STAN PRAWNY NA 1 GRUDNIA 2021 Sprawozdanie z pracy dydaktyczno-opiekuńczo-wychowawczej – praktyczne wskazówki Opracowała: Natalia Pośpiech, nauczycielka wychowania przedszkolnego, podchodząca do nauczania w sposób innowacyjny, trenerka drużyn Destination Imagination w międzynarodowym projekcie edukacyjnym, autorka konkursów i gier terenowych, propagatorka pozytywnej dyscypliny i twórczego rozwiązywania problemów, koordynatorka wielu konkursów oraz projektów edukacyjnych Podstawa prawna: • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań wobec szkół i placówek (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2198). O formie i treści sprawozdań przygotowywanych przez nauczyciela przedszkola, o standar-dach, wymaganiach i procedurach służących ich sporządzaniu decydują z jednej strony dyrek-tor placówki, z drugiej natomiast – ustalenia rady pedagogicznej, zapisy w statucie oraz sam nauczyciel. Konieczność monitorowania pracy i formułowania na jego podstawie wniosków określa Ministerstwo Edukacji i Nauki w wymaganiach wobec przedszkoli (załącznik nr 1 do Rozporządzenia MEN z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań wobec szkół i placówek). Dlatego dyrektorzy proponują z reguły nauczycielom opisową formę podsumowywania ich pracy. Rodzaje sprawozdań W pracy zawodowej każdy nauczyciel mierzy się z przygotowywaniem sprawozdań: • z pracy dydaktyczno-opiekuńczo-wychowawczej, • ze wstępnej obserwacji dzieci, • z odbytego stażu, realizacji planu rozwoju zawodowego, • z wycieczek, • z projektów, innowacji, programów, preorientacji zawodowej. Sprawozdanie z pracy dydaktyczno-opiekuńczo-wychowawczej jest tym, które nauczyciel sporządza najczęściej, i z nim też wiąże się najwięcej niejasności. Nauczyciele często nie wiedzą, jaką formę powinno ono przyjąć i jakie informacje zawierać. W prawie oświatowym nie znajdziemy przepisów, które wprost regulowałyby kwestię przygotowywania tego rodzaju sprawozdań, w związku z czym o konieczności ich sporządzania powiadamia nauczyciela dy-rektor. Dokument przygotowuje się zazwyczaj po pierwszym półroczu i na koniec roku szkol-nego – jako sprawozdanie całoroczne. Forma sprawozdania O formie dokumentu decydują wewnętrzne ustalenia placówki. Może przyjąć on postać tekstu ciągłego, tabelki, wypunktowania lub mieszaną. Jeśli nauczyciel rozpoczyna pracę zawodową lub zmienił miejsce pracy, powinien zgłosić się do opiekuna stażu, bardziej doświadczonego pracownika lub dyrektora z prośbą o przedstawienie przykładowego sprawozdania z poprzed-nich lat. Zdarzają się bowiem placówki, w których obowiązuje konkretny wzór dokumentu, ale są też takie, których dyrektorzy pozostawiają nauczycielom w tym zakresie pełną swobo-dę. Zawartość sprawozdania Sprawozdanie z pracy dydaktyczno-opiekuńczo-wychowawczej, jak sugeruje jego nazwa, jest zawsze ściśle związane z konkretną grupą wychowanków. Dlatego należy je przygotować samodzielne. W internecie znajdziemy mnóstwo przykładów, którymi można się inspirować, niemniej ostateczna wersja dokumentu powinna uwzględniać – w możliwie najszerszym za-kresie – specyfikę danej grupy przedszkolnej. Można jednak wskazać dane, które powinny obligatoryjnie znaleźć się w sprawozdaniu. 1. W części wstępnej warto zawrzeć takie informacje ogólne o grupie, jak: • nazwę grupy, • liczbę dzieci do niej uczęszczających (w tym podział na dziewczynki i chłopców), np.: Grupa Stokrotek liczy 25 dzieci, w tym 13 dziewczynek i 12 chłopców. • wiek dzieci (jeśli grupa posiada dzieci z różnych roczników, trzeba wskazać ich liczbę), • imiona i nazwiska wychowawców, • liczbę dzieci (jeśli takie były), które dołączyły w trakcie danego roku do grupy, oraz informację o tym, jak przebiegał proces ich integracji i adaptacji, np.: Od września 2021 r. do grupy dołączyło dwoje dzieci: Zofia B. oraz Tadeusz Z. W przypadku Tadeusza Z. integracja z grupą z powodu znacznej absencji dziecka wciąż trwa. • w przypadku grupy trzylatków – informację o tym, jak przebiegał proces adaptacji dzieci, np. Większość dzieci przeszła pomyślnie okres adaptacji w grupie. Po dwóch miesiącach obserwacji, wspólnej pracy i zabawach można powiedzieć, że grupa staje się coraz bardziej zgrana. Dzieci zaczynają bawić się ze sobą i współpracować w małych zespołach. Jednak u niektórych dzieci adaptacja wciąż trwa (Jan M. ,Małgosia P., Witold G., Emil H.). Prawie wszystkie dzieci chętnie biorą udział w zajęciach prowadzonych przez nauczyciela. Uważnie śledzą ich przebieg i wykonują polecenia. Jednak znajdują się w grupie wychowankowie, którzy nie potrafią na dłużej skupić uwagi na wykonywanych podczas zajęć zadaniach (Zuzia K., Emil H., Szymon T., Anna O.). 2. W rozwinięciu informujemy o: • wybranym przez nauczycieli na dany rok szkolny programie wychowania przedszkol-nego, • zrealizowanych programach własnych, projektach, innowacjach (w jakich uczestniczy-liśmy i jakie będą realizowane), • podsumowaniu półrocza lub roku, działaniach, postępach, wydarzeniach, ewaluacji itd., np.: Grupa została zgłoszona do międzyprzedszkolnego projektu edukacyjnego (nazwa projektu). Projekt ma na celu (cel projektu). lub: Przez cały rok szkolny 2021/2022 realizowany był w grupie program (nazwa programu). Program miał na celu (cel programu). W ramach programu dzieci poznały (wymienić, co), kształtowały (wymienić, co), rozwijały (wymienić, co), tworzyły (wymienić, co), uczestniczyły (wymienić, w czym) itd. Tematem przewodnim innowacji była (temat). Dzieci uczyły się (wymienić, czego), uczestniczyły (wymienić, w czym), kształtowały (wymienić, co) itd. Dzięki częstym zadaniom grupowym kształtowane były umiejętności pracy zespołowej – dostrzeganie zalet pracy w grupie, umiejętności planowania i organizacji pracy. Podczas zajęć kształtowane były ponadto umiejętności wypowiadania się, obrony własnego zdania, słuchania wypowiedzi innych, umiejętności prezentacji pracy własnej i pracy zespołu, zachęcanie do samooceny i oceny koleżeńskiej. • sukcesach dzieci oraz grupy, • ważniejszych uroczystościach, wydarzeniach, • działaniach wynikających z rocznego planu pracy przedszkola, • współpracy z rodzicami (o tym, jak przebiegała, jakie działania zostały podjęte w celu zachęcenia rodziców do działań na rzecz grupy i przedszkola, o konsultacjach oraz ze-braniach z rodzicami), • sposobach realizacji wniosków dotyczących pracy z grupą, sformułowanych w po-przednim sprawozdaniu (jeśli było przygotowane) oraz wpływie ich realizacji na (ewentualne) zmiany w funkcjonowaniu grupy. 3. Następnie przechodzimy do opisu grupy na podstawie czterech obszarów rozwoju zawar-tych w podstawie programowej, rozpoczynając np. od ogólnego stwierdzenia: Realizacja podstawy programowej przebiegała systematycznie we wszystkich obszarach: fizycznym, emocjonalnym, społecznym i poznawczym. Obszar fizyczny (mocne strony grupy oraz trudności): Dzieci (poza Olą P. i Pawłem G.) chętnie uczestniczą w zabawach ruchowych oraz wszelkich aktywnościach podejmowanych na świeżym powietrzu. Dotyczy to zarówno zabaw proponowanych, jak i inicjowanych samodzielnie. Dzieci ubierają się i rozbierają samodzielnie. Jednak niektóre z nich nadal wymagają wsparcia i pomocy nauczyciela (Maciej T., Tomasz E., Kacper F.). Wszystkie dzieci zgłaszają potrzeby fizjologiczne oraz samodzielnie wykonują podstawowe czynności higieniczne. Dzieci chętnie inicjują zabawy konstrukcyjne, majsterkują, budują z klocków waflowych ciekawe konstrukcje (Karolina O., Konrad J.) Obszar emocjonalny (mocne strony grupy oraz trudności): Większość dzieci rozpoznaje i nazywa podstawowe emocje, takie jak: radość, strach, gniew, smutek, zaskoczenie. Dzieci próbują radzić sobie z ich przeżywaniem. Dużą trudność w radzeniu sobie z emocjami mają Kacper F. i Olaf D. Chłopcy często płaczą, są agresywni w stosunku do innych dzieci. Kilkoro dzieci często nie przestrzega zasad i norm panujących w grupie, potrzebują ich ciągłego przypominania (Rafał J., Gabriel O., Zuzanna W.). Dzieci dostrzegają, że zwierzęta posiadają zdolność odczuwania. Przejawiają w stosunku do nich wrażliwość i troskę. Obszar społeczny (mocne strony grupy oraz trudności): Wszystkie dzieci znają swoje imiona i nazwiska. Niektóre nie pamiętają jeszcze swojego adresu zamieszkania. Większość dzieci zgodnie bawi się z rówieśnikami, nawiązując pozytywne relacje. Trudności w rozpoczęciu zabawy z innymi dziećmi przejawia Nikodem S. Chłopiec chętniej bawi się sam lub obserwuje, jak robią to inni. Dzieci rozpoznają i nazywają wartości związane z umiejętnościami i zachowaniami społecznymi, np. szacunek do dzieci i dorosłych. Wiedzą, że nie przerywa się, gdy ktoś mówi, stosują zwroty grzecznościowe, potrafią pomóc innym w potrzebie, są empatyczne. Obszar poznawczy (mocne strony grupy oraz trudności): Dzieci w grupie Muchomorków odróżniają elementy świata fikcji od realnej rzeczywistości, co można było zauważyć podczas zajęć teatralnych. Większość grupy z dużym zainteresowaniem słucha utworów literackich czytanych przez nauczyciela. Niski stopień koncentracji wykazują Filip Z. i Tomasz M. Dzieci odpowiadają na pytania związane z opowiadaniem, potrafią opowiedzieć, co się zdarzyło najpierw, co później, przyswajają określenia dotyczące czasu. Podczas zabawy oraz zajęć posługują się pojęciami związanymi z czasem, np. wczoraj, dzisiaj, jutro, rano, wieczorem. Znają zjawiska atmosferyczne, wiedzą, jakie mamy pory roku, i potrafią wymienić cechy charakterystyczne każdej z nich. Bardzo lubią śpiewanie oraz zabawy rytmiczne, pląsy i tańce. Potrafią dostrzec zmiany rytmu, tempa, wysokości dźwięku i charakteru muzyki. Reagują na sygnały, chętnie muzykują z użyciem instrumentów oraz innych źródeł dźwięku. 4. W kolejnej części sprawozdania zamieszczamy informacje o: • stanie zdrowia dzieci (alergiach, chorobach przewlekłych, podawanych lekach itp.), • pomocy psychologiczno- pedagogicznej (wymieniamy, kto jest objęty pomocą psycho-loga, logopedy, terapeuty), o dzieciach posiadających opinię lub orzeczenie poradni, • wyjątkowych zainteresowaniach, uzdolnieniach, pasjach, hobby dzieci. 5. Sprawozdanie powinno zamykać: • krótkie podsumowanie, np.: Poziom wiedzy i umiejętności dzieci w grupie Biedronek jest bardzo zróżnicowany. Niektóre z nich wiedzą bardzo dużo o otaczającym świecie (szczególnie Kornelia O., Adam M., Wiktor A., Filip Cz.), inne wymagają dużego wsparcia w zakresie umiejętności dotyczących sfery poznawczej (szczególną uwagę należy zwrócić na Adę G., Kacpra H., Piotra M., Lilianę S. i Tomasza O.). Dzieci lubią ze sobą przebywać i bawić się. Integracja przebiegała pomyślnie. Ze względu na bardzo dużą absencję Davida L. w pierwszym półroczu oraz trudności komunikacyjne (dziecko narodowości ukraińskiej) niemożliwe było przeprowadzenie całościowej obserwacji. oraz bardzo istotne dla tego rodzaju sprawozdania: • wnioski do dalszej pracy, np.: Wspomaganie rozwoju motorycznego poprzez różnego rodzaju zabawy i ćwiczenia. Integrowanie i ośmielanie mniej pewnych siebie dzieci. Indywidualna praca z dziećmi mającymi trudności w obszarze społecznym, poznawczym, fizycznym lub emocjonalnym, w obrębie małej motoryki itp. Zwiększenie ćwiczeń usprawniających pamięć i koncentrację uwagi. Rozwijanie i doskonalenie słuchu fonematycznego. Wzbogacanie czynnego słownika dzieci – ćwiczenie w opowiadaniu historyjek obrazkowych. Praca nad przestrzeganiem norm i zasad panujących w grupie.