STAN PRAWNY NA 20 SIERPNIA 2021 Praca zdalna organów przedszkola Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz szeregu publikacji z zakresu prawa oświatowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082), • Ustawa z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 344), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem CO-VID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 493 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 28 maja 2021 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. z 2021 r. poz. 982), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placów-kach (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1604). Obecnie nie obowiązują żadne ograniczenia w zakresie funkcjonowania przedszkoli i początek roku szkolnego nie przyniesie pod tym względem najprawdopodobniej żadnych zmian, a ewentualne zawieszenie zajęć stacjonarnych i prowadzenie nauki zdalnej, obejmujące wszystkie przedszkola, pojawi się wtedy, gdy spodziewana czwarta fala epidemii przybierze znacznie na sile. W takim momencie minister edukacji i nauki będzie mógł skorzystać z regulacji art. 30b Ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe, zgodnie z którym w przypadkach uzasadnionych nadzwyczajnymi okolicznościami zagrażającymi życiu lub zdrowiu dzieci i młodzieży minister właściwy ds. oświaty i wychowania, w drodze rozporządzenia, może czasowo ograniczyć lub czasowo zawiesić funkcjonowanie jednostek systemu oświaty na obszarze kraju lub jego części, uwzględniając stopień zagrożenia na danym obszarze. Na podstawie tej regulacji wydano – od początku 2020 r. – szereg rozporządzeń, a tym, które teraz obowiązuje, jest Rozporządzenie MEiN z dnia 28 maja 2021 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, prze-ciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19. Nie przewiduje ono ogólnego zawieszenia funkcjo-nowania przedszkoli w nowym roku szkolnym , wskazuje jedynie (w § 1 ust. 1), że do 31 grudnia 2021 r. ogranicza się w całości lub w części funkcjonowanie publicznych i niepu-blicznych jednostek systemu oświaty, w których wszystkie lub poszczególne zajęcia zostały zawieszone na podstawie przepisów wydanych – odpowiednio – w oparciu o art. 95a Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (w brzmieniu obowiązującym przed 1 września 2017 r.) lub art. 32 ust. 11 oraz art. 47 ust. 3 pkt 1 Ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe, w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19. Regulacja ta odwołuje się więc do Rozporządzenia MENiS z dnia 31 grudnia 2002 r. w spra-wie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach, które w § 18 ust. 2a uprawnia dyrektora do zawieszenia zajęć, jeżeli ze względu na aktualną sytua-cję epidemiologiczną może być zagrożone zdrowie dzieci. Skutek takiego zawieszenia jest obecnie taki sam, jak w przypadku zawieszenia zajęć wprowadzonego rozporządzeniem mini-stra – zajęcia będą organizowane z wykorzystaniem technik komunikacji na odległość. Zawieszenie pracy stacjonarnej w przedszkolu ma na celu powstrzymanie rozpowszechniania się koronawirusa, które nie mogłoby być skutecznie realizowane, gdyby posiedzenia organów przedszkola mogły się odbywać wyłącznie w sposób tradycyjny. Z tego powodu odpowiednie rozwiązania zawarte zostały w akcie wydanym na podstawie upoważnienia ustawowego z art. 30c Prawa oświatowego, który stanowi, że w przypadku zawieszenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty minister właściwy ds. oświaty i wychowania, w drodze rozporzą-dzenia, może wyłączyć stosowanie niektórych przepisów Ustawy Prawo oświatowe, Ustawy o systemie oświaty oraz Ustawy o finansowaniu zadań oświatowych w odniesieniu do wszyst-kich lub niektórych jednostek systemu oświaty, w szczególności w zakresie przeprowadzania postępowania rekrutacyjnego, oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów, przeprowa-dzania egzaminów, organizacji roku szkolnego i organizacji pracy tych jednostek, a także wprowadzić w tym zakresie odrębne unormowania, tak aby zapewnić prawidłową realizację celów i zadań tych jednostek. Na podstawie tej regulacji zostało wydane Rozporządzenie MEN z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jedno-stek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID- -19. Interesująca nas regulacja znajduje się w § 11a, w myśl którego do 31 grudnia 2021 r. czynności organów jednostek systemu oświaty, określone w przepisach dotyczących funkcjo-nowania tych jednostek, mogą być podejmowane za pomocą środków komunikacji elektro-nicznej (w rozumieniu art. 2 pkt 5 Ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną) lub za pomocą innych środków łączności, a w przypadku kolegialnych organów jednostek systemu oświaty – także w trybie obiegowym. Treść podjętej w ten sposób czynności powinna być utrwalona w formie – odpowiednio – protokołu, notatki, adnotacji lub w inny sposób. Przepis ten stosuje się także do rodziców, uczniów i innych osób realizujących swoje prawa i obowiązki wynikające z przepisów oświatowych, w szczególności w zakresie składania wniosków i innych dokumentów. Należy zauważyć, że przepis ten funkcjonuje niezależnie od regulacji dotyczących zawieszenia stacjonarnego funkcjonowania przedszkola. Zakłada możliwość wykorzystania do pracy organów różnych środków łączności na odległość do końca obecnego roku kalendarzowego, niezależnie od tego, czy stacjonarna praca przedszkola będzie faktycznie zawieszona, czy też placówka będzie funkcjonować w zwykłym trybie. Nie został wskazany też żaden wyjątek, dlatego zarówno rada pedagogiczna, jak i rada rodziców mogą odbywać posiedzenia z wyko-rzystaniem zdalnych środków łączności. Rozporządzenie nie ogranicza możliwości pracy na odległość również dyrektorowi placówki. Takiej interpretacji nie przeczy ratio legis przywołanych regulacji, które można odczytać na-stępująco: jeśli przepisy mają na celu utrudnienie rozpowszechniania się wirusa, to mają one zastosowanie do organów kolegialnych przedszkola, a więc wspomnianej rady pedagogicznej oraz rady rodziców, których członkowie nie muszą się już spotykać osobiście, aby podejmo-wać wiążące rozstrzygnięcia. Dodać należy, że Rozporządzenie w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, prze-ciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 proponuje organom kolegialnym (rada pedagogiczna, rada rodziców) dodatkowy tryb komunikacji, czyli tryb obiegowy, co jednocześnie oznacza, że dla organu niebędącego kolegialnym Rozporządzenie przewiduje wyłącznie pracę zdalną. W przypadku przedszkola organem takim jest jedynie dyrektor. Czy jest to sensowne i sku-teczne rozwiązanie, każdy z dyrektorów musi oczywiście rozstrzygnąć osobiście, natomiast nie ulega wątpliwości, że obowiązujące regulacje dają mu taką możliwość. Bardziej praktyczne wydaje się natomiast prowadzenie zdalnych obrad rady pedagogicznej czy rady rodziców. Organy te mogą korzystać z dowolnych środków łączności, natomiast kło-potliwe byłoby stosowanie trybu obiegowego, oznacza on bowiem konieczność korzystania np. z poczty tradycyjnej. W tym przypadku każdy z członków rady musiałby wysłać do kolejnej osoby przesyłkę z projektami uchwał i kartami do głosowania, co oczywiście trwałoby na tyle długo, iż podważałoby sensowność samego rozwiązania. Organy kolegialne mogą na szczęście korzystać ze środków komunikacji elektronicznej, co zgodnie z art. 2 ust. 5 Ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną oznacza rozwiązania techniczne, w tym urządzenia teleinformatyczne i współpracujące z nimi narzędzia programowe, umożliwiające indywidu-alne porozumiewanie się na odległość przy wykorzystaniu transmisji danych między syste-mami teleinformatycznymi, a w szczególności pocztę elektroniczną. Możliwe jest korzystanie z popularnych programów do wideokonferencji, a jedyną trudność może stanowić konieczność podejmowania niektórych uchwał w trybie głosowania tajnego. W przypadku rady pedagogicznej chodzi o uchwały wskazane w art. 73 ust. 1a Prawa oświato-wego, czyli uchwały podejmowane w sprawach związanych z osobami pełniącymi w placówce funkcje kierownicze lub w sprawach związanych z opiniowaniem kandydatów na takie stano-wiska. W przypadku rady rodziców mogą to być uchwały wskazane w regulaminie pracy rady. Tajność głosowania oznacza, że o tym, jak głosowali poszczególni członkowie rady, nie może wiedzieć również przewodniczący, otrzymuje on jedynie głosy nie przypisane do żadnej osoby. W celu rozwiązania tego problemu można skorzystać z dostępnego na rynku oprogramowania umożliwiającego prowadzenie głosowania tajnego z wykorzystaniem zdalnej komunikacji. Oprogramowanie takie musi zapewniać odpowiednie uwierzytelnienie głosowania, czyli nie dopuścić do głosu osoby, która nie jest członkiem rady. Drugim rozwiązaniem jest ogranicze-nie pracy zdalnej tylko do tych przypadków, które tajnego głosowania nie wymagają, i pro-wadzenie głosowań tajnych w stacjonarnym trybie pracy rady pedagogicznej czy rady rodzi-ców. Rozwiązanie to może się okazać zresztą praktyczniejsze, gdyż głosowania tajne stanowią z reguły niewielką część pracy rady – podstawowy sposób głosowania, określony w art. 73 ust. 1 Prawa oświatowego, to głosowanie zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy jej członków. W większości przypadków organizowanie zdalnych posiedzeń rady może być stosunkowo proste, a jednocześnie ma pewne zalety w stosunku do zebrań stacjonarnych – umożliwia bo-wiem zebranie w jednym czasie nauczycieli pracujących w różnych godzinach przy minimal-nym wysiłku z ich strony.