STAN PRAWNY NA 29 GRUDNIA 2021 Zasiłek opiekuńczy w przypadku kwarantanny lub izolacji dziecka z powodu COVID-19 Opracowała: Karolina Król-Komarnicka, kierownik działu kadr i płac w instytucji państwowej Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2095 ze zm.), • Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1133 ze zm.). Od półtora roku zmagamy się z zachorowaniami na COVID-19. W związku z wprowadzoną Ustawą o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych i stanem epidemicznym w Polsce, zachorowanie na tę chorobę lub kontakt z osobą zarażoną są traktowane inaczej niż w przypadku innych nieobecności pracownika w pracy. W jaki sposób pracownik powinien usprawiedliwić swoją nieobecność, gdy jego dziecko zachoruje lub musi przebywać na kwarantannie bądź poddać się izolacji? Kwarantanna lub izolacja dziecka Jeżeli dziecko pracownika trafia na kwarantannę, ponieważ miało kontakt z osobą zakażoną lub musi pozostać w izolacji w warunkach domowych z powodu zachorowania na COVID-19, ma on prawo do zasiłku opiekuńczego z powodu konieczności opieki nad dzieckiem (na podstawie Ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi). Konieczność izolacji lub konieczność odbycia kwarantanny dziecka są traktowane jak choroba dziecka. Liczba dni, jaka przysługuje rodzicowi w razie konieczności zaopiekowania się dzieckiem, które przybywa na kwarantannie bądź izolacji, zależy od wieku i niepełnosprawności dziecka. Zgodnie z Ustawą o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa pracownik ma prawo do zasiłku opiekuńczego w wymiarze: • 60 dni w roku kalendarzowym – jeśli opieki wymaga chore dziecko (także z niepełnosprawnością) w wieku do 14 lat, • 14 dni w roku kalendarzowym – jeśli opieki wymaga chore dziecko w wieku powyżej 14 lat, • 30 dni w roku kalendarzowym – jeśli opieki wymaga chore dziecko z niepełnosprawnością w wieku 14–18 lat. Wymienione limity dni, za które przysługuje zasiłek opiekuńczy, nie zależą od liczby dzieci i członków rodziny, którzy wymagają opieki, ani od liczby osób uprawnionych do tego zasiłku. Ważne! Podstawą do wypłaty zasiłku opiekuńczego z powodu kwarantanny bądź izolacji dziecka są oświadczenie ubezpieczonego o konieczności opieki nad dzieckiem lub członkiem rodziny przebywającym na kwarantannie oraz wypełniony wniosek o zasiłek opiekuńczy (Z-15A). Oświadczenie powinno zawierać: • imię i nazwisko ubezpieczonego, • numer PESEL ubezpieczonego, jeśli go posiada, • dane dziecka lub innego członka rodziny pod opieką, który odbywa obowiązkową kwarantannę albo izolację w warunkach domowych: imię i nazwisko, numer PESEL, jeśli go posiada, • dzień rozpoczęcia odbywania obowiązkowej kwarantanny albo izolacji w warunkach domowych i dzień jej zakończenia, • podpis ubezpieczonego. Opieka nad zdrowym dzieckiem w wieku do 8 lat W sytuacji zamknięcia placówki, do której uczęszcza dziecko, rodzic dziecka do lat 8 może również wystąpić o zasiłek opiekuńczy. Taki zasiłek opiekuńczy za opiekę nad zdrowym dzieckiem w wieku do 8 lat przysługuje maksymalnie przez 60 dni w roku kalendarzowym i w razie konieczności opieki w sytuacjach ściśle określonych w przepisach, m.in. w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko. Ważne! Zamknięcie placówki jest nieprzewidziane, jeśli pracownik dowiedział się o nim w terminie krótszym niż 7 dni przed jej zamknięciem. Dowodem usprawiedliwiającym nieobecność pracownika z ww. powodu oraz do przyznania i wypłaty zasiłku opiekuńczego z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem w wieku do lat 8 jest oświadczenie ubezpieczonego złożone poprzez wypełnienie wniosku Z-15A. Aktualny wzór wniosku Z-15A jest zawsze dostępny na stronie www.zus.pl w zakładce formularze. Osoby uprawnione do zasiłku opiekuńczego Prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje na równi matce lub ojcu dziecka, z tym że zasiłek ten wypłaca się tylko jednemu z rodziców, tzn. temu, który wystąpi z wnioskiem o jego wypłatę za dany okres. Warto dodać, że prawo do zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad dzieckiem do lat ośmiu przysługuje również rodzicom niepozostającym w formalnym związku małżeńskim, ale pozostającym we wspólnym gospodarstwie domowym. Ważne! Zasiłek opiekuńczy przysługuje tylko wtedy, jeśli nie ma innych osób, które są we wspólnym gospodarstwie domowym i mogą zapewnić opiekę dziecku. Wyjątek stanowi konieczność opieki nad chorym dzieckiem w wieku do dwóch lat – w takiej sytuacji zasiłek przysługuje nawet wtedy, gdy inni członkowie rodziny mogliby zapewnić dziecku opiekę. Za członka rodziny, który jest we wspólnym gospodarstwie domowym i może zapewnić opiekę dziecku, nie uważa się: • osoby całkowicie niezdolnej do pracy, • osoby chorej, • osoby, która ze względu na wiek jest niesprawna fizycznie lub psychicznie, • osoby, która prowadzi gospodarstwo rolne, • pracownika odpoczywającego po pracy na nocnej zmianie, • osoby, która prowadzi działalność pozarolniczą, • osoby niezobowiązanej do sprawowania opieki na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeśli odmawia tej opieki. Podstawa wymiaru zasiłku opiekuńczego Podstawę wymiaru zasiłku opiekuńczego dla pracowników stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc powstania niezdolności do pracy. Jeżeli niezdolność powstała przed upływem 12 miesięcy kalendarzowych zatrudnienia, to podstawę tę ustala się w oparciu o przeciętne wynagrodzenie pracownika za pełne miesiące kalendarzowe zatrudnienia. Zasiłek opiekuńczy wynosi 80 proc. podstawy wymiaru tego zasiłku. Przysługuje on za każdy dzień nieobecności, nie wyłączając dni wolnych od pracy.