Czas na planszówki! Propozycje zajęć dla uczniów klas I–III Opracowała: Jolanta Molenda GRUPA WIEKOWA: uczniowie klas I–III szkoły podstawowej. CELE GŁÓWNE: • wyzwalanie dziecięcej radości poprzez organizowanie w szkole obchodów nietypowego święta, • rozwijanie logicznego myślenia, • rozwijanie umiejętności konstruowania i rozgrywania gier planszowych i logicznych, • budowanie pozytywnych relacji grupowych. O SCENARIUSZU: Od 2020 r. w październiku obchodzony jest w Polsce Dzień Gier Planszowych. To stosunkowo nowe święto, w ramach którego miłośnicy planszówek, wydawcy gier, sklepy z grami planszowymi i blogerzy propagują tę miłą formę spędzania wolnego czasu, jaką jest granie w gry planszowe. Warto obchodzić je również w szkole! Po drobnych modyfikacjach i dostosowaniu wszystkie propozycje zawarte w poniższym scenariuszu można wykorzystać w pracy zarówno z pierwszo-, jak i trzecioklasistami. 1. Moja ulubiona gra planszowa – ranking Uczniowie otrzymują kartki papieru (w zupełności wystarczą karteczki z notesu typu bloczek), na których zapisują nazwę swojej ulubionej gry planszowej. Gotowe propozycje wrzucają do specjalnie przygotowanej urny (można ją wykonać z pudełka po butach lub wykorzystać dużą, prostokątną i otwieraną skarbonkę). Po tym, jak wszyscy uczniowie umieszczą w urnie swoje głosy, następuje jej komisyjne otwarcie. Nauczyciel wypisuje na tablicy wszystkie pojawiające się w uczniowskich propozycjach nazwy gier. Jeśli któraś gra pojawia się kilkakrotnie, zapisuje przy jej nazwie liczbę uzyskanych głosów. Uzyskane wyniki uczniowie mogą zaprezentować w formie plakatu przygotowanego grupowo (który powieszą na tablicy informacyjnej) lub zaprojektować chmurę wyrazową, korzystając z programu WordArt.com – Word Cloud Art Creator. 2. Jak nauczyć dzieci sztuki konstruowania gier? Kto jeszcze nie zna wydanej w latach 90. publikacji autorstwa Edyty Gruszczyk- -Kolczyńskiej, Ewy Zielińskiej oraz Krystyny Dobosz Jak nauczyć dzieci sztuki konstruowania gier?, powinien czym prędzej odwiedzić pobliską bibliotekę lub księgarnię i zaopatrzyć się w tę pełną praktycznych wskazówek pozycję. Autorki zamieściły w książce scenariusze zajęć, propozycje gier i zabaw, które można wykorzystać w codziennej pracy z uczniami i nauczyć ich, w jaki sposób podejść do tematu tworzenia gier planszowych. Czy istnieje lepszy dzień na wykorzystanie znajdujących się tam porad i sugestii niż Dzień Gier Planszowych? Gorąco polecam zaznajomienie się z tą książką. 3. Planszówkowy zawrót głowy– konkurs klasowy Po zapoznaniu uczniów z podstawowymi zasadami sztuki konstruowania gier ogłośmy konkurs na najciekawszą planszówkę. Konkurs może być szybki i niespodziewany i polegać na wykonaniu planszy do gry wraz z instrukcją w trakcie zajęć w szkole. Możemy również podejść do tematu bardziej tradycyjnie i rozpocząć organizację konkursu dużo wcześniej. Jeśli zależy nam, aby był on przeprowadzony profesjonalnie i zyskał odpowiednią rangę, należy pamiętać o kilku ważnych etapach: • napisaniu regulaminu, • znalezieniu sponsorów (o ile dyrekcja placówki nie będzie mogła sfinansować nagród), • ogłoszeniu konkursu wraz z terminem dostarczenia pracy konkursowej, • powołaniu komisji konkursowej, • wyłonieniu zwycięzców, • gali wręczenia nagród. Osobiście polecałabym zorganizowanie takiego konkursu przed obchodami Dnia Gier Planszowych, a tym dniu urządzenie jedynie ceremonii obdarowania laureatów nagrodami – jako przysłowiową wisienkę na torcie. Z uwagi na czasochłonność wymyślania i przygotowywania pracy konkursowej w przypadku takiej formy konkursu nagrodziłabym wszystkich uczniów biorących udział w zmaganiach. 4. Klub Planszówek Świetnym pomysłem – nie tylko z okazji obchodów Dnia Gier Planszowych – jest zorganizowanie w szkole Klubu Planszówek. Poproście swoich uczniów o przyniesienie (na stałe lub na wcześniej ustalony czas) gier, w które najbardziej lubią grać w domowym zaciszu. Wspólnie ustalcie regulamin Klubu, pamiętając koniecznie o zapisie dotyczącym szanowania gier podczas ich użytkowania. Ustalcie warunki i zasady uczestnictwa w Klubie, określcie jego cele i założenia oraz zobowiązania członków. Dzięki temu całe przedsięwzięcie nabierze rangi i być może zainspiruje uczniów z innych klas do pójścia za waszym przykładem. Po dopełnieniu wszystkich formalności możecie przejść do najprzyjemniejszej części – czyli grania w planszówki, omawiania mocnych i słabych stron konkretnych gier, wymiany doświadczeń. Być może pokusicie się o zorganizowanie w ramach Klubu klasowej wymiany planszówek polegającej na pożyczaniu przez uczniów gier na weekendy. Warto wtedy przygotować do każdej gry kartę wypożyczeń (na wzór kart bibliotecznych). Ułatwi to sprawowanie kontroli nad procesem wypożyczania i zwracania gier. 5. Gry wielkoformatowe Warto przygotować wspólnie z uczniami autorską grę planszową. Wystarczy stworzyć planszę z wyodrębnionymi polami gry, zaznaczonymi napisami „Start” i „Meta”, ustalić zasady gry, stworzyć instrukcję, opisać premie, dodatkowe pola lub pułapki. W zasadzie nic trudnego. A gdyby tak wykonać taką grę w formacie większym niż A3? Wielkoformatowe gry można w bardzo prosty sposób przygotować na starym prześcieradle, plandece lub innym materiale dużego formatu. Możecie zaprojektować na kartce planszę, a następnie przenieść ją na materiał za pomocą farb, flamastrów lub pasteli do tkanin. Dodatkową korzyścią jest możliwość wyniesienia takich gier na szkolne boisko lub podwórko i rozegranie partyjki przez większą liczbę graczy w tym samym momencie. Funkcję pionków mogą wtedy pełnić sami uczniowie. 6. Klasowy turniej planszówek Kilka tygodni przed rozpoczęciem turnieju przygotujcie szczegółowy regulamin, w którym zawrzecie informacje związane z celami rozgrywki, czasem i miejscem zawodów, systemem i tempem gry, przyznanymi nagrodami i innymi niezbędnymi informacjami. Uczniowie zainteresowani wzięciem udziału w turnieju powinni mieć czas na spokojne zapoznanie się z regulaminem. Ci z nich, którzy zdecydują się na uczestnictwo, powinni zgłosić taką chęć nauczycielowi, który wpisze ich na listę startową. Warto zachęcić uczniów do udziału w turnieju i zdobycia tytułu Mistrza. Dzieci, które nie będą chciały czynnie uczestniczyć w rozgrywce, mogą wcielić się w role kibiców lub widowni obserwujących zmagania pozostałych. W dniu turnieju zapoznajcie uczniów z historią gier planszowych. Nie każdy zdaje sobie bowiem sprawę, że pierwsze gry znane były już w czasach starożytnych (ślady gier odnaleziono m.in. w starożytnej Mezopotamii, Indiach, Egipcie i Chinach). Po opisaniu ciekawostek podzielcie zawodników na grupy i przyporządkujcie ich do przygotowanych stanowisk do gry. Do rozgrywek turniejowych świetnie sprawdzą się klasyczne gry, takie jak chińczyk, szachy, warcaby, domino albo pięć kamieni. Gorąco zachęcam, aby niezależnie od podjętych działań uatrakcyjniających Dzień Gier Planszowych utworzyć w sali stały kącik gier planszowych i umożliwić tym samym uczniom korzystanie z nich np. w czasie przerw lub okienek między zajęciami (bez konieczności przemieszczania się na świetlicę lub między salami).