Przy wigilijnym stole Scenariusz zajęć przedszkolnych dla dzieci czteroletnich Opracowała: Alicja Mironiuk, nauczycielka wychowania przedszkolnego i języka angielskiego, animatorka, oligofrenopedagożka i wykładowczyni. Łącząc różne doświadczenia zawodowe, poszukuje twórczych metod w pracy z dziećmi i dorosłymi w odniesieniu do alternatywnych koncepcji pedagogicznych, idei zrównoważone-go rozwoju oraz kultury popularnej Cele ogólne: • zapoznanie z wybranymi tradycjami świąt Bożego Narodzenia. Cele operacyjne – dziecko: • wyraża gestami swoje rozumienie świata i zjawisk, • odróżnia tradycyjne potrawy wigilijne od innych dań, • rozpoznaje melodię tradycyjnych polskich kolęd i je śpiewa, • formułuje własne życzenia świąteczne, • dekoduje informacje. Formy: • grupowa, • w małych zespołach, • w parach, • indywidualnie. Metody: • słowne, • czynne, • poglądowe. Środki dydaktyczne: • wycięte z kartonu/brystolu kształty, np. sylwetka supermana, chmury, słońce, księżyc, samolot, ptak oraz gwiazda; latarka, dwa małe obrusy (w tym jeden bieżnik), papiero-we talerzyki podklejone piktogramami, małe pudełko prezentowe, schematyczne ilu-stracje talerzy w kolorze białym i czerwonym, podklejone taśmą malarską, nagranie dynamicznego utworu świątecznego, odtwarzacz CD/mp3 lub smartfon, plansza z ko-dowaną instrukcją (załącznik), wycięty z brystolu kształt choinki, kolorowe papierowe koła, paski bibuły karbowanej, cekiny, druciki kreatywne, serca wycięte z brązowego papieru, duża kostka do gry, skarpetka, kulka z bibuły karbowanej, folia bąbelkowa, kulka z papieru, siano. Przed zajęciami nauczyciel przygotowuje 13 papierowych talerzy i obrus bieżnik. Na zewnętrznej stronie dna kilku z nich przykleja symbole związane z wybranymi tradycjami świąt Bożego Narodzenia. Początkowo na ułożonym na dywanie „stole” (obrus bieżnik) jest 12 talerzy. PRZEBIEG ZAJĘĆ 1. Przywitanie dzieci 2. Wprowadzenie do tematu zajęć: czy to już znak? Nauczyciel zbiera dzieci w wybranej części sali (ale nie przy przygotowanym na dywanie wi-gilijnym stole), wskazuje przygotowane nakrycie i mówi: „Zanim zaproszę was do wigilijnego stołu, musimy poczekać na pojawienie się specjalnego znaku na niebie. Popatrzcie uważnie na… (prowadzący wskazuje na tło, na którym będzie wyświetlał zagadki) i usiądźcie przy wigilijnym stole dopiero wtedy, gdy się pojawi”. Po wprowadzeniu wychowawca gasi światło i podświetla latarką kształty wycięte z kartonu na wybranym tle. Podświetlane kształty mogą być zabawne (sylwetka supermana), realne (chmury, słońce, księżyc, samolot, ptak), ale musi się wśród nich znaleźć kształt gwiazdy. Gdy „na niebie” pojawi się gwiazda, wszyscy siadają przy stole. Nauczyciel zaprasza wybrane dzieci, by zajrzały pod spód talerzyków. Scenariusz przebiega według losowo wybranych zadań. Jeżeli nauczyciel chce zrealizować scenariusz, przyjmując określoną kolejność, może zaznaczyć talerze, rysując np. na ich brze-gach wybrane wzory, i prosić dzieci o sprawdzanie konkretnych talerzy. Talerz pierwszy: piktogram prezentu Nauczyciel zaczyna aktywność słowami: „Pod choinką można znaleźć bardzo różne przed-mioty, ponieważ każdy może marzyć o innym prezencie. Będziemy układać kolejne podarun-ki. Ojej! Ten prezent jest baaardzo ciężki”. Po wprowadzeniu nauczyciel podaje dziecku stojącemu obok pudełko prezentowe, pantomi-micznie udając, że jest ono ciężkie. Dzieci przekazują sobie pudełko, oddając jego cechy z wykorzystaniem pantomimy. W kolejnych rundach pudełko może być: lekkie (dzieci pod-noszą je wysoko), mięciutkie (dzieci przytulają pudełko), podskakujące (gdy dzieci otrzymają je, podskakują), głośne (dzieci wydają z siebie wymyślony okrzyk), klejące (trudno je oddać, bo przykleiło się do rąk dziecka), wybuchowe (żeby nie eksplodowało, dzieci podają je bardzo ostrożnie). Talerz drugi: piktogram ryby Nauczyciel zaczyna aktywność słowami: „Właśnie przeglądałam świąteczne menu i chyba nie wszystkie potrawy do niego pasują. Posłuchajcie nazw dań i zadecydujcie: jeżeli jest to po-trawa wigilijna, podbiegnijcie do białego talerza, a jeżeli nie, podbiegnijcie do czerwonego”. Nauczyciel podaje: nazwy prawdziwych potraw wigilijnych, innych dań, które dzieci znają, fast foodów, słodyczy lub wymyślonych, zabawnych dań (np. spaghetti z dżdżownic). Pod koniec zabawy prowadzący zwraca uwagę dzieciom, że wybrane dania nie są zrobione z mięsa (są jarskie). Talerz trzeci: nuty Nauczyciel zaczyna aktywność słowami: „Myślę o kolędzie, którą moglibyśmy zaśpiewać, ale nie pamiętam słów, lecz tylko samą melodię. Czy pomożecie mi je sobie przypomnieć i zaśpiewacie razem ze mną?”. Po wprowadzeniu wychowawca udaje, że się nad czymś zastanawia, a potem nagle doznaje olśnienia. Zaczyna nucić melodię znanej dzieciom kolędy i zachęca dzieci, by zaczęły śpiewać słowa. W innym wariancie zabawy nauczyciel może odtwarzać instrumentalne wersje kolęd lub po prostu kolędować z dziećmi do nagrań utworów. Talerz czwarty: piktogram dymka komiksowego z sercem w środku Prowadzący zaczyna aktywność słowami: „Święta Bożego Narodzenia to czas składania ży-czeń tym, których lubimy i kochamy. Jakie życzenia chcielibyście złożyć dzieciom z naszej grupy?”. Po wprowadzeniu nauczyciel włącza dynamiczną muzykę świąteczną, do której dzieci swo-bodnie poruszają się po dywanie. Na pauzę w muzyce dzieci tworzą szybko pary i składają sobie życzenia. Po chwili wychowawca ponownie włącza muzykę i zabawa powtarza się we-dług wzoru, jednakże w kolejnych rundach dzieci muszą stworzyć nową parę, tak aby złożyć życzenia jak największej liczbie dzieci. W innym wariancie zabawy dzieci mogą turlać do siebie piłkę i składać życzenia. Należy za-chować zasadę, że każdy przedszkolak tylko raz otrzymuje życzenia i tylko raz je składa. Talerz piąty: piktogram choinki Nauczyciel zaczyna aktywność słowami: „Wigilia to tradycyjnie czas dekorowania choinki. Zobaczmy, jak będzie wyglądać choinka narysowana według wskazówek, które przygoto-wałam”. Prowadzący prezentuje dzieciom planszę z kodowaną instrukcją (załącznik) oraz przygotowu-je wycięty z brystolu kształt choinki i ozdoby (kolorowe papierowe koła – bombki, paski bi-buły karbowanej – łańcuch, cekiny – światełka, druciki kreatywne – cukrowe laseczki, serca wycięte z brązowego papieru – pierniki). Wybrane dzieci rzucają kostką, przeliczają liczbę oczek, odnajdują właściwą ozdobę w in-strukcji i układają ją na sylwetce choinki. Jeżeli dzieci wyrzucą sześć oczek, śpiewają kolędę lub świąteczną piosenkę. W innym wariancie zabawy dzieci mogą drugi raz rzucać kostką, żeby ustalić liczbę układa-nych dekoracji, np. trzy oczka to trzy ułożone bombki. Dekoracje można tylko układać lub od razu je przyklejać. Dzieci mogą także rysować ozdoby na kartce z konturem choinki. Talerz szósty: znak zapytania Nauczyciel zaczyna aktywność słowami: „Przygotowując wigilijny obrus, trzeba ułożyć pod nim jeden specjalny przedmiot. Pod tym obrusem ukryłam kilka niespodzianek, ale tylko jedna z nich powinna się tam znaleźć. Czy potraficie odgadnąć, co to za przedmioty, wyłącznie je dotykając? Czy wiecie, który z nich jest tradycyjną świąteczną ozdobą?”. Prowadzący ukrywa pod dodatkowym obrusem kilka miękkich przedmiotów, np. skarpetkę, kulkę z bibuły karbowanej, folię bąbelkową, kulkę z papieru i siano. Dzieci dotykają przed-mioty tworzące wypukłości i próbują odgadnąć ich nazwy. Przedmioty są wyjmowane spod obrusa na bieżąco lub pod koniec zabawy. Aby nie nabrudzić na dywanie, pod siano można podłożyć dużą kartkę papieru. 3. Podsumowanie zajęć Po wykonaniu zadań z każdego talerza nauczyciel wraz z dziećmi przelicza talerze. Pyta dzie-ci: „Dlaczego talerzy jest dwanaście?”. Gdy dzieci wraz z nauczycielem ustalą, że symbolizuje ona liczbę wigilijnych dań, prowadzący wyciąga jeszcze jeden talerz i opowiada dzieciom o znaczeniu dodatkowego nakrycia dla niespodziewanego gościa. Pyta dzieci, kogo zaprosiłyby do swojego wigilijnego stołu: „Czy znają kogoś, kto mieszka sam? Czy znają kogoś, kto potrzebuje pomocy? Czy chciałyby, żeby w Wigilię był z nimi ktoś, kto mieszka daleko? Czy jest ktoś, za kim tęsknią?”. 4. Zakończenie zajęć