STAN PRAWNY NA 13 SIERPNIA 2021 Świadectwo pracy nauczyciela Opracował: Marcin Majchrzak, prawnik, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie, świadczy pomoc prawną w ramach własnej kancelarii, autor licznych opracowań i artykułów z zakresu tematyki kadrowo--płacowej, prawa związkowego oraz prawa oświatowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320 ze zm.), • Ustawa z dnia 23 listopada 2012 r. Prawo pocztowe (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1041 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 grudnia 2016 r. w sprawie świadectwa pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1862), • Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 grudnia 2018 r. w sprawie dokumentacji pracowniczej (Dz.U. z 2018 r. poz. 2369). Nauczyciele, których stosunek pracy zakończy się 31 sierpnia, powinni otrzymać w tym dniu świadectwo pracy. Jest to jeden z obowiązków spoczywających na pracodawcach, który ma dla pracowników szczególne znaczenie. Świadectwo pracy zawiera bowiem istotne informacje dotyczące przebiegu zatrudnienia nauczyciela w danym przedszkolu. W przypadku niewyda-nia świadectwa pracy w terminie dyrektor narusza prawa pracownicze, przez co naraża się na odpowiedzialność w przypadku kontroli ze strony inspekcji pracy. Tryb wydawania świadectwa pracy Należy wskazać, że podstawowe przepisy regulujące obowiązki pracodawców, związane z koniecznością wydania świadectwa pracy, zostały zawarte w: • art. 97–99 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, • Rozporządzeniu MRPiPS z dnia 30 grudnia 2016 r. w sprawie świadectwa pracy. Zgodnie z aktualnym brzmieniem przepisów pracodawca, w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy, zobowiązany jest wydać pracownikowi świadectwo pracy – w dniu, w którym następuje ustanie stosunku pracy, jeżeli nie zamierza nawiązać z nim kolej-nego stosunku pracy w ciągu siedmiu dni od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniego stosunku pracy. Jeżeli z przyczyn obiektywnych wydanie świadectwa pracy pracownikowi albo osobie przez niego upoważnionej w tym terminie nie jest możliwe, pracodawca w ciągu siedmiu dni od dnia upływu tego terminu powinien przesłać świadectwo pracy pracownikowi lub tej osobie za pośrednictwem operatora pocztowego w rozumieniu Ustawy z dnia 23 listo-pada 2012 r. Prawo pocztowe albo doręczyć je w inny sposób (np. korzystając z usług firmy kurierskiej). Świadectwo pracy powinno dotyczyć okresu lub okresów zatrudnienia, za które dotychczas nie wydano świadectwa pracy. Świadectwo pracy należy pracownikowi wydać bez konieczności składania przez niego jakie-gokolwiek wniosku – z wyjątkiem sytuacji, o której mowa w art. 97 § 11 k.p. Przepis ten przewiduje, że w przypadku nawiązania z tym samym pracownikiem kolejnego stosunku pracy w ciągu siedmiu dni od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniego stosunku pracy, pracodawca jest zobowiązany wydać pracownikowi świadectwo pracy wyłącznie na jego wniosek, złożony w postaci papierowej lub elektronicznej. Wniosek może być złożony w każdym czasie i dotyczyć wydania świadectwa pracy dotyczącego poprzedniego okresu zatrudnienia albo wszystkich okresów zatrudnienia, za które dotychczas nie wydano świadec-twa pracy. W takim przypadku pracodawca powinien wydać świadectwo pracy w ciągu sied-miu dni od dnia złożenia wniosku przez pracownika. W sytuacji gdy stosunek pracy z pracownikiem wygasł z powodu jego śmierci, pracodawca powinien sporządzić świadectwo pracy, a następnie włączyć je do akt osobowych zmarłego pracownika. Następnie, na wniosek małżonka lub innej osoby uprawnionej do ubiegania się o rentę rodzinną w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Spo-łecznych, a w razie braku takich osób – innej osoby będącej spadkobiercą tego pracownika, złożony w postaci papierowej lub elektronicznej, pracodawca powinien wydać świadectwo pracy w ciągu siedmiu dni od dnia złożenia wniosku. Co istotne, wydanie świadectwa pracy nie może być uzależnione od uprzedniego rozliczenia się pracownika z pracodawcą. Jeżeli pracodawca ma wobec pracownika jakiekolwiek rosz-czenia, np. z tytułu niedopełnienia obowiązków pracowniczych, ma możliwość wystąpienia do sądu pracy. Roszczenie pracownika związane z niedopełnieniem obowiązku przez pracodawcę Nauczyciel, który nie otrzymał świadectwa pracy, ma możliwość dochodzenia swoich praw w sądzie pracy. Istnieją w związku z tym dwie możliwości. Po pierwsze, zgodnie z art. 99 § 1 k.p., pracownikowi przysługuje roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej przez praco-dawcę wskutek niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy. Od-szkodowanie to przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy z tego powodu, nie dłuższy jednak niż sześć tygodni. Oczywiście chodzi tu o sytuację, w któ-rej z powodu niewydania przez byłego pracodawcę świadectwa pracy, nauczyciel nie mógł podjąć zatrudnienia w nowej placówce. Natomiast przez „niewłaściwe” świadectwo należy rozumieć świadectwo, którego treść nie odpowiada wymogom prawa bądź też jest niezgodna ze stanem faktycznym (np. zawiera błędy). Dodatkowa możliwość dochodzenia przez pracownika roszczenia wynika z art. 971 k.p. Prze-pis ten wskazuje, że w przypadku niewydania przez pracodawcę świadectwa pracy pracowni-kowi przysługuje prawo wystąpienia do sądu pracy z żądaniem zobowiązania pracodawcy do wydania tego świadectwa. Jeżeli pracodawca nie istnieje (np. zatrudniające nauczyciela przedszkole zostało zlikwidowane) albo z innych przyczyn wytoczenie przeciwko niemu po-wództwa o zobowiązanie pracodawcy do wydania świadectwa pracy jest niemożliwe, pra-cownikowi przysługuje prawo wystąpienia do sądu pracy z żądaniem ustalenia uprawnienia do otrzymania świadectwa pracy. Z żądaniem takim pracownik może wystąpić w każdym czasie przed upływem terminu przedawnienia (licząc trzy lata od dnia, w którym świadectwo pracy powinno było zostać wydane). Należy pamiętać, że zgodnie z art. 282 § 1 pkt 3 k.p. kto wbrew obowiązkowi nie wydaje pra-cownikowi w terminie świadectwa pracy, podlega karze grzywny, której minimalna wartość wynosi 1000 zł. Dokonywanie sprostowań w świadectwie pracy W praktyce może zdarzyć się, że w wydanym przez pracodawcę świadectwie pracy znajdzie się błąd. Wówczas pracownik może wystąpić do pracodawcy z wnioskiem o sprostowanie świadectwa – w ciągu 14 dni od dnia jego otrzymania. Jeżeli pracodawca uwzględni wniosek pracownika, powinien, w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania wniosku, wydać pracow-nikowi nowe świadectwo pracy. Jeżeli z przyczyn obiektywnych wydanie nowego świadec-twa pracy w powyższym terminie nie będzie możliwe, pracodawca powinien, w ciągu siedmiu dni od dnia upływu tego terminu, przesłać świadectwo pracy pracownikowi za pośrednictwem operatora pocztowego albo doręczyć je w inny sposób. Poprawione świadectwo należy wpiąć do akt osobowych pracownika, a stare – najpóźniej w dniu wydania pracownikowi nowego świadectwa – należy usunąć z akt i zniszczyć w sposób uniemożliwiający odtworzenie jego treści. W przypadku negatywnego rozpatrzenia wniosku o sprostowanie świadectwa dyrektor powi-nien, w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania od nauczyciela wniosku, zawiadomić o tym pracownika (w postaci papierowej lub elektronicznej). W takim przypadku pracownikowi przysługuje prawo wystąpienia z żądaniem sprostowania świadectwa pracy do sądu pracy – w terminie 14 dni od zawiadomienia o odmowie sprostowania świadectwa pracy przez praco-dawcę. W razie uwzględnienia przez sąd pracy powództwa pracownika o sprostowanie świa-dectwa pracy, pracodawca powinien wydać pracownikowi nowe świadectwo pracy w ciągu siedmiu dni od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu w tej sprawie. Zawartość świadectwa pracy Zasadą jest, że w świadectwie pracy należy podać informacje dotyczące okresu i rodzaju wy-konywanej pracy, zajmowanych stanowisk, trybu rozwiązania albo okoliczności wygaśnięcia stosunku pracy, a także inne informacje niezbędne do ustalenia uprawnień pracowniczych i uprawnień z ubezpieczenia społecznego. Ponadto w świadectwie pracy należy zamieścić wzmiankę o zajęciu wynagrodzenia za pracę w myśl przepisów o postępowaniu egzekucyj-nym. Na żądanie pracownika należy podać także informację o wysokości i składnikach wyna-grodzenia oraz o uzyskanych kwalifikacjach. Szczegółowy zakres informacji, które powinny znaleźć się w dokumencie, został określony w § 2 Rozporządzenia w sprawie świadectwa pracy. Wskazuje on, że powinno się w nim zamieścić informacje niezbędne do ustalenia uprawnień ze stosunku pracy i uprawnień z ubezpieczeń społecznych, dotyczące: • okresu lub okresów zatrudnienia, • wymiaru czasu pracy pracownika w czasie trwania stosunku pracy, • rodzaju wykonywanej pracy lub zajmowanych stanowisk, lub pełnionych funkcji, • trybu i podstawy prawnej rozwiązania lub podstawy prawnej wygaśnięcia stosunku pracy, a w przypadku rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem – strony sto-sunku pracy, która dokonała wypowiedzenia, • okresu, za który pracownikowi przysługuje odszkodowanie w związku ze skróceniem okresu wypowiedzenia umowy o pracę na podstawie art. 361 § 1 k.p., • urlopu wypoczynkowego przysługującego pracownikowi w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy i wykorzystanego w tym roku, • wykorzystanego urlopu bezpłatnego i podstawy prawnej jego udzielenia, • wykorzystanego urlopu ojcowskiego, • wykorzystanego urlopu rodzicielskiego i podstawy prawnej jego udzielenia, • wykorzystanego urlopu wychowawczego i podstawy prawnej jego udzielenia, • okresu, w którym pracownik korzystał z ochrony stosunku pracy, o której mowa w art. 1868 § 1 pkt 2 k.p., • zwolnienia od pracy przewidzianego w art. 188 k.p., wykorzystanego w roku kalenda-rzowym, w którym ustał stosunek pracy, • liczby dni, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie, zgodnie z art. 92 k.p., w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy, • okresu odbytej czynnej służby wojskowej lub jej form zastępczych, • okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakte-rze, • wykorzystanego dodatkowego urlopu albo innego uprawnienia lub świadczenia, prze-widzianego przepisami prawa pracy, • okresów nieskładkowych, przypadających w okresie zatrudnienia, którego dotyczy świadectwo pracy, uwzględnianych przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty, • zajęcia wynagrodzenia za pracę w myśl przepisów o postępowaniu egzekucyjnym, • należności ze stosunku pracy uznanych i nie zaspokojonych przez pracodawcę do dnia ustania tego stosunku z powodu braku środków finansowych, • informacji o wysokości i składnikach wynagrodzenia oraz o uzyskanych kwalifikacjach – na żądanie pracownika. W treści świadectwa należy również zamieścić pouczenie o prawie pracownika wystąpienia z wnioskiem do pracodawcy o sprostowanie świadectwa pracy w ciągu 14 dni od otrzymania świadectwa pracy, a w razie nieuwzględnienia tego wniosku przez pracodawcę – o prawie wystąpienia z żądaniem sprostowania świadectwa pracy do sądu pracy w ciągu 14 dni od za-wiadomienia o odmowie sprostowania świadectwa pracy przez pracodawcę, a w przypadku niezawiadomienia przez pracodawcę o odmowie sprostowania świadectwa pracy – o prawie wystąpienia z żądaniem sprostowania świadectwa pracy do sądu pracy. W sytuacji gdy wydane zostanie przez sąd pracy prawomocne orzeczenie o przywróceniu pracownika do pracy lub przyznaniu mu odszkodowania z tytułu niezgodnego z przepisami prawa wypowiedzenia umowy o pracę lub jej rozwiązania bez wypowiedzenia pracodawca, na żądanie pracownika, w ciągu siedmiu dni od dnia przedłożenia przez pracownika świadectwa pracy, powinien uzupełnić treść wydanego mu uprzednio świadectwa pracy o dodatkową informację o tym orzeczeniu. Wnioski dotyczące wydania, sprostowania lub uzupełnienia świadectwa pracy, a także kopia wydanego pracownikowi świadectwa pracy, powinny zostać zamieszczone w części C akt osobowych pracownika (§ 3 Rozporządzenia MRPiPS z dnia 10 grudnia 2018 r. w sprawie dokumentacji pracowniczej). Pomocniczy wzór świadectwa pracy został określony jako za-łącznik do Rozporządzenia w sprawie świadectwa pracy.