STAN PRAWNY NA 13 PAŹDZIERNIKA 2021 Zawieszenie postępowania w sprawie awansu zawodowego Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz szeregu publikacji z zakresu prawa oświatowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762), • Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 735 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 416 ze zm.). Prawo realizowania awansu zawodowego jest jednym z podstawowych uprawnień pedagogów. Zdobycie kolejnego stopnia wiąże się z prawem do zatrudnienia na czas nieokreślony, którego pozbawieni są nauczyciele stażyści, oraz z prawem do wyższego wynagrodzenia zasadniczego, określonego przepisami Rozporządzenia MENiS z dnia 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy. Ponadto zdobywanie kolejnych stopni awansu i ogólny rozwój zawodowy należą do podstawowych obowiązków nauczyciela, wskazanych w art. 42 ust. 2 pkt nauczycielskiej pragmatyki służbowej (Karta nauczyciela), zgodnie z którym w ramach ustalonego czasu pracy nauczyciel realizuje zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym. Prawo do realizacji awansu zawodowego jest więc jednym z podstawowych praw nauczyciela, niezależnie od rodzaju organu prowadzącego szkołę. Warto nadmienić, że stosownie do art. 91b ust. 2 pkt 3 KN do nauczycieli zatrudnionych w szkołach o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 2 KN (szkoły publiczne, prowadzone przez osoby fizyczne oraz osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego oraz szkoły niepubliczne), w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć, w tym do nauczycieli zatrudnionych na stanowisku dyrektora, mają zastosowanie przepisy art. 9a–9i KN, dotyczące awansu zawodowego. Ważne! Jedynym warunkiem realizowania awansu zawodowego jest w tym wypadku zatrudnienie w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć. Nauczyciel spełniający ten warunek ma prawo realizować awans. Ponieważ prawo to jest tak istotne, nauczyciel nie powinien ponosić negatywnych skutków ewentualnych wypadków losowych, które z uwagi na specyficzną konstrukcję przepisów Karty mogą mu uniemożliwić udział w postępowaniu awansowym. Należy zauważyć, że zgodnie z art. 9d ust. 7 KN nauczyciel stażysta i nauczyciel kontraktowy składają wniosek o podjęcie odpowiednio postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego w roku uzyskania pozytywnej oceny dorobku zawodowego za okres stażu. Nauczyciel mianowany może złożyć wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego w okresie trzech lat od dnia otrzymania pozytywnej oceny dorobku. W razie niedotrzymania terminów złożenia wniosków nauczyciele ci zobowiązani są do ponownego odbycia stażu w pełnym wymiarze. Istotne jest tu zastrzeżenie zawarte w ostatnim zdaniu tej regulacji. Tymczasem w praktyce mogą wystąpić przypadki losowe, np. długotrwałe zwolnienie czy planowana hospitalizacja, które spowodują, że nauczyciel nie będzie mógł w danym roku przystąpić do egzaminu lub rozmowy kwalifikacyjnej przed komisją. Niezależnie od przyczyn, dla których zdobycie kolejnego stopnia awansu zawodowego w danym roku jest niemożliwe, warto rozważyć, czy obowiązujące regulacje dają dyrektorowi możliwość postąpienia w sposób korzystny dla nauczyciela, bez ryzyka złamania obowiązujących przepisów prawa. Stosownie do art. 9b KN komisje kwalifikacyjne lub egzaminacyjne przeprowadzają odpowiednio postępowania kwalifikacyjne lub egzaminacyjne na wniosek nauczyciela, skierowany odpowiednio do dyrektora szkoły lub właściwego organu. Nauczycielom, którzy złożą wnioski o podjęcie odpowiednio postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego do 30 czerwca danego roku, właściwy organ wydaje decyzję o nadaniu lub o odmowie nadania stopnia awansu zawodowego w terminie do 31 sierpnia danego roku. Nauczycielom, którzy złożą wnioski do 31 października danego roku, właściwy organ wydaje decyzję o nadaniu lub o odmowie nadania stopnia awansu zawodowego w terminie do 31 grudnia danego roku. Nauczyciel ma prawo złożenia wniosku w roku uzyskania pozytywnej oceny dorobku zawodowego za okres stażu, ale w związku z obowiązującymi przepisami wniosek taki może właściwie złożyć najpóźniej do 31 października. Z jednej strony wydaje się to logiczne (złożenie wniosku np. w drugiej połowie grudnia nie dałoby dyrektorowi lub organowi prowadzącemu możliwości zebrania komisji i przeprowadzenia postępowania awansowego do 31 grudnia), z drugiej jednak oznacza to, że taka konstrukcja przepisów pozbawia faktycznie nauczyciela prawa złożenia wniosku do końca danego roku kalendarzowego. Rok ten w praktyce upływa z końcem października. Jeżeli więc nauczyciel przebywa na zwolnieniu do końca roku kalendarzowego i nie może przystąpić do postępowania przed komisją, to pozostaje skorzystać z faktu, że w postępowaniu awansowym stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, ponieważ stopień awansu zawodowego nadaje się w drodze decyzji administracyjnej. Chodzi o postępowanie, o którym mowa w art. 1 pkt 1 k.p.a, czyli postępowanie przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych. Ważne! Dopuszczalne jest więc zawieszenie postępowania w sprawie nadania stopnia awansu zawodowego, jeżeli wynikły przesłanki, które podobną czynność uzasadniają. Zgodnie z art. 98 § 1 k.p.a. organ administracji publicznej może zawiesić postępowanie, jeżeli wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz nie zagraża to interesowi społecznemu. Oczywiście należy w takiej sytuacji wyjaśnić, który dzień stanowi moment wszczęcia postępowania, od tego zależy bowiem, w którym momencie nauczyciel będzie mógł złożyć wniosek o zawieszenie postępowania. Uznać należy, że nie jest to dzień rozpoczęcia stażu, lecz dzień, w którym nauczyciel składa wniosek o podjęcie odpowiednio postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego. Jeżeli nauczyciel chce odsunąć w czasie moment stawienia się przed komisją, to w pierwszej kolejności musi złożyć wniosek o podjęcie postępowania, a dopiero później wniosek o zawieszenie postępowania. Regulacja art. 98 § 1 k.p.a. wskazuje, że żądaniu nauczyciela nie mogą się sprzeciwiać inne strony oraz nie może ono zagrażać interesowi społecznemu. W przypadku postępowania awansowego warunki te są spełnione, ponieważ zawieszenie postępowania nie wywołuje żadnych niedających się cofnąć negatywnych skutków dla interesu społecznego. Ponadto nauczyciel jest jedyną stroną postępowania, więc nie ma innych stron, które mogłyby się zawieszeniu sprzeciwić. Wniosek nauczyciela powinien być skierowany do podmiotu wydającego decyzję w sprawie nadania stopnia awansu, np. do organu prowadzącego. W myśl art. 97 § 2 k.p.a. gdy ustąpiły przyczyny uzasadniające zawieszenie postępowania, organ administracji publicznej podejmuje postępowanie z urzędu lub na żądanie strony. Ta zasada ma również zastosowanie do postępowania awansowego. Nauczyciel może samodzielnie złożyć wniosek o podjęcie postępowania.