STAN PRAWNY NA 21 CZERWCA 2021 Łączenie przedszkoli i szkół w zespoły Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz szeregu publikacji z zakresu prawa oświatowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 910 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz in-ne stanowisko kierownicze w publicznym przedszkolu, publicznej szkole podstawowej, publicznej szkole ponadpodstawowej oraz publicznej placówce (Dz.U. z 2017 r. poz. 1597 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem CO-VID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 493 ze zm.). Możliwość utworzenia zespołu jednostek oświatowych została przewidziana w art. 91 Prawa oświatowego. W ust. 1 tej regulacji czytamy, że organ prowadzący szkoły różnych typów lub placówki może je połączyć w zespół. Połączenie nie narusza odrębności rad pedagogicznych, rad rodziców, rad szkół lub placówek i samorządów uczniowskich poszczególnych szkół lub placówek, o ile statut zespołu nie stanowi inaczej. Przepis ten nie dotyczy wprost przedszkoli, o których mowa jest dopiero w późniejszych ustępach tej regulacji, niemniej zasada ta znajdu-je również do nich zastosowanie. Zasady tworzenia zespołu Zgodnie z art. 91 ust. 5 Prawa oświatowego utworzenie zespołu następuje w trybie art. 88, z tym że akt założycielski wymaga zaopiniowania przez rady pedagogiczne. Przywołanie trybu art. 88 Ustawy oznacza, że utworzenie zespołu wymaga przyjęcia przez organ prowadzący aktu założycielskiego oraz pierwszego statutu. Akt założycielski wskazuje, że zakładanym podmiotem jest zespół, określa nazwę zespołu oraz jego siedzibę. Istotne jest również, że or-gan prowadzący może nadać zespołowi wyłącznie pierwszy statut, a wszelkie zmiany posta-nowień statutu oraz nadanie zespołowi kolejnego statutu – odbywają się w trybie w nim przewidzianym. Zasada mówiąca o tym, że utworzenie zespołu nie likwiduje odrębności rad pedagogicznych przedszkoli i szkół łączonych w zespół, nie ma charakteru bezwzględnego, ponieważ właśnie statut zespołu może przewidywać inne rozwiązanie. Najczęściej spotykane jest utworzenie jednej rady pedagogicznej, w skład której będą wchodzić nauczyciele wszystkich jednostek połączonych w zespół. Wówczas to ten właśnie organ zostaje wyposażony w kompetencje do zmiany statutu. Prawidłowa kolejność połączenia wymaga najpierw uzyskania opinii rad pedagogicznych jednostek łączonych w zespół, a w następnej kolejności nadania przez organ prowadzący no-wemu zespołowi aktu założycielskiego i pierwszego statutu. Czynności te muszą zostać wy-konane do 31 sierpnia danego roku, gdyż zgodnie z art. 91 ust. 9 Prawa oświatowego połą-czenie w zespół jest dokonywane 1 września. Należy natomiast zauważyć, że art. 91 Prawa oświatowego zawiera regulacje szczególne, dotyczące wyłącznie szczególnego trybu łączenia przedszkoli w zespoły. Pierwszą z tych re-gulacji jest ust. 2 tego przepisu, zgodnie z którym organ prowadzący może połączyć w zespół prowadzoną przez siebie szkołę podstawową z prowadzonymi przez siebie przedszkolami mającymi siedzibę na obszarze objętym obwodem tej szkoły. Regulacja ta pozwala na łączenie przedszkola wyłącznie ze szkołą podstawową – jest to jedyna możliwość połączenia z jednostką inną niż kolejne przedszkole, co oznacza jednocześnie, że wykluczone jest połą-czenie przedszkola ze szkołami ponadpodstawowymi, np. liceami. Przepis ten mówi o połą-czeniu szkoły podstawowej z przedszkolami, co dopuszcza możliwość połączenia w zespół szkolno-przedszkolny szkoły podstawowej oraz dwóch lub więcej przedszkoli, stanowiąc tym samym wyjątek od zasady wynikającej z art. 91 ust. 1, stosownie do którego organ prowadzą-cy może połączyć ze sobą wyłącznie szkoły różnych typów, czyli np. szkołę podstawową i liceum, ale już nie dwa licea. Ponieważ przedszkole można połączyć w zespół wyłącznie ze szkołą podstawową, uznać na-leży, że na gruncie obecnego stanu prawnego wykluczone jest włączenie przedszkola do ze-społu szkół, w skład którego wchodzi już jakaś szkoła ponadpodstawowa. Ponadto można połączyć w zespół wyłącznie przedszkole i szkołę podstawową, której obwód obejmuje miej-sce siedziby przedszkola. Założeniem tego ograniczenia jest to, aby dzieci z przedszkoli połączonych w zespół ze szkołą przechodziły po ukończeniu przedszkola właśnie do tej szkoły, jeżeli rodzice wybiorą właśnie szkołę obwodową. W efekcie, jeżeli zespół szkolno-przedszkolny znajduje się w jednym budynku, to od momentu rozpoczęcia nauki w przed-szkolu do ukończenia szkoły podstawowej uczniowie będą uczęszczać do tego samego miej-sca. Kolejna regulacja szczególna to art. 91 ust. 3 Prawa oświatowego, zgodnie z którym organ prowadzący może połączyć w zespół prowadzone przez siebie przedszkola mające siedzibę na obszarze objętym obwodem jednej szkoły podstawowej. Nie jest więc dopuszczalne połącze-nie w zespół dowolnych przedszkoli, a wyłącznie tych, które znajdują się w tym samym ob-wodzie. Jest to znaczne ograniczenie możliwości łączenia przedszkoli w zespoły. Należy wziąć pod uwagę to, że do czasu ustanowienia opisywanych przepisów szczególnych, dotyczących przedszkoli, obowiązywała wyłącznie zasada ogólna, zgodnie z którą można było łączyć w zespoły jedynie szkoły różnych typów. Odnosząc tę zasadę do przedszkoli i uznając, że przedszkole stanowiło po prostu jeden typ jednostki oświatowej, wykluczone było łączenie w ramach jednego zespołu dwóch przedszkoli. Obecne zasady, jakkolwiek nie dają pełnej swobody organowi prowadzącemu, to jednak umożliwiają połączenie kilku przedszkoli w ramach jednego zespołu, o ile przedszkola te leżą w tym samym obwodzie szkoły podstawo-wej. Dyrektor zespołu W myśl art. 91 ust. 4 Prawa oświatowego dyrektor zespołu jest dyrektorem szkoły lub pla-cówki w rozumieniu Ustawy. Przepisu tego nie należy rozumieć jako nakazu powierzenia stanowiska dyrektora zespołu dotychczasowemu dyrektorowi szkoły podstawowej łączonej w zespół z przedszkolem. Wskazuje on jedynie, że wszelkie postanowienia Prawa oświato-wego, które odnoszą się do dyrektora szkoły, należy również traktować jako opisujące dyrek-tora zespołu, dlatego w art. 68 mamy opisane jedynie kompetencje dyrektora szkoły, które należy czytać również jako kompetencje dyrektora zespołu. Komu więc organ prowadzący powinien powierzyć stanowisko dyrektora w sytuacji tworzo-nego zespołu? Rozporządzenie MEN z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz inne stanowisko kierownicze w publicznym przedszkolu, publicznej szkole podstawowej, publicznej szkole ponadpod-stawowej oraz publicznej placówce wskazuje zarówno wymagania stawiane zarówno przed dyrektorem zespołu szkół, jak i przed dyrektorem zespołu, w skład którego wchodzi przed-szkole. Zgodnie z § 3 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia stanowisko dyrektora zespołu publicznych szkół lub placówek może zajmować nauczyciel mianowany lub dyplomowany, który posiada wykształcenie wyższe i tytuł zawodowy magistra, magistra inżyniera lub równorzędny oraz przygotowanie pedagogiczne i kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkole lub placówce wchodzącej w skład zespołu, w której wymagania dotyczące kwalifikacji nau-czycieli są najwyższe. Natomiast stosownie do § 3 ust. 2 pkt 1 tego aktu stanowisko dyrektora zespołu, w skład którego wchodzi publiczna szkoła podstawowa i publiczne przedszkole albo przedszkola, może zajmować również nauczyciel mianowany lub dyplomowany, który posiada wykształcenie wyższe i tytuł zawodowy licencjata, inżyniera lub równorzędny oraz przy-gotowanie pedagogiczne i kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w danej szkole podstawowej. Biorąc więc pod uwagę powyższe regulacje, można by uznać w pierwszym momencie, że wykluczają one możliwość zajmowania stanowiska dyrektora zespołu przez dotychczasowego dyrektora przedszkola. Tymczasem to nie fakt sprawowania stanowiska dyrektora przedszkola jest przeszkodą, lecz – ewentualnie – niewystarczające kwalifikacje formalne. Jeżeli dyrektor przedszkola posiada kwalifikacje wystarczające do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkole podstawowej, to może zostać dyrektorem zespołu szkolno-przedszkolnego. Podkre-ślić należy, że stanowisko dyrektora zespołu nie jest automatycznie powierzane dyrektorowi szkoły podstawowej. Dyrektor musi zostać wyłoniony w konkursie, a świadczy o tym treść art. 63 ust. 17 Prawa oświatowego, który wprowadza pewne modyfikacje do procedury kon-kursowej. Zasady przeprowadzania konkursu na stanowisko dyrektora szkoły stosuje się rów-nież w konkursie na stanowisko dyrektora przedszkola, natomiast: • dwóch przedstawicieli rady pedagogicznej wyłania się spośród przedstawicieli rad pe-dagogicznych wszystkich szkół lub placówek wchodzących w zespół lub łączonych w zespół, • dwóch przedstawicieli rady rodziców wyłania się spośród rad rodziców uczniów wszystkich szkół lub placówek wchodzących w zespół lub łączonych w zespół. Jeżeli więc łączy się szkołę podstawową z zespołem, to rady pedagogiczne tych jednostek wyłaniają po jednym przedstawicielu do komisji konkursowej. Przepisy szczególne Obecnie do końca roku szkolnego 2020/2021 istnieje jeszcze jedna możliwość powierzenia stanowiska dyrektora nowo powstającego zespołu szkolno-przedszkolnego, przewidziana w § 11ha Rozporządzenia MEN z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19. Zgodnie z ust. 1 pkt 2 tej re-gulacji w przypadku konieczności obsadzenia stanowiska dyrektora jednostki systemu oświaty przed 2 września 2021 r. organ prowadzący może powierzyć pełnienie obowiązków dyrektora jednostki systemu oświaty wicedyrektorowi, a w jednostce, w której nie ma wicedyrektora – nauczycielowi tej jednostki, po uzyskaniu pozytywnej opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny oraz po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej i rady szkoły lub placówki, jed-nak nie dłużej niż do 31 sierpnia 2022 r. Przedłużenie to jest krótkie, tylko na jeden rok szkol-ny, ale nie wymaga przeprowadzenia konkursu.