiększenie wartości wagi wiąże się z tym, że do kraju przybywa coraz większa liczba uczniów z zagranicy, co wiąże się z koniecznością wygospodarowania większych środków na ich kształcenie. Wzrost wyniesie ok. 589 zł na ucznia. Wydatki rzeczowe i płacowe dla pracowników niepedagogicznych Nowe Rozporządzenie przewiduje również zmianę wskaźnika wydatków rzeczowych oraz wydatków płacowych dla pracowników administracji i obsługi (Wr) – z 0,20 na 0,25. Wskaźnik określa, jaka część subwencji oświatowej zostanie przeznaczona na wydatki rzeczowe oraz wydatki płacowe pracowników administracji i obsługi. Tym samym, doszło do zwiększenia tej części subwencji oświatowej z 20 do 25 proc. Wzrost wiąże się ze zwiększeniem płacy minimalnej oraz wzrastającymi kosztami stałymi związanymi z prowadzeniem jednostek oświaty.