STAN PRAWNY NA 13 WRZEŚNIA 2022 Doskonalenie zawodowe nauczycieli – określenie potrzeb przedszkola Opracował: Marcin Majchrzak, prawnik, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie, świadczy pomoc prawną w ramach własnej kancelarii, autor licznych opracowań i artykułów z zakresu tematyki ka-drowo-płacowej, prawa związkowego oraz prawa oświatowego. Zaktualizowała: Elżbieta Bukowiecka-Górny, wieloletnia dyrektor przedszkola, nauczyciel dyplomowany; autorka artykułów z zakresu zarządzania przedszkolem oraz programów edukacyjnych; pracę zawodową rozpoczęła w Publicznym Przedszkolu nr 2 w Pile; pełni funkcję społecznego kuratora w sądzie rodzinnym; jest także ekspertem ds. awansu zawodowego nauczycieli Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 28 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762 ze zm.), • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1551 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 sierpnia 2019 r. w sprawie dofinansowania doskonalenia zawodowego nauczycieli, szczegółowych celów szkolenia branżowego oraz trybu i warunków kierowania nauczycieli na szkolenia branżowe (Dz.U. z 2019 r. poz. 1653), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań wobec szkół i placówek (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2198). Wśród licznych obowiązków spoczywających na dyrektorze przedszkola znajduje się ko-nieczność corocznego określania potrzeb w zakresie doskonalenia zawodowego nauczycieli. Obowiązek ten jest również istotny z punktu widzenia aktualnego brzmienia przepisu art. 6 Karty nauczyciela, który mówi, że do zadań nałożonych na nauczycieli należy m.in. koniecz-ność doskonalenia zawodowego zgodnie z potrzebami przedszkola. W praktyce oznacza to, że dyrektor może wymagać od nauczycieli realizacji obowiązku doskonalenia zawodowego do-piero wtedy, gdy sam wywiąże się ze swojego zadania, stwarzając nauczycielom zatrudnio-nym w jego przedszkolu realne warunki do podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Doskonalenie zawodowe jako obowiązek nauczyciela Obowiązki nauczyciela w zakresie doskonalenia zawodowego są niezwykle istotne dlatego, że według art. 75 ust. 1 KN nauczyciele podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za uchybienia godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa w art. 6 KN. Oznacza to, że naruszenie obowiązku doskonalenia się zawodowo przez nauczyciela może być formalną przesłanką wszczęcia przeciwko niemu postępowania dyscyplinarnego. Dyrektor ponadto dokonuje oceny pracy nauczyciela, biorąc pod uwagę m.in. stopień realizacji obowiązków określonych w art. 6 KN. Rola dyrektora w doskonaleniu zawodowym Dyrektor, aby wymagać od nauczycieli prawidłowego realizowania tego obowiązku, powinien stworzyć im odpowiednie warunki do rozwoju zawodowego. Obowiązek ten wynika wprost z przepisów Karty nauczyciela, która w art. 7 ust. 2 pkt 4 kładzie na dyrektora obowiązek zapewnienia nauczycielom pomocy w realizacji ich zadań i ich doskonaleniu zawodowym. Dodatkowo dyrektor, w ramach sprawowanego w przedszkolu nadzoru pedagogicznego, powinien wspomagać nauczycieli w realizacji ich zadań, m.in. przez planowanie i prowadzenie odpowiednich działań rozwojowych, w tym motywowanie nauczycieli do doskonalenia zawodowego oraz organizowanie szkoleń i narad (§ 22 ust. 1 pkt 3 lit. b Rozporządzenia MEN z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego). Zaplanowane przez dyrektora działania rozwojowe powinny znaleźć odzwierciedlenie w przyjętej przez radę pedagogiczną uchwale dotyczącej ustalenia organizacji doskonalenia zawodowego nauczycieli przedszkola. Kompetencje stanowiące rady pedagogicznej w tym zakresie określa art. 70 ust. 1 pkt 4 Prawa oświatowego, upoważniający ją do podjęcia uchwały w sprawie ustalenia organizacji doskonalenia zawodowego nauczycieli przedszkola. W efekcie rada pedagogiczna może uchwalić np. obowiązujący w danym roku szkolnym plan doskonalenia zawodowego bądź też zobowiązać nauczycieli, w tym dyrektora, do organizo-wania określonych form doskonalenia zawodowego i udziału w nich. Dzięki temu określony zostanie sposób, w jaki możliwe będzie podnoszenie przez nauczycieli ich kwalifikacji zawo-dowych. Określenie potrzeb w zakresie doskonalenia zawodowego Istotny obowiązek dyrektora związany z doskonaleniem zawodowym nauczycieli wynika z § 3 ust. 1 Rozporządzenia MEN z dnia 23 sierpnia 2019 r. w sprawie dofinansowania do-skonalenia zawodowego nauczycieli, szczegółowych celów szkolenia branżowego oraz trybu i warunków kierowania nauczycieli na szkolenia branżowe. Zgodnie z nim dyrektor przed-szkola ma obowiązek określić, na każdy rok szkolny, potrzeby w zakresie doskonalenia za-wodowego nauczycieli, uwzględniając przy tym: • wyniki nadzoru pedagogicznego, • zadania związane z realizacją podstawy programowej, • wymagania wobec przedszkoli, określone w załączniku nr 1 do Rozporządzenia MEN z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań wobec szkół i placówek. Spośród wydatków związanych z organizacją i prowadzeniem doskonalenia zawodowego nauczycieli, które można pokryć w całości lub w części ze środków, o których mowa w art. 70a KN, dyrektor powinien uwzględnić wnioski nauczycieli o dofinansowanie wybra-nych form doskonalenia zawodowego, dotyczące: • kosztów związanych z podróżą służbową nauczycieli biorących udział w formach do-skonalenia zawodowego nauczycieli, o których mowa w art. 70a ust. 3a KN, • opłat pobieranych za formy doskonalenia zawodowego nauczycieli wynikających z: o udziału nauczycieli w seminariach, konferencjach, wykładach, warsztatach, szko-leniach, studiach podyplomowych oraz innych formach doskonalenia zawodowego nauczycieli, prowadzonych odpowiednio przez placówki doskonalenia nauczycieli, szkoły wyższe oraz inne podmioty, których zadania statutowe obejmują dosko-nalenie zawodowe nauczycieli, o udziału nauczycieli w formach kształcenia nauczycieli prowadzonych przez szkoły wyższe i placówki doskonalenia nauczycieli. Środki na dofinansowanie wymienionych form doskonalenia zawodowego pochodzą z budże-tów organów prowadzących. Należy mieć na uwadze, że wnioski o dofinansowanie doskona-lenia zawodowego nauczycieli dyrektorzy muszą złożyć najpóźniej do 31 października danego roku, dlatego też ewentualne wnioski nauczycieli w tym zakresie powinny zostać złożone odpowiednio wcześniej, tak aby dyrektorzy mieli możliwość uwzględnienia ich we wnioskach kierowanych do organów prowadzących. Plan finansowania wskazanych w art. 70a ust. 3a KN form doskonalenia zawodowego nau-czycieli opracowywany jest przez organ prowadzący do 31 stycznia danego roku. Podczas opracowywania takiego planu organ prowadzący powinien brać pod uwagę: • wnioski dyrektorów, o których mowa powyżej, • podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa. Następnie ze środków na doskonalenie zawodowe nauczycieli możliwe jest dofinansowanie: • kosztów udziału nauczycieli w seminariach, konferencjach, wykładach, warsztatach, szkoleniach, studiach podyplomowych oraz innych formach doskonalenia zawodowe-go nauczycieli prowadzonych odpowiednio przez placówki doskonalenia nauczycieli, szkoły wyższe oraz inne podmioty, których zadania statutowe obejmują doskonalenie zawodowe nauczycieli, • kosztów udziału nauczycieli w formach kształcenia nauczycieli prowadzonych przez szkoły wyższe i placówki doskonalenia nauczycieli, • wspomagania szkół oraz sieci współpracy i samokształcenia dla nauczycieli prowa-dzonych przez placówki doskonalenia nauczycieli, poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w tym poradnie specjalistyczne i biblioteki pedagogiczne, • kosztów konsultacji i innych form doskonalenia zawodowego nauczycieli, prowadzo-nych przez konsultantów współpracujących z Centrum Edukacji Artystycznej, arty-stów o znaczącym dorobku artystycznym lub dydaktycznym lub specjalistów w da-nym zakresie sztuki albo nauki, dla nauczycieli zajęć edukacyjnych artystycznych w szkołach artystycznych. W ramach dofinansowania form doskonalenia zawodowego nauczycieli, o których mowa po-wyżej, mogą być pokryte w części lub w całości: • koszty związane z podróżą służbową: o nauczycieli biorących udział w formach doskonalenia zawodowego nauczycieli, o osób organizujących i prowadzących daną formę doskonalenia zawodowego nau-czycieli; • koszty wynagrodzenia osób prowadzących: o daną formę doskonalenia zawodowego nauczycieli, o której mowa w art. 70a ust. 3a pkt 1 KN, o działania w ramach wspomagania szkół oraz sieci współpracy i samokształcenia dla nauczycieli niebędących pracownikami publicznej placówki doskonalenia nau-czycieli, publicznej biblioteki pedagogicznej lub publicznej poradni psychologicz-no-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej, która tę formę, wspomaganie lub sieć organizuje; • opłaty pobierane za formy doskonalenia zawodowego nauczycieli, o których mowa w art. 70a ust. 3a pkt 1, 2 i 4 KN, • koszty druku i dystrybucji materiałów szkoleniowych i informacyjnych dla nauczycieli. Organ prowadzący, w porozumieniu z dyrektorami, powinien ustalić corocznie: • maksymalną kwotę dofinansowania opłat pobieranych przez: o placówki doskonalenia nauczycieli, szkoły wyższe oraz inne podmioty, których zadania statutowe obejmują doskonalenie zawodowe nauczycieli, prowadzące se-minaria, konferencje, wykłady, warsztaty, szkolenia, studia podyplomowe oraz in-ne formy doskonalenia zawodowego nauczycieli, o szkoły wyższe i placówki doskonalenia nauczycieli prowadzące kształcenie nau-czycieli; • formy i specjalności kształcenia, na które dofinansowanie jest przyznawane (§ 6 Roz-porządzenia w sprawie dofinansowania doskonalenia zawodowego nauczycieli, szcze-gółowych celów szkolenia branżowego oraz trybu i warunków kierowania nauczycieli na szkolenia branżowe).