Budowanie dobrych relacji w pracy Opracowała: Paulina Szymańska, absolwentka japonistyki, tłumaczka, autorka wielu publikacji, pasjonatka podróży i pilotka wycieczek Większość z nas spędza w pracy minimum czterdzieści godzin tygodniowo. Oznacza to, że co najmniej połowę aktywnego czasu dobowego spędzamy z naszymi współpracownikami. Właśnie dlatego tak istotne jest, aby w pracy czuć się komfortowo i znaleźć relacje, które dają oparcie i zaufanie. Epidemia COVID-19 sporo zmieniła w wielu instytucjach, placówkach czy organizacjach – wprowadzono pracę zdalną lub hybrydową. Z tego powodu budowanie relacji stało się o wiele trudniejsze. Praca w trybie zdalnym, choć ma wiele zalet, to jednak powoduje mniej społecznych interakcji, brak spotkań „twarzą w twarz”, co ma przecież szereg negatywnych konsekwencji społecznych i psychicznych. Dlaczego potrzebujemy relacji? Potrzeba relacji z drugim człowiekiem uznawana jest za jedną z kluczowych dla zdrowia psychicznego i zachowania poczucia dobrostanu. Badania przeprowadzone w 2011 r. przez Shelly Gable i Courtney Gosnell pokazują, że utrzymywanie bliskich relacji jest ściśle powiązane ze zdrowiem. Badania wykazały, że ludzki mózg w odpowiedzi na kontakt społeczny wydziela oksytocynę, czyli hormon wspierający budowanie zaufania i motywacji do pomocy innym. Pozytywne kontakty z innymi ludźmi stymulują mózgowy ośrodek nagrody – struktury odpowiedzialnej za zachowania motywacyjne. Pamiętajmy, że ocena naszych relacji ze współpracownikami ma niemały wpływ na satysfakcję z pracy i nasze zaangażowanie. Pracownicy zadowoleni z relacji w pracy na ogół są bardziej związani ze swoją placówką. Udowodniono również, że poczucie silnej przynależności do grupy wspiera kreatywność i innowacyjność pracowników – co przejawia się np. tym, że osoby, które czują się swobodnie w środowisku pracy, chętniej szukają inspiracji i kooperacji, ale też potrafią korzystać ze wsparcia swoich współpracowników. Co więcej – takie osoby chętniej same prezentują altruistyczne postawy, są bardziej skore do pomocy i do udzielania porad. Wszystkie powyższe korzyści płynące z umiejętności budowania dobrych relacji w pracy przekładają się z kolei na efekty w pracy, mniejszą rotację pracowniczą, rzadsze nieobecności czy też znacznie mniejszą liczbę incydentów mogących zagrażać bezpieczeństwu. Z kolei napięta atmosfera w pracy, brak zaufania i chęci do współpracy najczęściej będą miały negatywne konsekwencje: zarówno dla zdrowia fizycznego, jak i psychicznego; ponadto mogą powodować choroby układu sercowo-naczyniowego, znaczące osłabienie układu odpornościowego, ale także depresję i wypalenie zawodowe.   Co charakteryzuje pozytywne relacje w pracy? Aby móc określić relacje w pracy pozytywnymi, powinny one spełniać kilka podstawowych kryteriów. Przede wszystkim dobra relacja musi być budowana w oparciu o zaufanie. Oczywiście nie oznacza to, że powinniśmy dzielić się prywatnymi problemami ze współpracownikami, chodzi raczej o atmosferę wzajemnego wsparcia, o to, czy możemy na danej osobie polegać i wzajemnie: czy można polegać na nas. Drugim ważnym elementem jest wzajemna pomoc – aspekt ten jest o tyle ważny, że każdy z nas potrzebuje czasem pomocy w pracy. Możemy być zarówno osobą, która prosi o pomoc, jak i kimś, od kogo tej pomocy się oczekuje. Trzecim elementem pozytywnej relacji jest aktywne zaangażowanie – wspólne projekty, sukcesy i porażki budują silne więzi. Będąc zaangażowanym w to, co dzieje się w pracy, mamy większe poczucie przynależności i jesteśmy w stanie współtworzyć więzi oparte na empatii i pozytywnych emocjach. Dbając o powyższe aspekty, minimalizujemy ryzyko poczucia wyobcowania, wzajemnego unikania się czy nieporozumień wynikających z nieprawidłowej i negatywnie nacechowanej komunikacji. W jaki sposób budować pozytywne relacje? 1. Komunikacja i regularny kontakt W dobie pandemii jest to niezwykle trudne, a rozmowy przez internet czy telefoniczne sprowadzają się często tylko do realizowania określonej agendy. Należy zadbać o to, by przynajmniej część spotkań zawierała elementy typowe dla spotkania twarzą w twarz, np. rozmowa z włączonymi kamerami lub small talk, czyli chwila na rozmowę niezwiązaną z pracą. Dobrym pomysłem jest również wygospodarowanie czasu na wspólną kawę czy lunch w trybie zdalnym. Jeżeli pracujemy z biura/placówki, nie traćmy okazji na rozmowy. Oczywistym jest, że łatwiej nam napisać maila, ale z perspektywy budowania więzi społecznej najlepszy i najefektywniejszy jest kontakt osobisty. Komunikując się przez maile, nie przekazujemy odbiorcy niuansów, takich jak mowa ciała, ton głosu i emocje. Nie budujemy wtedy żadnej relacji. 2. Optymistyczne podejście Optymiści uznawani są za lepszych liderów i współpracowników, ponieważ skupiają się na rozwiązywaniu problemów, a nie na ich generowaniu i analizowaniu, szybciej podnoszą się po porażkach i traktują je lako lekcje, używają języka motywacji i patrzą w przyszłość, są bardziej chętni do współpracy i wymiany doświadczeń. Jeżeli zależy nam na budowaniu pozytywnych relacji w pracy, powinniśmy promować swoim zachowaniem pozytywne wzorce – być może część osób weźmie z nas przykład. Według badań optymizm i radość są „zaraźliwe” – osoby przebywające wśród optymistów również stają się bardziej radosne. 3. Szczerość i asertywność To podstawy udanej relacji w pracy. Jeżeli popełniliśmy błąd – bądźmy gotowi ponieść konsekwencje, nie obwiniajmy współpracowników o własne potknięcia. Pamiętajmy, że lepiej jest szczerze i asertywnie odmówić zrobienia czegoś wbrew sobie – asertywność chroni nie tylko nas, ale również pozwala na wyznaczenie jasnych granic we współpracy. 4. Bez plotek i krytykowania Nie plotkujmy ani nie obmawiajmy swoich kolegów i koleżanek z pracy. Mamy prawo być niezadowolonymi ze współpracy z daną osobą, ale jeżeli nie mamy odwagi powiedzieć jej o tym osobiście, to prawdopodobnie powinniśmy powstrzymać się od nagminnego krytykowania. Takie zachowania mogą bardzo szybko obrócić się przeciwko nam. Starajmy się raczej dostrzegać pozytywne cechy swoich współpracowników i je doceniać. 5. Dotrzymywanie obietnic Jeżeli podejmujemy się jakiegoś zobowiązania, dopilnujmy, aby wykonać je w obiecanym czasie. Jeżeli jest to niemożliwe, zakomunikujmy, że potrzebujemy nieco więcej czasu. Dzięki temu współpracownicy będą postrzegać nas jako osobę terminową i godną zaufania. 6. Bez narzekania W każdej placówce czy instytucji są rzeczy, które z perspektywy pracownika nie działają i można je poprawić w prosty sposób. Narzekanie i denerwowanie się nie zainicjuje żadnej pozytywnej zmiany, niepotrzebnie wprowadza tylko negatywną atmosferę. Jeżeli faktycznie coś możemy i chcemy ulepszyć, zaproponujmy swoje rozwiązanie, używając języka korzyści. Pokażmy, w jaki sposób można daną rzecz ulepszyć i jakie mogą być z tego korzyści dla placówki. 7. Otwartość i przystępność Jednym z najlepszych sposobów budowania relacji jest otworzenie się i pokazanie, jaką się jest osobą. Nie trzeba w tym celu zdradzać szczegółów swojego życia prywatnego, można to zrobić poprzez dzielenie się wiedzą i doświadczeniem. Dzięki temu będziemy sprawiać wrażenie bardziej przystępnych i skłonnych do nawiązywania relacji, a współpracownicy z pewnością docenią pozytywny feedback i odczują, że jesteśmy po ich stronie. Budowanie marki osobistej Warto zadbać o tzw. personal branding, czyli o budowanie marki osobistej. Choć personal branding może kojarzyć się z pracą w korporacji lub z prowadzeniem własnego biznesu, to niewątpliwie stosowanie jego elementów jest przydatne w każdym środowisku pracy. Konsekwentny personal branding pozwoli bowiem na zbudowanie wizerunku eksperta w swojej dziedzinie, osoby kompetentnej i godnej zaufania. Budowanie marki osobistej należy zacząć od zastanowienia się, jaki wizerunek własnej osoby chcielibyśmy kreować i jak chcemy, aby odbierał nas szef i współpracownicy? Jeżeli mamy już wstępnie nakreśloną wizję swojego wizerunku, warto jest zrobić analizę swoich mocnych i słabych stron, ale również szans i ograniczeń, jakie daje nam nasze środowisko pracy. Znając te elementy, wiemy już nad czym możemy pracować, a jakie cechy możemy podkreślać w swojej codziennej pracy. Bardzo istotne okazuje się także promowanie swoich działań – jeżeli udało się nam zrobić coś wyjątkowego, wykraczającego ponad codzienne obowiązki, nie bójmy się tym pochwalić. W przeciwnym razie nikt tego nie dostrzeże. Warto mówić o tym, co osiągnęliśmy dzięki swojej ciężkiej pracy i zdolnościom. Dobre rezultaty przynosi też zaprezentowanie własnego zdania. Możemy to robić w miejscu pracy, ale również poprzez udzielanie się w dyskusjach na portalach społecznościowych – pamiętajmy jednak o merytoryce i nienagannym stylu wypowiedzi, co ma ogromne znaczenie w odbiorze naszego komunikatu. Angażujmy się w różne inicjatywy i projekty, gdyż to da nam możliwość rozwijania swoich kompetencji i wzajemnej wymiany doświadczeń. To, jakie projekty wspieramy, ma również ogromne znaczenie dla postrzegania naszej osoby. Przede wszystkim udowadnia, że jesteśmy osobami zaangażowanymi, a dodatkowo pokazujemy, jakie są nasze preferencje i zainteresowania. Może dzięki temu współpracownicy poznają nas od innej strony lub dostrzeżemy, że łączą nas jakieś wspólne zainteresowania, co w konsekwencji przyczyni się do wzmocnienia więzi, poprawy relacji itd. Podsumowanie Budowanie dobrych relacji w pracy to długotrwały, ale bardzo satysfakcjonujący proces. Pamiętajmy, że poczucie wsparcia i przynależności jest jednym z najistotniejszych aspektów naszego dobrostanu psychicznego. Jeżeli relacje w pracy oceniamy jako słabe, najwyższa pora zacząć to zmieniać. Wpłynie to w pozytywny sposób na nasze nastawienie do pracy, co więcej – sami zaczniemy być inaczej odbierani przez naszych współpracowników. Bibliografia: • J. Cerretani, The Contagion of Happiness, https://hms.harvard.edu/magazine/science-emotion/contagion-happiness (dostęp: 7.06.2021). • S. Gable, C. Gosnell, The Positive Side of Close Relationships, w: M. Kennon i in., Designing Positive Psychology: Taking Stock and Moving Forward, https://oxford.universitypressscholarship.com/view/10.1093/acprof:oso/9780195373585.001.0001/acprof-9780195373585-chapter-17 (dostęp: 8.06.2021). • E. Houston, The Importance of Positive Relations in the Workplace, https://positivepsychology.com/positive-relationships-workplace/ (dostęp: 7.06.2021).