STAN PRAWNY NA 25 STYCZNIA 2022 Praca nauczycieli a zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz licznych publikacji z zakresu prawa oświatowego Treść art. 42 ust. 2 pkt 2 Karty nauczyciela brzmi: „W ramach czasu pracy, o którym mowa w ust. 1, oraz ustalonego wynagrodzenia, nauczyciel obowiązany jest realizować: (...) 2) inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, w tym zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów”. Co ten zapis oznacza w praktyce? Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762), • Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320 ze zm.). Przede wszystkim należy zauważyć, że często spotykanym błędem jest utożsamianie czasu pracy nauczyciela wyłącznie z godzinami pensum, czyli zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, bowiem na tygodniowy czas pracy pedagoga składają się wszystkie czynności wymienione w art. 42 Karty nauczyciela. Zgodnie z ust. 1 tej regulacji czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin na tydzień. Daje to oczywiście 8 godzin codziennie w 5-dniowym tygodniu pracy, ale – co istotne – Karta nauczyciela ogranicza się wyłącznie do określenia tygodniowej normy czasu pracy nauczyciela, a więc mamy tu do czynienia z regulacją znacząco różną od tej znajdującej się w art. 129 § 1 Kodeksu pracy, według którego czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy. Karta nauczyciela nie określa dobowej normy czasu pracy, a jedynie tygodniową, a dodatkowo nie wprowadza 4-miesięcznego okresu rozliczeniowego. Nauczyciel może zatem pracować w danym dniu powyżej 8 godzin, pod warunkiem jednak, że ogólna tygodniowa norma czasu pracy zostanie zachowana. Jest to szczególnie istotne wówczas, gdy np. nauczyciel poza godzinami pensum ma obowiązek przeprowadzenia konsultacji z rodzicami czy też uczestniczy w posiedzeniu rady pedagogicznej. Posiedzenia takie nie mogą odbywać się w czasie godzin pensum, ale odbywają się w ramach pozostałych zadań wykonywanych w czasie pracy nauczyciela. O tym natomiast, jakie zadanie składają się na ten czas pracy, decydują postanowienia art. 42 ust. 2 KN, stosownie do którego w ramach 40-godzinnego tygodnia pracy oraz ustalonego wynagrodzenia nauczyciel obowiązany jest realizować: 1) zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz, w wymiarze określonym w ust. 3 lub ustalonym na podstawie ust. 4a albo ust. 7, 2) inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych, w tym zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów, 3) zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym. Zajęć wykonywanych w ramach pensum dotyczy jedynie pierwszy z tych punktów, a wymiar pensum nauczycielskiego określony jest w tabeli zawartej w ust. 3 lub też ustalany zgodnie z ust. 7 cytowanej regulacji. Poza godzinami pensum, ale nadal w ramach 40-godzinnej tygodniowej normy czasu pracy, nauczyciel wykonuje jeszcze wspomniane wcześniej inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych, związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym. Karta nauczyciela nie określa wyczerpująco, jakiego typu zajęcia mieszczą się w ramach „innych zajęć”, jednak z uwagi na fakt, że mają to być zajęcia uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów, uznać należy, że należą do tych zajęć wszelkiego typu koła zainteresowań, zajęcia dodatkowe itd. Co istotne, to właśnie w ramach tych zajęć będą wykonywane zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniów, w tym związane z opieką na przerwach i egzekwowaniem procedur bezpieczeństwa. Oficyna MM nie udziela porad prawnych. Odpowiedzi są wyłącznie wyrazem własnej oceny Doradcy Prawnego Oficyny MM. Nie stanowią urzędowej wykładni prawa, a ich zastosowanie nie może rodzić odpowiedzialności za ewentualne skutki zastosowania zaproponowanych rozwiązań zarówno ze strony Oficyny MM, jak i Doradcy Prawnego Oficyny MM.