STAN PRAWNY NA 6 GRUDNIA 2021 Czas trwania godziny rewalidacyjnej Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz szeregu publikacji z zakresu prawa oświatowego Podstawa prawna: • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie wa-runków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepeł-nosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecz-nym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1309), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 lutego 2019 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli (Dz.U. z 2019 r. poz. 502), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie za-sad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1280), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 kwietnia 2019 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół (Dz.U. z 2019 r. poz. 639 ze zm.). Oprócz zajęć udzielanych w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej, organizowanych w przedszkolu dla dzieci niepełnosprawnych posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, placówka organizuje również zajęcia rewalidacyjne. Należy zauważyć, że zgodnie z § 5 Rozporządzenia MEN z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym przedszkola zapewniają: • realizację zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego, • warunki do nauki, sprzęt specjalistyczny i środki dydaktyczne, odpowiednie ze wzglę-du na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizycz-ne dzieci, • zajęcia specjalistyczne, o których mowa w Rozporządzeniu MEN z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, • inne zajęcia odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i eduka-cyjne oraz możliwości psychofizyczne dzieci, w szczególności zajęcia rewalidacyjne, resocjalizacyjne i socjoterapeutyczne, • integrację dzieci ze środowiskiem rówieśniczym, w tym z dziećmi pełnosprawnymi, • przygotowanie dzieci do samodzielności w życiu dorosłym. Regulacja ta, wyszczególniając oprócz zajęć specjalistycznych zajęcia rewalidacyjne, uzasad-nia twierdzenie, że ich prowadzenie stanowi działanie odrębne od działań wykonywanych w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Stosownie do § 6 ust. 1 Rozporządzenia w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach pomocy psychologiczno-pedagogicznej udziela się w przedszkolu w trakcie bieżącej pracy z dzieckiem oraz przez zintegrowane działania na-uczycieli i specjalistów, a także w formie: • zajęć rozwijających uzdolnienia, • zajęć specjalistycznych: korekcyjno-kompensacyjnych, logopedycznych, rozwijających kompetencje emocjonalno-społeczne oraz innych zajęć o charakterze terapeutycznym, • zindywidualizowanej ścieżki realizacji obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, • porad i konsultacji. Zajęć rewalidacyjnych nie można więc zaliczyć do zajęć specjalistycznych, realizowanych w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej, powinny być natomiast uwzględnione w indywidualnym programie edukacyjno-terapeutycznym (IPET), o czym mówi § 6 ust. 1 pkt 5 Rozporządzenia w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedo-stosowaniem społecznym. Istotny wymóg zawiera też ust. 2 niniejszej regulacji, zgodnie z któ-rym w ramach zajęć rewalidacyjnych należy uwzględnić w programie w szczególności rozwi-janie umiejętności komunikacyjnych przez: • naukę orientacji przestrzennej i poruszania się oraz naukę systemu Braille'a lub innych alternatywnych metod komunikacji – w przypadku dziecka niewidomego, • naukę języka migowego lub innych sposobów komunikowania się, w szczególności wspomagających i alternatywnych metod komunikacji (AAC) – w przypadku dziecka niepełnosprawnego z zaburzeniami mowy lub jej brakiem, • zajęcia rozwijające umiejętności społeczne, w tym umiejętności komunikacyjne – w przypadku dziecka z autyzmem, w tym zespołem Aspergera. W związku z powyższymi przepisami dotyczącymi prowadzenia zajęć rewalidacyjnych w przedszkolach pojawiają się dwa pytania: o czas ich trwania oraz o ogólną liczbę godzin rewalidacji. Rozporządzenie MEN z dnia 3 kwietnia 2019 r. w sprawie ramowych planów na-uczania dla publicznych szkół określa minimalny tygodniowy wymiar godzin zajęć rewalida-cyjnych dla dzieci niepełnosprawnych i wynosi on w oddziale ogólnodostępnym po dwie go-dziny tygodniowo na ucznia. Kłopot jednak w tym, że regulacje tego Rozporządzenia nie mają zastosowania do przedszkoli, w przypadku których stosować należy § 12 ust. 4 Rozporzą-dzenia MEN z dnia 28 lutego 2019 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli. Przepis ten mówi, że organizację pracy przedszkola określa ramowy rozkład dnia ustalony przez dyrektora przedszkola na wniosek rady pedagogicznej, z uwzględnieniem zasad ochrony zdrowia i higieny nauczania, wychowania i opieki, potrzeb, zainteresowań i uzdolnień dzieci, rodzaju niepełnosprawności dzieci oraz oczekiwań rodzi-ców. Dyrektor może oczywiście wzorować się na rozwiązaniach przyjętych dla szkół, niemniej musi też uwzględnić potrzebę realizacji zaleceń z orzeczenia poradni. Odmienną kwestię stanowi czas trwania godziny zajęć. W ust. 3 § 10 Rozporządzenie wska-zuje, że godzina zajęć rewalidacyjnych dla dzieci niepełnosprawnych to 60 min, a jednocze-śnie w ust. 2 § 9 akt ten stanowi, że czas prowadzonych w przedszkolu zajęć powinien być dostosowany do możliwości rozwojowych dzieci, a czas zajęć rewalidacyjnych wynosić: • z dziećmi w wieku od 3 do 4 lat – około 15 min, • z dziećmi w wieku od 5 do 6 lat – około 30 min. Jaka jest wzajemna relacja tych przepisów? Czy oznaczają one, że dla dzieci młodszych go-dzina zajęć rewalidacyjnych, wynosząca 15 min, jest jednocześnie godziną dydaktyczną nau-czyciela? W szkołach czas trwania godziny dydaktycznej wynosi 45 min i jest to jednocześnie czas trwania godziny w ramach nauczycielskiego pensum. Wydaje się jednak wątpliwe, aby uznać, że w przypadku zajęć rewalidacyjnych godzina odpracowanego pensum wyniesie – w zależności od wieku dzieci –15 lub 30 min. Należy zauważyć, że zgodnie z § 9 ust. 1 godzina prowadzonych przez nauczyciela zajęć na-uczania, wychowania i opieki w przedszkolu trwa 60 min. Godzina ta odpowiada więc godzi-nie zajęć rewalidacyjnych dla dzieci niepełnosprawnych, o której mowa we wspomnianym § 10 ust. 3 Rozporządzenia. Z kolei przepis § 9 ust. 2, ustalając czas prowadzonych zajęć na 15 lub 30 min, nie posługuje się już pojęciem „godziny”, lecz „czasu” prowadzonych zajęć. Regulacja ta ustala więc nie tyle czas trwania godziny dydaktycznej, ile maksymalny czas, po którym powinna nastąpić przerwa w prowadzeniu zajęć. W efekcie dla dzieci w wieku od 3 do 4 lat godzina zajęć to nadal 60 min, ale w 4 częściach po 15 min. Dla dzieci w wieku od 5 do 6 lat natomiast godzina zajęć rewalidacyjnych to 2 części po 30 min. Taka interpretacja nie wprowadza rażącej dysproporcji w czasie trwania pracy nauczycieli, uzależnionej od wieku dzieci, z którymi prowadzone są zajęcia rewalidacyjne.