Sztuka ulicy czy arcydzieło? Klasa w muzeum. Część VIII „The Art of Banksy. Without Limits” 12 lutego 2021 r. – 5 września 2021 r. – Centrum Praskie „Koneser” w Warszawie https://koneser.eu/the-art-of-banksy-without-limits/ Opracowała: dr Iwona Grodź, literaturoznawca, filmoznawca, historyk sztuki, muzykolog. Autorka książek: Synergia sztuki i nauki w twórczości Zbigniewa Rybczyńskiego, Zaszyfrowane w obrazie. O filmach Wojciecha Jerzego Hasa, Jerzy Skolimowski. Interesuje się kulturoznawstwem, filozofią i psychologią, a także ideą korespondencji sztuk Sala wystawnicza to już nie biały sześcian tzw. white cube’a, o którym pisał m.in. Piotr Policht, ale przestrzeń otwarta i zapraszająca wszystkich do oglądania. Wystarczy tylko dostęp do świata wirtualnego. Długo oczekiwane otwarcie muzeów po pandemii przyniosło kilka ciekawych wydarzeń. Jednym z nich jest na pewno wystawa ponad stu prac enigmatycznego artysty graffiti z Wielkiej Brytanii, tworzącego w przestrzeni ulicznej i posługującego się pseudonimem Banksy. Banksy (prawdopodobnie Robert Banks(y)/Robin Gunningham, ur. ok. 1974) jest twórcą niezwykle tajemniczym. Od lat ukrywa swoje prawdziwe nazwisko i nie ujawnia swojego wizerunku. Mimo to jego projekty są znane na całym świecie i, co niezwykłe dla tego rodzaju sztuki, cenione także przez domy aukcyjne. Twórczość Banksy’ego stała się popularna przede wszystkim dzięki dostępności w przestrzeni wirtualnej. Zdjęcia jego grafik są masowo udostępniane na różnych platformach społecznościowych. Wernisaż wystawy „The Art of Banksy. Without Limits” w Centrum Praskim „Koneser” w Warszawie odbył się 12 lutego 2021 r., prezentacja prac ma jednak potrwać do 5 września tego roku. Na wystawie znalazły się grafiki nigdy wcześniej nieprezentowane w Polsce, zarówno oryginalne, jak i w postaci m.in. zdjęć. Ponadto w Warszawie można obejrzeć eksponaty, które zostały „odtworzone z wykorzystaniem autorskiej techniki artysty, tj. z szablonów stworzonych specjalnie z myślą o masowym udostępnianiu”. Ekspozycja, która obecnie gości w stolicy, była wcześniej prezentowana w Amsterdamie, Paryżu, Berlinie, Rijadzie, Melbourne, Antwerpii, Bukareszcie, Cluj, Budapeszcie czy Wiedniu. Na wystawie znalazły się najpopularniejsze grafiki Banksy’ego: Girl with Balloon, Bomb Hugger, Police Kids, Pulp Fiction oraz Flower Thrower. Banksy to niewątpliwie nietuzinkowy artysta, który z powodzeniem wykorzystuje i łączy wiele różnych technik, za pośrednictwem których jego przekaz o charakterze społeczno-politycznym, ale i humorystycznym ma szansę trafić do szerokiego grona odbiorców. Sztuka uliczna w jego wykonaniu to połączenie graffiti i „techniki szablonowej” z dobrze przemyślanym, dowcipnym umieszczeniem w przestrzeni publicznej. W pracach Banksy’ego bardzo ważne są symbole, slogany i komizm. Warto w związku z tym ostatnim pamiętać, że komizm stanowi nie tylko kategorię estetyczną, lecz także kulturotwórczą, gdyż porządkuje rzeczywistość, jest papierkiem lakmusowym konkretnego czasu, miejsca i społeczeństwa, a ponadto posiada walor antysystemowy. Zasadniczy przekaz prac Banksy’ego jest antykapitalistyczny i pacyfistyczny. Artysta jest znany również z tego, że kopiuje znane obrazy (m.in. Liliowe jezioro Moneta czy Nocne jastrzębie Edwarda Hoppera), zmieniając ich kontekst i przedstawione na nich realia. W ramach ciekawostki warto dodać, że Banksy jest twórcą okładki dla albumu Think Tank zespołu Blur, a swoje prace zamieścił w Museum of Modern Art, Metropolitan Museum of Art, Brooklyn Museum i American Museum of Natural History w Nowym Jorku. Jego prace zostały też wydane w postaci albumów, m.in. Banging Your Head Against A Brick Wall (2001), Existencilism (2002), Cut it Out (2004), Wall and Piece (2006). Tematy do omówienia z uczniami w kontekście prac Banksy’ego: • Zdefiniuj pojęcia: „graffiti”, „slogan” i „szablon” w sztuce, „street art” i „przestrzeń publiczna”. • Czy wiesz, na czym polega „technika szablonów” w sztukach wizualnych? Dlaczego budzi tyle kontrowersji, szczególnie w kontekście autorstwa? • Dzięki swojej tajemniczości i poziomowi wykonywanych prac Banksy stał się dla niektórych obiektem kultu. Jakie jest twoje zdanie na ten temat? Jakie cechy posiadają osoby/miejsca/przedmioty/wydarzenia, które określa się mianem „kultowych”? • Dlaczego, twoim zdaniem, odbiorcy sztuki Banksy’ego tak bardzo cenią w jego pracach komizm? I co to mówi o naszych czasach? • Peter Gibson, przedstawiciel organizacji „Keep Britain Tidy” dbającej o czystość w Wielkiej Brytanii, uważa, że „prace Banksy’ego są zwykłym wandalizmem”. Jaki masz stosunek do tego twierdzenia? • Jak wyobrażasz sobie przyszłość związaną z udostępnianiem dzieł sztuki w przestrzeniach muzealnych? Jak będzie wyglądał świat wystaw po odejściu od tzw. czterech białych ścian? Lektury warte polecenia: • M. Duchowski, E.A. Sekuła (red.), Street art. Między wolnością a anarchią, Warszawa 2011. • E. Dymna, M. Rutkiewicz, Polski Street Art, Warszawa 2010. • E. Dymna, M. Rutkiewicz, Polski Street art 2. Między anarchią a galerią, Warszawa 2012. • B. Dziemidok, O głównych formach komizmu, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F, Nauki Filozoficzne i Humanistyczne” 1961, nr 16. • A. Niżyńska, Street art jako alternatywna forma debaty publicznej w przestrzeni miejskiej, Warszawa 2011. • A. Pietkiewicz, Street art – komunikacja masowego rażenia, „Ikonosfera. Studia Socjologii i Antropologii Obrazu” 2011, nr 3. • P. Policht, Ucieczka z białego sześcianu. Narodziny nowoczesnej galerii, https://culture.pl/pl/artykul/ucieczka-z-bialego-szescianu-narodziny-nowoczesnej-galerii [dostęp: 20 lipca 2021]. • P. Sarzyński, Akcje i wybryki Banksy’ego, „Polityka” 2018, nr 43. Zdjęcie pracy w przestrzeni publicznej autorstwa Banksy’ego (https://www.europeana.eu/pl/item/226/8678_Betlemme_2007)