STAN PRAWNY NA 4 LISTOPADA 2024 

Konieczność ewakuacji uczniów i pracowników z budynku szkoły może być spowodowana różnymi przyczynami – od realnego zagrożenia po uczniowski wybryk z fałszywym alarmem. W każdym z tych przypadków konieczne jest ścisłe przestrzeganie przepisów dotyczących ewakuacji. Pomocna w tym jest obowiązkowa próbna ewakuacja.

Realnymi zagrożeniami w każdym budynku szkoły są: pożary, wybuchy, awarie urządzeń i instalacji oraz informacje o podłożeniu ładunku wybuchowego. Możliwe są także sytuacje zagrożenia niebezpiecznymi środkami chemicznymi, katastrofą budowlaną czy wybuchem gazu. Bez względu na to, czy zagrożenie jest realne, czy jest wynikiem nieodpowiedzialnego zachowania uczniów, którzy wykonywali telefon w źle rozumianym pojęciu żartu, dyrektor jednostki, powziąwszy informację o zagrożeniu, zobowiązany jest do zapewnienia bezpieczeństwa wszystkim osobom przebywającym na terenie szkoły – musi więc zarządzić ewakuację.

Gdy pojawia się sygnał alarmu, każdy chce jak najprędzej wydostać się ze szkoły. Uciekające w panice dzieci w różnym wieku mogą się wzajemnie przepychać, przewracać, zrzucać ze schodów. Może w związku z tym również dojść do różnych kontuzji, złamań czy omdleń w powstałym tłoku.

Ważne!
Podczas ewakuacji całej szkoły, obok zagrożenia związanego z przyczyną alarmu, taką jak pożar czy wybuch, dochodzi do dodatkowego zagrożenia wynikającego z możliwego wybuchu paniki wśród uczniów.

Obowiązek przeprowadzania próbnej ewakuacji

Żadne podjęte działania nie zagwarantują uniknięcia paniki, ale należy zrobić wszystko, aby zminimalizować możliwość jej wystąpienia. Gdy prawdziwe zagrożenie zmusza do ewakuacji, nie ma czasu na zastanawianie się, jak należy się zachować. Bez właściwych nawyków wyniesionych z próbnych treningów nie uda się zadziałać racjonalnie. Dlatego istnieje obowiązek przeprowadzania próbnych ewakuacji, wynikający z Rozporządzenia w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. Jeśli przeprowadzane będą próbne treningi ewakuacyjne, podczas których wszyscy poznają zasady bezpiecznego opuszczania budynku, większość osób w sytuacji realnego zagrożenia będzie starała się zachować obowiązujące normy.

Podstawowe cechy skutecznego treningu ewakuacyjnego:

• szybki – czyli sprawny, podczas ewakuacji nie wykonujemy żadnych dodatkowych czynności, nie pakujemy plecaków, nie zbieramy swoich rzeczy, lecz wszyscy wykonujemy wyłącznie czynności określone w instrukcji ewakuacji,
• bezpieczny – poruszamy się sprawnie, ale bez zbędnego pośpiechu, aby nie narażać się wzajemnie na dodatkowe niebezpieczeństwo, czyli nie przepychamy się, nie biegniemy, nie zbiegamy ze schodów, nie tłoczymy się w przejściach; każda klasa, każdy uczeń, nauczyciel czy pracownik szkoły wiedzą, dokąd się udać, w jakim bezpiecznym miejscu oczekiwać na sygnał rozejścia się do domu lub z powrotem do budynku szkoły.

Proces przygotowania do bezpiecznego opuszczania budynku w razie zagrożenia to nie tylko trening ewakuacyjny. Przede wszystkim ewakuacja, nawet próbna, musi być odpowiednio przygotowana. Każda placówka powinna, zgodnie z przepisami, posiadać oznaczone drogi ewakuacyjne oraz plan ewakuacji. Drogi ewakuacyjne nie mogą być niczym zastawiane, nic nie może utrudniać poruszania się po nich. Wszyscy pracownicy szkoły i uczniowie muszą znać obowiązujące sygnały powiadamiania o zagrożeniu. Powinny one być wywieszone w dobrze widocznym miejscu. Za przygotowanie planów ewakuacji i jej prowadzenie odpowiedzialny jest dyrektor.

Aby zwiększyć przystępność planów ewakuacji, można oznaczyć wyjścia ewakuacyjne i klatki schodowe literami lub liczbami, ale wówczas każde wyjście i klatka schodowa powinny mieć naklejki z tymi oznaczeniami, zgodnie z oznaczeniami na planach. Zasady ewakuacji powinny być dostosowane do warunków placówki i zależeć od jej wielkości oraz liczby pięter, wyjść ewakuacyjnych, sal na piętrach itd. Sygnał do ewakuacji dawany jest za pomocą alarmowego dzwonka szkolnego. W razie zagrożenia i decyzji o ewakuacji, poinformowana o tym musi być osoba, która uruchamia dzwonek. W razie awarii osoba ta powinna umieć wywołać sygnał za pomocą dzwonka uruchamianego ręcznie. Sposób informowania nie jest ustalony odgórnie, decyzje w tym względzie podejmowane są w poszczególnych placówkach. Może to być np. przerywany dźwięk dzwonka trwający dwie minuty.

Cele próbnej ewakuacji

Główne cele przeprowadzania próbnych ewakuacji to:

• sprawdzenie znajomości zasad postępowania w sytuacji alarmu związanego z realnym zagrożeniem w budynku,
• zapoznanie z nimi nowych uczniów i pracowników,
• praktyczne sprawdzenie znajomości zasad ewakuacji budynku przez uczniów, nauczycieli oraz pracowników szkoły w przypadku sytuacji awaryjnej,
• wdrożenie obowiązujących procedur do sprawnego działania zgodnego z przepisami,
• wypracowanie właściwego zachowania się uczniów, pracowników i innych osób przebywających w budynku w czasie alarmu,
• obserwacja zachowań, omówienie błędów w zachowaniu osób uczestniczących w ewakuacji,
• weryfikacja skuteczności procedur ewakuacyjnych,
• wnioski z nieprawidłowości pozwalające na usprawnienie przeprowadzania ewakuacji,
• zapewnienie bezpieczeństwa wszystkim osobom znajdującym się na terenie placówki,
• kontrola stanu dróg i wyjść ewakuacyjnych.

Z praktyki szkolnej

Dla uczniów próbna ewakuacja nie powinna być zabawą ani powodem do żartów. Wychowawcy powinni uświadomić uczniom, jak ważne w sytuacji prawdziwego niebezpieczeństwa jest przemyślane i sprawne działanie. Wszyscy muszą mieć świadomość, że od tego mogą zależeć zdrowie i życie wielu osób.

Na poważne potraktowanie zadania na pewno będzie miała wpływ postawa dyrekcji i nauczycieli. Nauczyciele powinni więc podejść do niego z całą powagą, wydawać rzeczowe polecenia, zadbać o skupienie grupy, a w odpowiednich momentach przeliczyć dzieci oraz dbać, by się nie rozpraszały. Ewakuacja próbna powinna być też poprzedzona przypomnieniem zasad, np. w formie pisemnej. 

Ważne!
Nie należy informować nauczycieli, a tym bardziej uczniów, o dokładnym terminie treningu ewakuacyjnego. Wszystko powinno się odbywać w zaskoczeniu, a nie w sytuacji wyreżyserowanej. Warunki ewakuacji powinny być możliwie najbardziej zbliżone do rzeczywistego zagrożenia.

Niedopuszczalne są sytuacje, w których w terminie wyznaczonym na ewakuację próbną nauczyciel nie rozpoczyna zajęć, a stoi przy drzwiach z dziećmi, które miały czas spokojnie się spakować i czekają na sygnał alarmu. Taka sytuacja powoduje, że uczniowie niczego się nie nauczą w kwestii stresu związanego z niebezpieczeństwem i spokojnego postępowania mimo lęku i niepewności.

Obowiązki nauczycieli

Na nauczycielach odbywających zajęcia lekcyjne spoczywa wiele obowiązków. Po usłyszeniu alarmu nauczyciele:

• zamykają okna,
• wyłączają urządzenia elektryczne,
• gaszą światło,