STAN PRAWNY NA 4 STYCZNIA 2022 Dodatkowe źródła finansowania Opracował: Dariusz Skrzyński, prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego, prawa pracy i prawa autorskiego. Zaktualizował: Marcin Majchrzak, prawnik, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie, świadczy pomoc prawną w ramach własnej kancelarii, autor licznych opracowań i artykułów z zakresu tematyki kadrowo-płacowej, prawa związkowego oraz prawa oświatowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2021 poz. 1915 ze zm.), • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz.U. z 2021 r. poz. 1082), • Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 305 ze zm.), • Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1899), • Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.), • Ustawa z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 408 ze zm.), • Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2021 poz. 1372 ze zm.). Coraz trudniejsza sytuacja finansowa placówek oświatowych rodzi pytanie o możliwość pozyskiwania dodatkowych środków w drodze sponsoringu, darowizn czy wynajmu pomieszczeń. W związku jednak z tym, że poradnie psychologiczno-pedagogiczne prowadzone przez jednostki samorządu terytorialnego są jednostkami budżetowymi, wiążą je określone zasady w zakresie gospodarki finansowej. Nie dotyczy to placówek niepublicznych, w których zasady pozyskiwania dodatkowych funduszy są bardziej liberalne. Ważne! Wszystkie dochody jednostki budżetowej, jaką jest poradnia publiczna, są dochodami budżetu jednostki samorządu terytorialnego, zaś wszystkie wydatki – wydatkami tego budżetu. Dochody uzyskane przez jednostkę budżetową muszą zatem zostać odprowadzone na rachunek budżetu i nie mogą być bezpośrednio wykorzystane na pokrycie wydatków własnych jednostki. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych zawiera bardzo istotny z punktu widzenia poradni wyjątek. Otóż placówki te, o ile są prowadzone przez jednostki samorządu terytorialnego – a więc posiadają status samorządowych jednostek budżetowych – mogą tworzyć wydzielony rachunek dochodów. Dochody na wydzielonym rachunku mogą gromadzić samorządowe jednostki budżetowe prowadzące działalność określoną w Ustawie Prawo oświatowe, a więc zaliczają się do nich również poradnie psychologiczno- -pedagogiczne. O utworzeniu wydzielonego rachunku dochodów decyduje organ prowadzący, a konkretnie organ stanowiący, czyli odpowiednio: rada gminy, rada powiatu lub sejmik województwa. Rada podejmuje w tej sprawie uchwałę, która – stosownie do zapisu art. 223 ust. 2 Ustawy o finansach publicznych – powinna określać w szczególności: • jednostki budżetowe, które gromadzą dochody – przy czym sformułowanie to nie oznacza nakazu określenia tych jednostek, utworzenie wydzielonego rachunku zależy bowiem od uznania właściwej jednostki samorządu terytorialnego, • źródła, z których dochody są gromadzone na rachunku – wskazanie źródeł dochodów będzie polegać na konieczności wskazania ich tytułów, np. dochody z tytułu najmu, • przeznaczenie dochodów – z tym że dochody wraz z odsetkami nie mogą być przeznaczone na finansowanie wynagrodzeń osobowych; oznacza to, że kierownik jednostki nie może finansować z uzyskanych dochodów kwot wynagrodzeń pracowników, może natomiast finansować tzw. wynagrodzenia bezosobowe, np. sfinansować umowy-zlecenia czy o dzieło, • sposób i tryb sporządzania planu finansowego dochodów i wydatków nimi finansowanych, dokonywania zmian w tym planie oraz ich zatwierdzania. Najistotniejsze znaczenie ma kwestia określenia źródeł, z których środki są gromadzone na wydzielonym rachunku. Ustawodawca ograniczył się do przykładowego wskazania katalogu dochodów, które mogą znaleźć się w treści przedmiotowej uchwały – pochodzą one w szczególności (art. 223 ust. 1 Ustawy): • ze spadków, zapisów i darowizn w postaci pieniężnej na rzecz jednostki budżetowej, • z odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone mienie będące w zarządzie albo użytkowaniu jednostki budżetowej, • z działalności polegającej na świadczeniu usług w ramach kształcenia zawodowego – w przypadku jednostek budżetowych prowadzących kształcenie zawodowe. Katalog źródeł dochodów nie jest katalogiem zamkniętym, zatem organ stanowiący może go rozszerzyć, ważne jest jednak, aby poruszał się przy tym w granicach zakreślonych przez ustawodawcę. W efekcie uchwały wskazują często źródła dodatkowych dochodów, np. wpłaty z tytułu organizacji imprez rekreacyjnych, festynów, konkursów, aukcji i innych imprez, w tym kiermaszów. Wyodrębniony rachunek dochodów własnych służy temu, aby mobilizować jednostki do pozyskiwania środków finansowych niezbędnych do realizacji dodatkowych działań. Sponsoring Sponsoring oznacza odpłatne przysporzenie majątkowe wyrażające się w pieniądzach, rzeczach (np. zakup wyposażenia sali, komputerów) lub usługach (np. organizacja imprezy, zapewnienie obsługi gastronomicznej na imprezie), dokonywane przez firmę, osobę prywatną, instytucję itp. (sponsora) na rzecz osoby fizycznej, organizacji, instytucji itp. (sponsorowanego) w celu wykonania przez niego czynności określonych w umowie sponsoringu (np. upowszechnienie wizerunku sponsora na stronie WWW czy ogrodzeniu placówki). Sponsoring należy oprzeć na zasadzie ekwiwalentności świadczeń, w ramach której obydwie strony zobowiązują się do określonych działań, których efektem powinny być obustronne korzyści. Istotne jest, aby świadczenia obydwu stron były równorzędne (sponsor daje do dyspozycji sponsorowanego ustaloną kwotę pieniędzy lub inne zasoby, a sponsorowany wykonuje uzgodnione świadczenia, przyczyniające się do realizacji celów sponsora).