Procedura organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolu dla dzieci, które posiadają orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego Podstawa prawna: 1) Rozporządzenie MEN z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1280), 2) Rozporządzenie MEN z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1309). Cel Procedura została opracowana w celu: 1) doprecyzowania zakresu zadań nauczycieli i specjalistów zatrudnionych w przedszkolu, związanych z organizowaniem pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla dziecka, które posiada orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, po uprzednim rozpoznaniu jego indywidualnych możliwości psychofizycznych, 2) usprawnienia współpracy pomiędzy nauczycielami i specjalistami organizującymi pomoc psychologiczno-pedagogiczną w przedszkolu, 3) ujednolicenia sposobu współdziałania nauczycieli, rodziców i specjalistów. Zakres Procedura dotyczy objęcia dziecka posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego pomocą psychologiczno-pedagogiczną od momentu podjęcia opieki nad dzieckiem przez nauczyciela do momentu zakończenia planowanych działań. Orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego wydawane są przez zespoły orzekające, które działają przy poradniach psychologiczno-pedagogicznych. Katalog niepełnosprawności, które uprawniają do ubiegania się o orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, jest ściśle określony i ograniczony. Orzeczenia są wydawane w stosunku do dzieci: niesłyszących lub słabosłyszących, niewidomych i słabowidzących, z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, z upośledzeniem umysłowym, z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera, oraz z niepełnosprawnościami sprzężonymi. Uczestnicy postępowania – zakres odpowiedzialności 1. Dziecko z niepełnosprawnością, z której wynikają problemy w funkcjonowaniu w przedszkolu, w aktywnym i pełnym uczestnictwie w jego życiu, z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi ma prawo i możliwość dobrowolnego i bezpłatnego uczestnictwa w odpowiednio zorganizowanych zajęciach, które zaspokoją jego indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w przedszkolu jest udzielana w trakcie bieżącej pracy z dzieckiem oraz poprzez zintegrowane działania nauczycieli i specjalistów, a także w formie: 1) zajęć rozwijających uzdolnienia, 2) zajęć specjalistycznych: a) korekcyjno-kompensacyjnych, b) logopedycznych, c) rozwijających kompetencje emocjonalno-społeczne, d) innych zajęć o charakterze terapeutycznym. Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne organizuje się dla dzieci z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi, w tym specyficznymi trudnościami w uczeniu się. Liczba uczestników nie może przekraczać 5. Zajęcia logopedyczne organizuje się dla dzieci z deficytami kompetencji i zaburzeniami sprawności językowych. Liczba uczestników zajęć nie może przekraczać 4. Zajęcia rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne organizuje się dla dzieci przejawiających trudności w funkcjonowaniu społecznym. Liczba uczestników zajęć nie może przekraczać 10, chyba że jej zwiększenie jest uzasadnione potrzebami dzieci. Inne zajęcia o charakterze terapeutycznym organizuje się dla dzieci z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi, mających problemy w funkcjonowaniu w przedszkolu oraz z aktywnym i pełnym uczestnictwem w życiu przedszkola. Liczba uczestników zajęć nie może przekraczać 10. Zajęcia rewalidacyjne organizuje się w celu usprawniania zaburzonych funkcji rozwojowych i intelektualnych dziecka. 2. Dyrektor organizuje pomoc psychologiczno-pedagogiczną, planując i prowadząc działania mające na celu poprawę jakości udzielanej pomocy. Dyrektor w szczególności: 1) ustala formy udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej, okres ich udzielania oraz wymiar godzin, w którym poszczególne formy będą realizowane, 2) tworzy zespół złożony z nauczycieli i specjalistów pracujących z dzieckiem, 3) koordynuje pracami zespołu przy wielospecjalistycznej ocenie funkcjonowania dziecka oraz przy tworzeniu Indywidualnego Programu Edukacyjno-Terapeutycznego (IPET), chyba że wyznaczy do tego zadania inną osobę, 4) kontroluje realizację IPET-u, 5) uzgadnia warunki współpracy np. z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym z poradniami specjalistycznymi, z placówkami doskonalenia nauczycieli, innymi przedszkolami, szkołami i placówkami, organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami i podmiotami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży, 6) może wyznaczyć koordynatora udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolu, 7) za zgodą rodziców dziecka występuje do publicznej poradni z wnioskiem o przeprowadzenie dodatkowej diagnozy i wskazanie sposobu rozwiązania problemu dziecka w sytuacji, gdy mimo udzielanej pomocy nie następuje poprawa jego funkcjonowania. Wniosek o przeprowadzenie diagnozy i wskazanie sposobu rozwiązania problemu dziecka zawiera informacje o: 1) rozpoznanych indywidualnych potrzebach rozwojowych i edukacyjnych, możliwościach psychofizycznych dziecka oraz jego potencjale rozwojowym, 2) występujących trudnościach w funkcjonowaniu dziecka w przedszkolu lub szczególnych uzdolnieniach dziecka, 3) działaniach podjętych przez nauczycieli, wychowawców grup i specjalistów w celu poprawy funkcjonowania dziecka w przedszkolu, formach udzielanej pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolu, okresie jej udzielania oraz efektach podjętych działań i udzielanej pomocy, 4) wnioskach dotyczących dalszych działań mających na celu poprawę funkcjonowania dziecka. 3. Rodzice: 1) mogą być inicjatorami organizowania w przedszkolu pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla swojego dziecka, 2) mogą zapoznać się z proponowanymi przez przedszkole formami udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla dziecka i dla rodziny, 3) mają możliwość zapoznania się z indywidualnym planem pracy z dzieckiem, 4) mogą korzystać z fachowych porad i konsultacji psychologa, logopedy, terapeuty, dyrektora. 4. Nauczyciele, wychowawcy grup oraz specjaliści – udzielają dzieciom pomocy psychologiczno-pedagogicznej w trakcie bieżącej pracy oraz poprzez zintegrowane działania. Do zadań nauczycieli, wychowawców grup oraz specjalistów w przedszkolu należą w szczególności: a) rozpoznawanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych dzieci, b) określanie mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień dzieci, c) rozpoznawanie przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu dziecka, w tym barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie dziecka i jego uczestnictwo w życiu przedszkola, d) podejmowanie działań sprzyjających rozwojowi kompetencji oraz potencjału dziecka w celu podnoszenia efektywności uczenia się i poprawy jego funkcjonowania, e) współpraca z poradnią w procesie diagnostycznym i postdiagnostycznym, w szczególności w zakresie oceny funkcjonowania dziecka, barier i ograniczeń w środowisku utrudniających funkcjonowanie dziecka i jego uczestnictwo w życiu przedszkola oraz efektów działań podejmowanych w celu poprawy funkcjonowania dziecka i planowania dalszych działań, f) prowadzenie obserwacji pedagogicznych mających na celu wczesne rozpoznanie u dziecka dysharmonii rozwojowych i podjęcie wczesnej interwencji, a w przypadku dzieci realizujących obowiązkowe roczne przygotowanie przedszkolne – prowadzenie obserwacji pedagogicznych zakończonych analizą i oceną gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole (diagnoza przedszkolna), g) ocena efektywności udzielanej pomocy i formułowanie wniosków dotyczących dalszych działań mających na celu poprawę funkcjonowania dziecka, h) wraz z zespołem specjalistów przeprowadzanie wielospecjalistycznej oceny funkcjonowania dziecka i na jej podstawie tworzenie i realizacja Indywidualnego Programu Edukacyjno-Terapeutycznego. Do zadań pedagoga i psychologa w przedszkolu należą w szczególności: a) prowadzenie badań dzieci, w tym diagnozowanie ich indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych w celu określenia mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień dzieci oraz przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu, w tym barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie dziecka i jego uczestnictwo w życiu przedszkola, b) diagnozowanie sytuacji wychowawczych w przedszkolu w celu rozwiązywania problemów stanowiących barierę i ograniczających aktywne i pełne uczestnictwo dziecka w życiu przedszkola, c) udzielanie dzieciom pomocy psychologiczno-pedagogicznej w formach odpowiednich do rozpoznanych potrzeb, d) podejmowanie działań z zakresu profilaktyki uzależnień i innych problemów dzieci, e) minimalizowanie skutków zaburzeń rozwojowych, zapobieganie zaburzeniom zachowania oraz inicjowanie różnych form pomocy w środowisku przedszkolnym, f) inicjowanie i prowadzenie działań mediacyjnych i interwencyjnych w sytuacjach kryzysowych, g) pomoc rodzicom i nauczycielom w rozpoznawaniu i rozwijaniu indywidualnych możliwości, predyspozycji i uzdolnień dzieci, h) wspieranie nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i innych specjalistów w:  rozpoznawaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych dzieci w celu określenia ich mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień oraz przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu, w tym barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie dziecka i jego uczestnictwo w życiu przedszkola,  udzielaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej; i) wraz z zespołem składającym się z innych specjalistów oraz nauczycieli przeprowadzanie wielospecjalistycznej oceny funkcjonowania dziecka i na jej podstawie tworzenie i realizacja Indywidualnego Programu Edukacyjno-Terapeutycznego. Do zadań logopedy w przedszkolu należą w szczególności: a) diagnozowanie logopedyczne, w tym prowadzenie badań przesiewowych w celu ustalenia stanu mowy oraz poziomu rozwoju językowego dzieci, b) prowadzenie zajęć logopedycznych oraz porad i konsultacji dla rodziców i nauczycieli w zakresie stymulacji rozwoju mowy dzieci i eliminowania jej zaburzeń, c) podejmowanie działań profilaktycznych zapobiegających powstawaniu zaburzeń komunikacji językowej we współpracy z rodzicami dzieci, d) wspieranie nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i innych specjalistów w:  rozpoznawaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych dzieci w celu określenia ich mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień oraz przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu, w tym barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie dziecka i jego uczestnictwo w życiu przedszkola,  udzielaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej; e) wraz z zespołem składającym się z innych specjalistów oraz nauczycieli przeprowadzanie wielospecjalistycznej oceny funkcjonowania dziecka i na jej podstawie tworzenie i realizacja Indywidualnego Programu Edukacyjno-Terapeutycznego. Do zadań terapeuty pedagogicznego należą w szczególności: a) prowadzenie badań diagnostycznych dzieci z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi lub specyficznymi trudnościami w uczeniu się w celu rozpoznawania trudności oraz monitorowania efektów oddziaływań terapeutycznych, b) rozpoznawanie przyczyn utrudniających dzieciom aktywne i pełne uczestnictwo w życiu przedszkola, c) prowadzenie zajęć korekcyjno-kompensacyjnych oraz innych zajęć o charakterze terapeutycznym, d) podejmowanie działań profilaktycznych zapobiegających niepowodzeniom edukacyjnym dzieci, we współpracy z rodzicami, e) wspieranie nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i innych specjalistów w:  rozpoznawaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych dzieci w celu określenia ich mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień oraz przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu, w tym barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie dziecka i jego uczestnictwo w życiu przedszkola,  udzielaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej; f) wraz z zespołem składającym się z innych specjalistów oraz nauczycieli przeprowadzanie wielospecjalistycznej oceny funkcjonowania dziecka i na jej podstawie tworzenie i realizacja Indywidualnego Programu Edukacyjno-Terapeutycznego. Zadania zespołu dla dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego Dla dziecka posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego dyrektor przedszkola tworzy zespół pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Członkowie zespołu wspólnie opracowują Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny, w którym uwzględnia się: 1) podstawę Indywidualnego Programu Edukacyjno-Terapeutycznego, rodzaj dysfunkcji, 2) okres udzielania działań wspierających (maksymalnie jeden etap edukacyjny), 3) cele do osiągnięcia, w zakresie których dziecko wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej, 4) zakres i sposób dostosowania programu wychowania przedszkolnego oraz wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych dziecka, w szczególności przez zastosowanie odpowiednich metod i form pracy, 5) zintegrowane działania nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z dzieckiem, ukierunkowane na poprawę jego funkcjonowania, w tym – w zależności od potrzeb – na komunikowanie się z otoczeniem z użyciem wspomagających i alternatywnych metod komunikacji (AAC), oraz wzmacnianie jego uczestnictwa w życiu przedszkolnym poprzez działania o charakterze rewalidacyjnym, 6) formy i okres udzielania dziecku pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wymiar godzin, w którym poszczególne formy pomocy będą realizowane, 7) działania wspierające rodziców dziecka oraz – w zależności od potrzeb – zakres współdziałania z: a) poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, b) placówkami doskonalenia zawodowego nauczycieli, c) organizacjami pozarządowymi, d) innymi instytucjami oraz podmiotami działającymi na rzecz rodzin dzieci, e) innymi formami wychowania przedszkolnego; 8) zajęcia rewalidacyjne oraz inne zajęcia odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne dziecka, uwzględniające, w zależności od potrzeby w zakresie zajęć rewalidacyjnych: a) w przypadku dziecka niedowidzącego i niewidomego – naukę orientacji przestrzennej i poruszania się oraz naukę systemu Braille'a lub innych alternatywnych metod komunikacji, b) w przypadku dziecka z zaburzeniami mowy lub jej brakiem – naukę języka migowego lub innych sposobów komunikowania się, w szczególności wspomagających i alternatywnych metod komunikacji (AAC), c) w przypadku dziecka z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera – zajęcia rozwijające umiejętności społeczne, w tym umiejętności komunikacyjne; 9) zakres współpracy nauczycieli i specjalistów z rodzicami dziecka w realizacji przez przedszkole/oddział przedszkolny zadań związanych z realizacją IPET-u, 10) rodzaj i sposób dostosowania warunków organizacji kształcenia do rodzaju niepełnosprawności dziecka oraz zakres wykorzystania technologii wspomagających ten proces, 11) wybrane zajęcia wychowania przedszkolnego realizowane indywidualnie z dzieckiem lub w grupie liczącej do 5 dzieci. Dla dziecka posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego dyrektor przedszkola powołuje zespół pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Członkowie zespołu realizują program w ramach zajęć obowiązkowych, nadobowiązkowych oraz dodatkowych, które ustala dyrektor. Zadaniem utworzonego zespołu jest współpraca z rodzicami, w zależności od potrzeb, z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, lub innymi osobami, których wiedza i umiejętności będą pomocne w zaplanowaniu pomocy dla dziecka. Członkowie zespołu wykonują następujące zadania: 1) co najmniej dwa razy w roku przeprowadzają wielospecjalistyczną ocenę poziomu funkcjonowania dziecka, 2) sprawdzają efektywność programu i dokonują ewentualnych modyfikacji (nie rzadziej niż dwa razy w roku szkolnym dokonują oceny efektywności udzielanej pomocy psychologiczno-pedagogicznej, informując dyrektora i rodziców o efektach tej pracy poprzez udostępnienie jej wyników oraz wniosków do dalszej pracy z dzieckiem), 3) przekazują rodzicom kopię wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania dziecka oraz kopię indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego, 4) podejmują działania mediacyjne i interwencyjne w sytuacjach kryzysowych, w tym również z udziałem rodziców, 5) dokumentują udzielaną pomoc oraz badania (dla każdego dziecka dokumentacja gromadzona jest w formie indywidualnej teczki, którą podczas rozmowy z rodzicami udostępniają, by wskazać postępy rozwojowe dziecka). Warto pamiętać, że w pracach zespołu powinni brać udział rodzice dziecka, dlatego dyrektor musi każdorazowo informować ich o terminie spotkania zespołu. Do współtworzenia programu, jeśli zaistnieje taka potrzeba, można zaprosić przedstawicieli poradni psychologiczno-pedagogicznej. Pracę zespołu koordynują dyrektor lub wyznaczony przez niego nauczyciel grupy, do której uczęszcza dziecko, lub specjalista prowadzący z dzieckiem zajęcia. Zadania nauczyciela prowadzącego grupę przedszkolną Nauczyciel zobowiązany jest do rozpoznawania indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz indywidualnych możliwości psychofizycznych, w tym zainteresowań i uzdolnień dziecka na podstawie obserwacji pedagogicznych, które kończą się oceną gotowości do podjęcia nauki w szkole. W przypadku stwierdzenia, że dziecko wymaga objęcia pomocą psychologiczno-pedagogiczną, nauczyciel niezwłocznie udziela takiej pomocy, prowadząc zajęcia o charakterze terapeutycznym w trakcie bieżącej pracy z dzieckiem lub udziela pomocy psychologiczno-pedagogicznej w formie zajęć rozwijających dla dzieci szczególnie uzdolnionych, mających wyjątkowe predyspozycje i prowadzi je przy wykorzystaniu aktywnych metod pracy. O podjętej pracy informuje jednocześnie dyrektora przedszkola. Jako członek zespołu utworzonego dla dziecka z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego, nauczyciel powinien: 1) przeprowadzać obserwacje pedagogiczne (na początku roku szkolnego, do listopada – dokonać diagnozy rozwoju i funkcjonowania dziecka, rozpoznawać potrzeby rozwojowe poprzez badania diagnostyczne np. badania logopedyczne rozwoju mowy), 2) nawiązać współpracę z rodzicami, czyli rozpoznać środowisko rodzinne, 3) sformułować potrzeby rozwojowe dziecka, 4) informować rodziców o możliwościach i rodzaju pomocy udzielanej dziecku, 5) wnioskować do specjalisty o objęcie dziecka zajęciami pomocy psychologiczno-pedagogicznej, 6) w trakcie bieżącej pracy z dzieckiem realizować pomoc psychologiczno-pedagogiczną, 7) w ramach działań podejmowanych przez zespół utworzony dla dziecka z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego, realizować Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny, 8) dokonać oceny postępów dziecka oraz ustalić wnioski do dalszej pracy z nim. Zadania koordynatora zespołu pomocy psychologiczno-pedagogicznej Po utworzeniu zespołu dla dziecka z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego i wyznaczeniu koordynatora do jego obowiązków należy: 1) do 30 września lub w ciągu 30 dni od dostarczenia do przedszkola orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego przeprowadzić wraz z zespołem – na podstawie posiadanej dokumentacji, specjalistycznych badań wykonanych w przedszkolu oraz poza nim, oceny funkcjonowania dziecka przez nauczycieli i rodziców – wielospecjalistyczną ocenę funkcjonowania dziecka oraz sporządzić Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny, 2) poinformować rodziców o udziale dziecka w zajęciach specjalistycznych, które powinny trwać do czasu złagodzenia bądź wyeliminowania zaburzeń stanowiących powód objęcia daną formą pomocy na podstawie wielospecjalistycznej oceny funkcjonowania dziecka, 3) informować rodziców o terminach spotkania zespołu oraz ustalonych sposobach pracy, wymiarze godzin i okresach udzielania pomocy, 4) informować rodziców, że mogą wnioskować o udział psychologa, pedagoga, logopedy lub innego specjalisty w spotkaniach zespołu (osoby biorące udział w spotkaniach są zobowiązane do nieujawniania poruszanych na nich spraw – taką informację powinien przekazać koordynator zespołu lub nauczyciel prowadzący indywidualne zajęcia z dzieckiem), 5) umożliwić rodzicom uczestnictwo w zajęciach specjalistycznych prowadzonych z dzieckiem na terenie przedszkola, ewentualnie przekazywać materiały do pracy z dzieckiem w domu. Sposób prezentacji procedur 1. Umieszczenie treści dokumentu na stronie internetowej przedszkola. 2. Udostępnienie dokumentu na tablicy ogłoszeń w przedszkolu. 3. Zapoznanie nauczycieli i specjalistów w dziedzinie wychowania oraz rodziców z treścią procedur. 4. Zapoznanie rodziców z obowiązującymi w placówce procedurami na zebraniach organizacyjnych we wrześniu każdego roku szkolnego. Tryb dokonywania zmian w procedurze Wszelkich zmian w opracowanych procedurach może dokonać z własnej inicjatywy lub na wniosek rady pedagogicznej dyrektor placówki. Wnioskodawcą zmian może być również rada rodziców. Proponowane zmiany nie mogą być sprzeczne z prawem. Zasady wchodzą w życie dnia ............................................................. Wprowadza się zmiany w treści zasad dnia ........................................