STAN PRAWNY NA 14 CZERWCA 2021 Obowiązek składania oświadczenia lustracyjnego przez dyrektora przedszkola Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz szeregu publikacji z zakresu prawa oświatowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach orga-nów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2141 ze zm.), • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 910 ze zm.), • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2215 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie re-gulaminu konkursu na stanowisko dyrektora publicznego przedszkola, publicznej szkoły podstawowej, publicznej szkoły ponadpodstawowej lub publicznej placówki oraz trybu pracy komisji konkursowej (Dz.U. z 2017 r. poz. 1587 ze zm.). Dokumenty składane w trakcie kandydowania na stanowisko dyrektora przedszkola określa przede wszystkim Rozporządzenie MEN z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz inne stanowisko kierownicze w publicznym przedszkolu, publicznej szkole podstawowej, publicznej szkole ponadpod-stawowej oraz publicznej placówce. Zgodnie z § 1 ust. 2 pkt 4 tego aktu wśród wymaganych dokumentów znajduje się również oświadczenie o dopełnieniu obowiązku, o którym mowa w art. 7 ust. 1 i 3a Ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumen-tach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów – w przypadku kandydata na dyrektora publicznej szkoły urodzonego przed 1 sierpnia 1972 r. Jakkolwiek treść tej regulacji wydaje się jasna, to jednak należy zastanowić się, czy obowiązek ten dotyczy również dyrektorów przedszkoli. Obowiązek lustracyjny Zgodnie z art. 7 ust. 1 Ustawy o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeń-stwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów obowiązek złożenia oświadczenia, dotyczącego pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z tymi organami w okresie od 22 lipca 1944 r. do 31 lipca 1990 r., zwanego dalej w ustawie „oświadczeniem lustracyjnym”, mają osoby, o których mowa w art. 4, urodzone przed 1 sierpnia 1972 r. W art. 4 Ustawy wymienionych jest ponad 60 podmiotów, a wśród nich znajduje się dyrektor szkoły publicznej lub niepublicznej. Nie ma natomiast wymienionego wprost w tym przepisie dyrektora przedszkola publicznego lub niepublicznego. Czy istnieją podstawy do tego, aby uznać, że dyrektor przedszkola również jest zobowiązany do złożenia oświadczenia lustracyjnego? W przypadku Ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe przez dyrektora szkoły bę-dziemy rozumieć również dyrektora przedszkola, tak nakazuje bowiem regulacja art. 4 pkt 1, który wprost stanowi, że ilekroć w dalszych przepisach Ustawy jest mowa o szkole, należy przez to rozumieć również przedszkole. Ta definicja ma jednak zastosowanie wyłącznie w ramach aktu prawnego dla którego powstała, czyli teoretycznie nie powinna wychodzić po-za ramy Prawa oświatowego. W praktyce jednak bywa z tym różnie. Szereg okołooświato-wych aktów prawnych wymienia wyłącznie dyrektora szkoły, a dane regulacje odnosi się również do dyrektora przedszkola. Jest tak z reguły w przypadku rozporządzeń, natomiast już Karta nauczyciela, posługując się pojęciem dyrektora szkoły, definiuje jednocześnie w art. 3 pkt 2, że ilekroć w przepisach Ustawy jest mowa szkołach bez bliższego określenia – rozumie się przez to przedszkola, szkoły i placówki. Zasadą jest więc, że należy trzymać się znaczenia danego wyrażenia używanego przez ustawę, a jego definicji nie należy traktować rozszerzająco, za wyjątkiem wyżej wskazanych przykładów, gdy dana ustawa tego wymaga. W przypadku Ustawy o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów tak jednak nie jest. Nie zawiera ona definicji nakazującej pod pojęciem dyrektora szkoły rozumieć również dyrektora przedszkola. Wskazywało by to, że dyrektorzy przedszkoli zwol-nieni są z obowiązku składania oświadczenia lustracyjnego. Zakładając racjonalność ustawo-dawcy, należałoby wskazać jednak powód takiego wyłączenia. Można na tej podstawie dojść do wniosku, że mamy tu do czynienia z przeoczeniem. Powód, dla którego dyrektorzy przedszkoli nie zostali wymienieni jako osoby zobowiązane do składania oświadczenia, nie ma jednak znaczenia dla samych dyrektorów przedszkoli, gdyż stanowiska kuratoriów co do obowiązków składania przez nich oświadczeń lustracyjnych są dosyć jednolite. Kuratorium Oświaty we Wrocławiu na swojej stronie internetowej wprost wskazuje, że obowiązek złożenia oświadczenia lustracyjnego nie dotyczy kandydatów na stanowiska dyrektorów przedszkoli. Kuratorium Oświaty w Łodzi wskazuje podobnie –oświadczeń lustracyjnych nie składają osoby pełniące lub ubiegające się o stanowiska dyrek-tora przedszkola. Z kolei Kuratorium Oświaty w Warszawie na swojej stronie umieściło nieco bardziej rozbudowaną interpretację, w której czytamy: Zgodnie z pismami nadesłanymi przez Biuro Lustracyjne Instytutu Pamięci Narodowej in-formuję, że nie zachodzi obowiązek złożenia oświadczenia lustracyjnego dotyczącego faktu służby, pracy lub współpracy z organami bezpieczeństwa PRL przez osoby, które są kandydatami lub pełnią funkcję: • dyrektora przedszkola, • dyrektora poradni psychologiczno-pedagogicznej, • dyrektora młodzieżowego domu kultury, • dyrektora placówki doskonalenia nauczycieli, • dyrektora biblioteki pedagogicznej. Powyższe spowodowane jest okolicznością, iż funkcja dyrektora ww. placówek oświatowych nie jest funkcja publiczną w rozumieniu art. 4 pkt 45 Ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów. O ile więc Rozporządzenie w sprawie regulaminu konkursu na stanowisko dyrektora publicz-nego przedszkola, publicznej szkoły podstawowej, publicznej szkoły ponadpodstawowej lub publicznej placówki oraz trybu pracy komisji konkursowej wymaga składania oświadczenia lustracyjnego, o tyle zgodnie z powszechną interpretacją organów nadzoru pedagogicznego obowiązek ten nie dotyczy dyrektorów przedszkoli.