STAN PRAWNY NA 25 CZERWCA 2021 Udostępnianie danych z posiedzenia rady pedagogicznej Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz szeregu publikacji z zakresu prawa oświatowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082), • Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.), • Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2176), • Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobo-wych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (Dz.Urz. UE.L. z 2016 r. Nr 119 poz. 1). Zebranie rady – obowiązek zachowania poufności Spoglądając na szeroki zakres kompetencji przyznanych przez ustawodawcę radzie pedago-gicznej, uznać należy, że organ ten posiada, zaraz po dyrektorze przedszkola, najszersze uprawnienia spośród wszystkich organów wewnętrznych jednostki oświatowej. W ślad za szerokimi kompetencjami stanowiącymi rady, obejmującymi np. uprawnienia do podejmowa-nia uchwał w sprawie skreślenia z listy uczniów czy ustalenia organizacji doskonalenia zawo-dowego nauczycieli, idzie szczególna odpowiedzialność w zakresie ochrony danych osobo-wych, które rada pedagogiczna przetwarza w trakcie swoich obrad. O konieczności zachowa-nia poufności przetwarzanych danych stanowi art. 73 ust. 3 Ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe, zgodnie z którym osoby biorące udział w zebraniu rady pedagogicznej zobowiązane są do nieujawniania spraw poruszanych na zebraniu rady pedagogicznej, które mogą naruszać dobra osobiste dzieci lub ich rodziców, a także nauczycieli i innych pracowni-ków przedszkola. Przepis ten wymaga jednak pewnej analizy, można bowiem zauważyć, że mówiąc ogólnie o osobach biorących udział w posiedzeniu rady pedagogicznej, nakłada on obowiązek zacho-wania poufności nie tylko na nauczycieli. Takie brzmienie regulacji jest ściśle powiązane z treścią art. 69 ust. 3a Prawa oświatowego, stosownie do którego w zebraniach rady pedago-gicznej oprócz nauczycieli mogą brać również udział (z głosem doradczym) osoby zapraszane przez jej przewodniczącego za zgodą lub na wniosek rady pedagogicznej, w tym przedstawi-ciele stowarzyszeń i innych organizacji, w szczególności organizacji harcerskich, których celem statutowym jest działalność wychowawcza lub rozszerzanie i wzbogacanie form działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej przedszkola. Osoby te nie mają prawa głosu, ale uczestniczą w obradach rady i jako takie mają również dostęp do wszystkich danych przetwarzanych w trakcie posiedzenia rady. Przepis art. 73 ust. 3 Prawa oświatowego, posługując się pojęciem „dóbr osobistych”, odsyła do art. 23 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, zgodnie z którym dobra osobiste człowieka to w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość nau-kowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska. Podlegają one ochronie szczególnej, wyni-kającej z art. 24 Kodeksu cywilnego, w myśl którego ten, czyje dobro osobiste zostaje zagro-żone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bez-prawne. W razie dokonanego naruszenia może żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naru-szenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności zaś zło-żyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w Kodeksie cywilnym może również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpo-wiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Protokół z posiedzenia – informacja publiczna Konieczność ochrony przez radę pedagogiczną wizerunku, nazwiska czy innych dóbr osobi-stych mogłaby być sprawą prostą, gdyby rzecz sprowadzała się wyłącznie do obowiązku za-chowania tajemnicy rozumianego jako nieomawianie spraw rady poza jej posiedzeniami i z osobami, które w posiedzeniach rady nie mają prawa uczestniczyć. Problem jednak w tym, że protokoły posiedzeń rad pedagogicznych mają walor informacji publicznej, o czym stanowi ugruntowana już linia orzecznicza sądów administracyjnych. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, w Wyroku z dnia 22 września 2016 r. (II SAB/Po 64/16), zauważył, że protokoły posiedzeń muszą być udostępniane jako informa-cja publiczna, ale w taki sposób, aby nie naruszyć wskazanych wyżej dóbr osobistych. Nie da się oczywiście podać zamkniętego katalogu informacji, których udostępnienie nie jest możliwe i w przypadku których należy konkretne dane zanonimizować, ewentualnie – odmówić udzie-lenia informacji publicznej. Stanowisko UODO Można wszak podać przykłady nieprawidłowego udostępnienia, posiłkując się w tym celu decyzjami dostępnymi na stronie Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Jedna z takich decy-zji (Nr ZSZZS.440.592.2018) dotyczy udostępnienia przez jednostkę oświatową danych oso-bowych skarżącej w związku z oceną jej pracy oraz udostępnienia na stronie internetowej BIP-u kuratorium oświaty jej danych osobowych zawartych w zarządzeniu w sprawie powołania zespołu oceniającego do rozpatrzenia odwołania od ustalonej oceny pracy nauczyciela. Skarżący nauczyciel wniósł o nakazanie usunięcia uchybień, tj. możliwości identyfikacji jego osoby z dokonaną oceną pracy „dobry” z protokołu rady pedagogicznej, dokonania sprosto-wania przez dyrektora, zastosowania dodatkowych środków zabezpieczających zgromadzone dane osobowe (zorganizowanie szkolenia pracowników w celu zapobieżenia powtarzaniu się takich sytuacji) oraz zabezpieczenia danych. Ponadto skarżący nauczyciel wniósł – w przy-padku stwierdzenia, że czyjeś działanie wyczerpało znamiona przestępstwa określonego w Ustawie z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych – o skierowanie do organu powołanego do ścigania przestępstw zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa. W kolejnych pismach uzupełniających skargę nauczyciel wniósł także o usunięcie jego personaliów czy też ich zanonimizowanie w ogłoszonym w BIP-ie zarządzeniu kuratora oświaty. Zgodnie z przywołaną decyzją UODO nie dopatrzył się naruszenia przetwarzania danych przez samą jednostkę oświatową, w związku z czym przetwarzanie i udostępnienie danych dotyczących oceny pracy nauczyciela było zgodne z prawem. Odniósłszy się z kolei do kwe-stii udostępnienia danych osobowych skarżącej na stronie internetowej BIP-u kuratorium oświaty, uznał, że prawidłowe było udostępnienie kwestionowanego zarządzenia bez anoni-mizacji, gdyż informacja o ocenie pracy nauczyciela i o ustawowych działaniach kuratora oświaty, realizowanych w ramach procedury odwołania od oceny pracy nauczyciela, stanowi informację publiczną, tym samym dane osobowe w zakresie imienia, nazwiska oraz miejsca pracy nauczycieli wymienionych w jego treści powinny zostać udostępnione do publicznej wiadomości. Stanowisko WSA W Wyroku z dnia 30 maja 2014 r. (II SAB/Wa 80/14) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zobowiązał dyrektora do rozpoznania wniosku osoby skarżącej o udostępnienie informacji publicznej w zakresie przekazania kopii protokołów z posiedzeń rad pedagogicz-nych oraz imiennego wykazu nauczycieli, którym przyznano dofinansowanie do doskonalenia zawodowego. W toku postępowania sądowego dyrektor jednostki oświatowej wniósł o odda-lenie skargi, argumentując, że żądane protokoły posiedzeń rady pedagogicznej zawierają m.in. dane dotyczące problemów wychowawczych, oceniania i promowania, pomocy peda-gogiczno-psychologicznej oraz kar dyscyplinarnych. Sąd stwierdził natomiast, że zgodnie z ustawami oświatowymi osoby biorące udział w zebra-niu rady pedagogicznej zobowiązane są do nieujawniania poruszanych na zebraniu rady pe-dagogicznej spraw, które mogą naruszać dobra osobiste dzieci lub ich rodziców, a także nau-czycieli i innych pracowników placówki. W przepisach tych (wcześniej zawartych w Ustawie o systemie oświaty, a obecnie w Prawie oświatowym) mowa jest o tzw. tajemnicy rady peda-gogicznej. Nie ma zdaniem sądu wątpliwości, że do jej zachowania zobowiązane są wszystkie osoby biorące udział w zebraniu rady, w trakcie którego ujawniono określone informacje, jednakże tajemnica rady pedagogicznej nie ma charakteru bezwzględnego i nie obejmuje wszystkich dyskutowanych kwestii. Nauczyciele (a odpowiednio także inni uczestnicy zebra-nia) nie mają prawa ujawniać spraw, które mogą naruszać dobro osobiste określonych w treści przepisu osób, tj. wychowanków lub ich rodziców (prawnych opiekunów), nauczycieli, innych pracowników placówki. Cel przepisu sprowadza się więc do tego, aby osoby uczestniczące w zebraniu rady, dowiadu-jąc się o kwestiach związanych np. z sytuacją rodzinną dziecka, które ma ponieść karę dyscy-plinarną lub zostało negatywnie ocenione pod względem zachowania, nie wykorzystywały tej wiedzy w sposób nieuprawniony. Dotyczy to danych zarówno o dzieciach, jak i o innych pra-cownikach placówki. W tym ostatnim przypadku publiczne ujawnianie informacji pozyska-nych dzięki udziałowi w zebraniu może prowadzić do poważnych konsekwencji nawet dla samego pracodawcy (placówki), np. w postaci odpowiedzialności za mobbing. Z punktu wi-dzenia odpowiedzialności uczestnika zebrania istotne jest nawet potencjalne naruszenie ta-jemnicy rady pedagogicznej czy ujawnienie informacji uwłaczającej dobru osobistemu dziecka lub innej osoby wymienionej w przepisie. Sąd stwierdził, że jeśli jakaś informacja nie może zostać udostępniona, to organ musi ustalić, jakie informacje podlegają ochronie ze względu na to, że są objęte tajemnicą. Organ musi więc wskazać, czy dane te podlegają ochronie danych osobowych czy ze względu na prawo do prywatności, ochronę informacji niejawnych, skarbową lub statystyczną, w związku z czym o tym, w jakim zakresie protokół może zostać udostępniony, a gdzie wchodzimy już w sferę dóbr osobistych osób wskazanych w protokole, w którym to zakresie nie należy protokołu udostępniać, decyduje dyrektor placówki. Jakie dane należy usunąć? Przywołana wcześniej decyzja odnosiła się do nauczyciela, a więc osoby wykonującej zawód zaufania publicznego i objętej ochroną właściwą dla funkcjonariuszy publicznych. Do nau-czycieli ma zastosowanie regulacja art. 5 ust. 2 Ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej, zgodnie z którym ograniczenie prawa do informacji publicznej nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji. Jeżeli mamy w protokole zapisy dotyczące oceny nauczyciela, to pamiętać należy, że ocena ta jest dokonywana wyłącznie w związku z funkcją pełnioną przez nauczyciela, jej udostępnienie jest więc możliwe. Z protokołu należy jednak usunąć dane dotyczące dzieci i ich rodziców oraz pracowników niepedagogicznych przedszkola. W tych przypadkach może bowiem nastąpić naruszenie dóbr osobistych. W przywołanym wyroku dyrektor słusznie podnosił, że protokoły posiedzeń rady pedagogicznej zawierają m.in. dane dotyczące problemów wychowawczych, pomocy peda-gogiczno-psychologicznej. W tym zakresie protokoły zawierają dane szczególnej kategorii, których udostępnienie jest wykluczone z uwagi na to, że mogą one dotyczyć zdrowia dziecka. Dane te można udostępniać jedynie w kilku, wyraźnie wskazanych w art. 9 ust. 2 RODO przypadkach. Ich udostępnienie nie tylko stanowić może naruszenie dóbr osobistych, ale rów-nież łamać zasady ochrony danych wymagane przez RODO. Pamiętać należy, że odmowa udostępnienia konkretnych danych musi nastąpić w drodze de-cyzji administracyjnej. Brak reakcji na wniosek o udostępnienie informacji publicznej jest najgorszym możliwym postępowaniem. Nawet w przypadku, gdy dany protokół z uwagi na dane osobowe nie może zostać udostępniony, brak reakcji dyrektora naraża go na zarzut nie-dotrzymania terminu udzielenia informacji. Konieczne jest więc wydanie decyzji o odmowie udzielenia informacji lub ewentualnie – jeżeli wniosek nie dotyczy informacji, które nie mogą być udostępnione – udostępnienie protokołu w części, której wniosek dotyczy, ze zanonimi-zowanymi informacjami niebędącymi przedmiotem wniosku.