STAN PRAWNY NA 29 CZERWCA 2023 Obowiązki dyrektora i nauczycieli w czasie wakacji Opracowała: Karolina Król-Komarnicka, kierownik działu kadr i płac w państwowej instytucji; zaktualizował: Marcin Majchrzak, prawnik, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie, autor licznych opracowań i artykułów z zakresu tematyki kadrowo-płacowej, prawa związkowego oraz prawa oświatowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 984), • Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1614 ze zm.), • Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510 ze zm.), • Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2230), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 373 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 marca 2016 r. w sprawie wypoczynku dzieci i młodzieży (Dz.U. z 2016 r. poz. 452 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 22 lipca 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wypoczynku dzieci i młodzieży (Dz.U z 2021 r. poz. 1548). Wakacje to czas odpoczynku dla uczniów i personelu, jednak w pewnych sytuacjach pracownicy i dyrektor mogą w ich trakcie świadczyć pracę. Jakie są zasady wyznaczania nauczycielom dodatkowych zadań w tym okresie? Co należy do wakacyjnych obowiązków dyrektora? Okres wakacji pracowników placówek oświatowych będzie się oczywiście różnił w zależności od rodzaju placówki (feryjna czy nieferyjna). Inaczej będzie on również wyglądał w przypadku nauczycieli i pracowników niepedagogicznych. Pracownicy niepedagogiczni wykorzystują urlop w wymiarze 20 bądź 26 dni, natomiast dyrektorzy i inni pracownicy pełniący funkcje kierownicze oraz nauczyciele placówek nieferyjnych wykorzystują urlop w wymiarze 35 dni, zgodnie z planem urlopów. Nauczyciele placówek feryjnych wypoczywają w tym czasie co uczniowie. Dodatkowe zadania nauczycieli w czasie wakacji Na podstawie art. 64 ust. 2 Karty nauczyciela dyrektor szkoły może w okresie wakacji zobowiązać nauczyciela do pracy w czasie nieprzekraczającym siedmiu dni, ale tylko w celu: • przeprowadzania egzaminów, • prac związanych z zakończeniem roku szkolnego, • przygotowania nowego roku szkolnego, • opracowywania szkolnego zestawu programów, • uczestniczenia w doskonaleniu zawodowym w określonej formie. Inne zadania nauczyciele powinni wykonywać w trakcie roku szkolnego. W miarę możliwości dyrektor powinien poinformować o dodatkowych zadaniach odpowiednio wcześniej, np. na posiedzeniu rady pedagogicznej wskazać, w jaki sposób planuje skorzystać ze swoich ustawowych uprawnień i zobowiązać nauczycieli do obecności w trakcie ferii letnich w pracy. Informację tę należy zaprotokołować. Wszyscy nauczyciele powinni podpisać się pod protokołem, potwierdzając tym samym, że zapoznali się z jej treścią. Ważne! Obowiązki wskazane w art. 64 ust. 2 KN, które można powierzyć nauczycielom w czasie wakacji, są zamkniętym, niepodlegającym rozszerzeniu katalogiem zadań. W związku z enumeratywnym katalogiem przyczyn odwołania nauczyciela z urlopu dyrektor nie ma prawa rozszerzać tego katalogu o inne przyczyny. Przykładowo zobowiązanie nauczyciela do wykonywania w czasie urlopu wypoczynkowego zadań innych niż wskazane w treści art. 64 ust. 2 KN, np. zadań opiekuńczych, jest naruszeniem tego przepisu. Nauczyciel, który odmówi wykonania pracy w czasie przypisanych mu siedmiu dni, podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej, zgodnie z zapisami Karty nauczyciela. Pedagodzy podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za uchybienia godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa w art. 6 KN. Nauczyciele mają obowiązek rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym im stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą. Polecenie wykonania pracy podczas wakacji to polecenie służbowe, do którego spełnienia obowiązany jest każdy pracownik. Pedagog powinien stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub podstawą nawiązania stosunku pracy. Za uchybienia przeciwko porządkowi pracy, w rozumieniu art. 108 Kodeksu pracy, wymierza się nauczycielom kary porządkowe (art. 75 KN). Dyrektor placówki powinien jednak pamiętać, iż ustawodawca zawarł w art. 64 ust. 4 KN regulację uprawniającą nauczyciela do wykorzystania co najmniej czterotygodniowego, nieprzerwanego urlopu wypoczynkowego. Dyrektor placówki oświatowej, jako kierownik zakładu pracy, ma zatem obowiązek prawidłowego udzielania urlopów wypoczynkowych. Ograniczanie wymiaru urlopu pracownik może zgłosić do Państwowej Inspekcji Pracy, która ma prawo kierować wystąpienia i wydawać polecenia w sprawie usunięcia naruszeń, a także wyciągać konsekwencje w stosunku do osób winnych (art. 10 ust. 1 pkt 1 i art. 11 pkt 8 Ustawy o PIP). Jeżeli dyrektor bezpodstawnie obniża wymiar urlopu nauczycielom, może liczyć się z karą grzywny od 1000 zł do 30 000 zł (art. 282 § 1 pkt 2 k.p.). Zadania dyrektora podczas wakacji Okres wakacji dla dyrektora nie zawsze będzie czasem wypoczynku, gdyż zarządzający placówką może wtedy nadzorować planowane remonty bądź inwestycje przed rozpoczęciem roku szkolnego, organizować wypoczynek letni dla dzieci albo wykonać przegląd warunków bezpieczeństwa i higieny. W czasie wakacji odbywają się często komisje ds. awansu zawodowego nauczycieli, dyrektorzy zasiadają w tych komisjach, więc muszą ustalać urlopy z uwzględnieniem terminów tych komisji. Czas wakacji to również planowanie nowego roku szkolnego, zatrudnianie nowych nauczycieli, przygotowanie aneksów do arkusza organizacyjnego. W miesiącach wakacyjnych jest czas na uporządkowanie i zarchiwizowanie dokumentów szkolnych, zamknięcie roku szkolnego. W sierpniu organizujemy egzaminy poprawkowe i zatwierdzamy klasyfikację tych uczniów, którzy uzyskali lub nie uzyskali promocji do następnej klasy. Organizacja wypoczynku w szkole Szkoła może organizować wypoczynek letni dla dzieci na swoim terenie lub udostępnić obiekt innemu organizatorowi. Zasady i warunki użytkowania obiektów szkolnych oraz urządzeń i terenów ustalane są w formie umowy pomiędzy ich dysponentem a organizatorem wypoczynku. Zgodnie z § 3 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie wypoczynku dzieci i młodzieży dyrektor szkoły lub placówki zawiadamia organ prowadzący oraz organ sprawujący nadzór pedagogiczny o zamiarze zorganizowania wypoczynku, o którym mowa w art. 92e ust. 1 Ustawy o systemie oświaty, przekazując kartę wypoczynku nie później niż na trzy dni przed terminem jego rozpoczęcia. Ważne! Dyrektor powinien ustalić listę zadań i odpowiedzialności pracowników, którzy będą przebywać w szkole w czasie wypoczynku. Należy zrobić to jeszcze przed przystąpieniem do jego organizacji. Dzięki temu pracownicy będą dokładnie wiedzieć, co należy do ich obowiązków w fazie przygotowań oraz podczas trwania wydarzenia. Jeśli placówka nie organizuje wypoczynku lub zajęć wynikających ze statutu, dyrektor nie ma obowiązku zorganizowania opieki uczniom w czasie wakacji. Świetlica szkolna jest częścią integralną placówki i jej działalność polega na zapewnieniu uczniom zorganizowanej opieki wychowawczej przed obowiązkowymi zajęciami edukacyjnymi i po ich zakończeniu. Przegląd warunków bezpieczeństwa i higieny w pomieszczeniach szkoły Przegląd obiektów należących do szkoły pod kątem zapewniania bezpiecznych i higienicznych warunków trzeba przeprowadzić co najmniej raz w roku. Dyrektor ma swobodę w określaniu terminu tej wewnętrznej kontroli. Najlepiej zrobić to właśnie w wakacje, przed rozpoczęciem nowego roku szkolnego. W ramach przeglądu dyrektor powinien powołać zespół do przeprowadzenia kontroli obiektów szkoły. Jeżeli powołanie zespołu wiązałoby się z koniecznością odwołania z urlopu pracownika niepedagogicznego po to, by włączyć go do zespołu dokonującego kontroli, to można to zrobić tylko wtedy, gdy jego obecności w szkole wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu. Dyrektor jest wówczas zobowiązany pokryć koszty poniesione przez pracownika w bezpośrednim związku z odwołaniem go z urlopu. Ważne! Pedagoga można odwołać z urlopu w celu wykonywania w czasie ferii czynności (prac) związanych z zakończeniem roku szkolnego i przygotowaniem nowego roku szkolnego. Przegląd może być taką czynnością. Dyrektor powinien pamiętać o przekazaniu kopii protokołu do organu prowadzącego. W ramach przeglądu BHP należy sprawdzić, czy niezbędne instrukcje i regulaminy znajdują się m.in. na boisku i placu zabaw. Regulaminy te chronią szkołę przed odpowiedzialnością za wypadki zaistniałe w czasie niekontrolowanym przez placówkę, np. w czasie wakacji. Dodatkowo należy sprawdzić zasoby apteczki, meble i inne wyposażenie, z którego korzystają uczniowie – muszą być dostosowane do wymagań ergonomii, posiadać odpowiednie atesty i certyfikaty oraz teczki akt osobowych nauczycieli; winno się również zweryfikować, czy nauczyciele posiadają kopie aktualnych zaświadczeń o odbyciu szkolenia BHP i pierwszej pomocy. Prace remontowe Dyrektor szkoły, na polecenie organu prowadzącego lub za jego zgodą, może w czasie wakacji nadzorować prace remontowe bądź nowe inwestycje. Przeprowadzenie ich w czasie, gdy nie ma dzieci w budynku, gwarantuje zachowanie większego bezpieczeństwa i nie wpływa na dezorganizację życia placówki. Przegląd kadr Czas wakacji jest też idealnym momentem na przyjrzenie się sytuacji kadrowej w placówce. W przypadku wakatów dyrektor może spokojnie przeprowadzić rekrutację zarówno wśród kadry pedagogicznej, jak i niepedagogicznej. Na czas, gdy zarządzający placówką przebywa na urlopie i jest nieobecny w szkole, wyznacza się osobę, która przejmie jego obowiązki. Dyrektora może zastępować wicedyrektor, a w placówkach, w których nie utworzono stanowiska wicedyrektora, inny nauczyciel tej szkoły, wyznaczony przez organ prowadzący. Osoba zastępująca dyrektora działa w zakresie wydanego przez niego upoważnienia.