STAN PRAWNY NA 28 CZERWCA 2021 Przedłużanie stażu nauczyciela Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz szeregu publikacji z zakresu prawa oświatowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz., 2215 ze zm.). Zgodnie z art. 9b ust. 1 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela warunkiem na-dania nauczycielowi kolejnego stopnia awansu zawodowego jest spełnienie wymagań kwali-fikacyjnych, odbycie stażu zakończonego pozytywną oceną dorobku zawodowego oraz: • w przypadku nauczyciela stażysty – uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej po przeprowadzonej rozmowie, • w przypadku nauczyciela kontraktowego – zdanie egzaminu przed komisją egzamina-cyjną, • w przypadku nauczyciela mianowanego – uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej po dokonaniu analizy dorobku zawodowego nauczyciela i przeprowadzonej rozmowie. Okres trwania stażu został wskazany w art. 9c ust. 1 KN i wynosi w przypadku ubiegania się o awans na stopień: • nauczyciela kontraktowego – dziewięć miesięcy, • nauczyciela mianowanego i nauczyciela dyplomowanego – dwa lata i dziewięć mie-sięcy. Tyle będzie wynosił staż w przypadku, gdy w trakcie jego odbywania nie wystąpią żadne szczególne i nieprzewidziane wcześniej okoliczności. Karta nauczyciela zakłada jednak moż-liwość ich wystąpienia w momencie, gdy staż już się rozpoczął, i określa konsekwencje, jakie niosą dla nauczyciela różnego rodzaju nieobecności w trakcie jego trwania. Zgodnie z art. 9d ust. 5 KN w przypadku nieobecności nauczyciela w pracy z powodu pozo-stawania w stanie nieczynnym, czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby, zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy lub urlopu innego niż urlop wypoczynkowy i urlopy, o których mowa w ust. 5a KN, trwającej nieprzerwanie dłużej niż miesiąc, staż ulega przedłużeniu o czas trwania tej nieobecności. W przypadku nieobecności dłuższej niż rok nauczyciel jest zobowiązany do ponownego odbycia stażu w pełnym wymiarze. Z kolei w myśl art. 9d ust. 5a KN w przypadku nieobecności nauczyciela w pracy z powodu urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzi-cielskiego lub urlopu ojcowskiego, staż ulega przedłużeniu o czas trwania tej nieobecności. W przypadku gdy łączny czas nieprzerwanej nieobecności w pracy z przyczyn, o których mowa w zdaniu pierwszym tego przepisu oraz w ust. 5 KN, jest dłuższy niż rok i sześć mie-sięcy, nauczyciel jest zobowiązany do ponownego odbycia stażu w pełnym wymiarze. Karta nauczyciela nie wymaga w tym przypadku, aby nieobecność ta była nieprzerwana. Wszystkie nieobecności się sumują. Pozostawanie w stanie nieczynnym Możliwość przeniesienia nauczyciela w stan nieczynny przewiduje art. 20 KN, który dotyczy rozwiązywania stosunku pracy z przyczyn organizacyjnych. Z upływem sześciomiesięcznego okresu pozostawania w stanie nieczynnym stosunek pracy wygasa, ale co istotne, dyrektor przedszkola ma obowiązek przywrócenia do pracy w pierwszej kolejności nauczyciela pozo-stającego w stanie nieczynnym w razie powstania możliwości podjęcia przez nauczyciela pracy w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony lub na okres, na który została zawarta umowa, w tym samym przedszkolu, na tym samym lub innym stanowisku, pod warunkiem posiadania przez nauczyciela wymaganych kwalifikacji. Może się zdarzyć, że okres przebywania w stanie nieczynnym będzie wynosił dłużej niż mie-siąc i stanie się powodem przedłużenia stażu, o ile nauczyciel go odbywał. Jednocześnie jed-nak nie dojdzie do kategorycznego rozwiązania stosunku pracy nauczyciela, gdyż w czasie jego przebywania w stanie nieczynnym zajdą okoliczności dające podstawę do przywrócenia nauczyciela do pracy. Może odejść z pracy w sposób niezaplanowany inny nauczyciel lub też nabór do przedszkola przekroczy oczekiwania, dając podstawę do dalszego zatrudnienia nau-czyciela, który wcześniej nie został przewidziany w arkuszu organizacji pracy na rok następny, a wtedy staż będzie kontynuowany w przedszkolu, w którym wcześniej wypowiedziano nau-czycielowi stosunek pracy. Nieobecność z powodu choroby Nieobecność związana z chorobą również może stać się przyczyną przedłużenia stażu, jeżeli była to nieobecność trwająca dłużej niż miesiąc i miała charakter nieprzerwany. Nie będzie więc podstaw do przedłużenia stażu w sytuacji, gdy np. nauczyciel był chory kilkakrotnie, nieobecność ta wynosiła łącznie dłużej niż miesiąc, ale między nieobecnościami wracał do pracy. Takiej nieobecności nie sposób uznać za nieprzerwaną. Jak jednak potraktować nieobecność nauczyciela trwającą przez pięć dni w tygodniu, od po-niedziałku do piątku, która powtarza się w kolejnych tygodniach? Nauczyciel otrzymuje zwolnienie tylko od poniedziałku do piątku, więc z formalnego punktu widzenia zwolnienie to nie obejmuje weekendów, a jednocześnie przedszkole pracuje tylko od poniedziałku do piątku. Pomimo tego, że dni zwolnienia nie sąsiadują ze sobą, nauczyciel jest nieobecny przez szereg tygodni. W takiej sytuacji nieobecność tę należy traktować jako nieprzerwaną, ponieważ ma ona taki charakter z punktu widzenia pracodawcy. Dyrektor przedszkola nie może dysponować czasem pracownika między zwolnieniami lekarskimi przypadającym na dni weekendowe. Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy Trwające dłużej niż miesiąc zwolnienie nauczyciela z obowiązku świadczenia pracy stanowi okoliczność, która w przedszkolu nie pojawia się zbyt często. Możliwość ta z reguły stosowa-na jest w przypadku, gdy wypowiada się pracownikowi stosunek pracy, a wtedy można zwol-nić go z obowiązku jej świadczenia w okresie wypowiedzenia. Urlop inny niż urlop wypoczynkowy oraz urlopy określone w ust. 5a KN Jest to przypadek powszechnie spotykany w związku z trwającą pandemią i dotyczy np. opie-ki nad dzieckiem. Wskazuje na to pismo Jerzego Jakubczuka, Dyrektora Departament Współ-pracy z Samorządem Terytorialnym MEN z dnia 27 kwietnia 2020 r. (DWST-WPZN.6014.45.2020.AS). Jeśli opieka ta przyznawana jest na czas od poniedziałku do piątku i powtarza się przez kilka tygodni z rzędu, to należy w takiej sytuacji uznać, że z punktu wi-dzenia dyrektora przedszkola nieobecność ta ma charakter nieprzerwany. Ważne! Wszystkie opisane przyczyny przedłużają staż, jeżeli okres ich trwania wynosi dłużej niż mie-siąc, natomiast w przypadku nieobecności dłuższej niż rok nauczyciel jest zobowiązany do ponownego odbycia stażu w pełnym wymiarze. Co jednak istotne, w tym przypadku Karta nauczyciela nie wymaga, aby była to nieobecność nieprzerwana. Nie musi też być to nieobec-ność wywołana jedną ze wskazanych przyczyn. Przedłużenie stażu nauczyciela stażysty Często spotykanym przypadkiem jest ten, w którym przedłużeniu ulega staż nauczyciela sta-żysty, a więc pedagoga, który dopiero rozpoczął pracę w oświacie. Zauważyć należy, że zgodnie z art. 10 ust. 2 KN z osobą posiadającą wymagane kwalifikacje i rozpoczynającą pra-cę w przedszkolu stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określo-ny (na jeden rok szkolny) w celu odbycia stażu wymaganego do uzyskania awansu na stopień nauczyciela kontraktowego. W pewnych przypadkach możliwe jest zawarcie dodatkowej umowy o pracę na kolejny rok szkolny. Zgodnie z art. 9c ust. 5f KN w przypadku gdy ostateczna ocena dorobku zawodowe-go nauczyciela jest negatywna, ponowna ocena dorobku może być dokonana po odbyciu, na wniosek nauczyciela i za zgodą dyrektora przedszkola, jednego dodatkowego stażu w wymia-rze dziewięciu miesięcy. Stosownie do art. 9g ust. 8 KN nauczyciel, który nie uzyskał akcep-tacji komisji, może ponownie złożyć wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego po odbyciu, na wniosek nauczyciela i za zgodą dyrektora przedszkola, dodatkowego stażu w wymiarze dziewięciu miesięcy. W każdym z tych przypadków zawiera się umowę z nauczycielem stażystą na drugi rok szkolny, ale zauważyć należy, że staż kończy się w terminie i nie ulega przedłużeniu. Karta nauczyciela nie daje prawa do zawarcia kolejnej umowy o pracę z nauczycielem stażystą w przypadku, gdyby staż w terminie się nie skończył i wykroczył poza rok szkolny, na który został nauczyciel zatrudniony. O ile w przypadku nauczycieli na wyższych stopniach awansu, którzy są zatrudnieniu na pod-stawie umowy na czas nieokreślony, taka sytuacja nie rodzi żadnych większych konsekwencji, poza tym, że przedłużeniu ulega postępowanie awansowe, o tyle w przypadku nauczyciela stażysty pojawia się istotny kłopot, ponieważ w przypadku przedłużenia stażu nie ma podstaw do przedłużenia umowy o pracę. Jeżeli nauczyciel nie znajdzie zatrudnienia w innej jednostce oświatowej, cały dotychczasowy staż może zostać utracony. Zastosowanie w tej sprawie ma regulacja art. 9f ust. 2 KN, zgodnie z którym nauczycielom, którzy w okresie trwania stażu zmienili miejsce zatrudnienia, do stażu zalicza się okres dotychczas odbytego stażu, jeżeli podjęli zatrudnienie w przedszkolu nie później niż w okresie trzech miesięcy po ustaniu po-przedniego stosunku pracy i za okres dotychczas odbytego stażu otrzymali pozytywną ocenę dorobku zawodowego. Jeżeli 31 sierpnia, a więc ostatniego dnia pracy, staż nauczyciela stażysty nadal trwa z powodu przedłużenia, to jedyną możliwością jego ukończenia, jest podjęcie stażu w innej placówce.