STAN PRAWNY NA 9 CZERWCA 2021 Zwiększona dotacja dla przedszkoli niepublicznych Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz szeregu publikacji z zakresu prawa oświatowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 910 ze zm.), • Ustawa z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2029 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1289), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie pod-stawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształce-nia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. z 2017 r. poz. 356 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej do-kumentacji (Dz.U. z 2017 r. poz. 1646 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 lutego 2019 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli (Dz.U. z 2019 r. poz. 502). Zgodnie z art. 172 ust. 2 Ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe statut przed-szkola niepublicznego określa sposób pozyskiwania środków finansowych na działalność tej jednostki. Z reguły statuty tych placówek jako źródło finansowania wskazują darowizny lub dochody z najmu pomieszczeń, ale najważniejszymi źródłami nadal pozostają środki z cze-snego oraz dotacji uzyskiwanej z budżetu gminy. Prawo do dotacji nie powstaje w chwili wpisania takiego źródła dochodów przedszkola do jego statutu, lecz wynika wprost z przepisów prawa. Warto nadmienić, że obowiązujące obec-nie regulacje wymagają, aby już we wpisie do ewidencji przedszkoli niepublicznych wskazane zostało, czy przedszkole ma prawo do tzw. pełnej dotacji. Z treści art. 168 ust. 11 pkt 7 Ustawy Prawo oświatowe wynika bowiem, że zaświadczenie o wpisie do ewidencji przed-szkoli niepublicznych zawiera informację, czy przedszkole pobiera dotację na podstawie art. 17 ust. 1 Ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych. Wła-śnie ten przepis daje prawo do pełnej dotacji. Rodzaje dotacji Regulacja wspomnianego art. 17 przewiduje, że przedszkole może otrzymywać dotację pełną oraz częściową. Dotacja pełna, w myśl ust. 1, to dotacja w wysokości równej podstawowej kwocie dotacji dla przedszkoli, z tym że na dziecko niepełnosprawne – w wysokości nie niż-szej niż kwota przewidziana na takie dziecko przedszkola w części oświatowej subwencji ogólnej dla gminy. Dotacja częściowa jest z kolei przyznawana na podstawie art. 17 ust. 3 i przysługuje ona w wysokości równej 75 proc. podstawowej kwoty dotacji dla przedszkoli, z tym że na dziecko niepełnosprawne – w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na takie dziecko przedszkola w części oświatowej subwencji ogólnej dla gminy. Większość przedszkoli niepublicznych otrzymuje właśnie taką dotację, a więc w wysokości obniżonej o 25 proc. względem dotacji pełnej. Jest to spowodowane faktem, że otrzymywanie dotacji częściowej (obniżonej) nie wymaga spełnienia przez przedszkole dodatkowych wy-magań, które są niezbędne dla uzyskania dotacji pełnej. Zgodnie z art. 17 ust. 1 Ustawy Pra-wo oświatowe dotację w wysokości równej podstawowej kwocie dotacji dla przedszkoli uzy-ska ta jednostka, która spełnia warunki wskazane w art. 13 ust. 1 Ustawy, a więc warunki ustalone dla przedszkoli publicznych. Zgodnie z tym przepisem przedszkole: • realizuje programy wychowania przedszkolnego uwzględniające podstawę programo-wą wychowania przedszkolnego, • zapewnia bezpłatne nauczanie, wychowanie i opiekę w czasie ustalonym przez organ prowadzący, nie krótszym niż pięć godzin dziennie, • przeprowadza rekrutację dzieci w oparciu o zasadę powszechnej dostępności, • zatrudnia nauczycieli posiadających kwalifikacje określone w Rozporządzeniu MEN z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nau-czycieli. Podstawa programowa Podstawa programowa została określona w Rozporządzeniu MEN z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością inte-lektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej, natomiast gwarantowany czas bezpłatnego nauczania, wychowania i opieki w przedszkolu niepublicznym nie może być krótszy niż czas bezpłatnego nauczania, wychowania i opieki, ustalony przez radę gminy dla przedszkoli prowadzonych przez gminę. W każdej gminie obowiązywać mogą inne zasady w tym zakresie i czas zajęć bezpłatnych może się różnić. Dlatego przedszkola niepublicznego dotyczy czas wskazany w gminie, a której dane przedszkole zostało zarejestrowane. Rekrutacja w oparciu o powszechną dostępność Kolejny warunek, czyli rekrutacja w oparciu o zasadę powszechnej dostępności, oznacza za-kaz zawierania umów wyłącznie z tymi rodzicami, którzy uzyskają akceptację osoby prowa-dzącej przedszkole czy dyrektora przedszkola, jeżeli został on upoważniony do przeprowa-dzenia rekrutacji. Powszechna dostępność oznacza konieczność rekrutacji na zasadach wła-ściwych dla przedszkoli gminnych, gdzie umowy zawiera się z wszystkimi zainteresowanymi rodzicami dzieci zamieszkałych na obszarze danej gminy, a procedurę rekrutacyjną przepro-wadza się wyłącznie w razie braku miejsc w przedszkolu. W takim przypadku na pierwszym etapie postępowania rekrutacyjnego brane są pod uwagę łącznie następujące kryteria: • wielodzietność rodziny kandydata, • niepełnosprawność kandydata, • niepełnosprawność jednego z rodziców kandydata, • niepełnosprawność obojga rodziców kandydata, • niepełnosprawność rodzeństwa kandydata, • samotne wychowywanie kandydata w rodzinie, • objęcie kandydata pieczą zastępczą. Wszystkie te kryteria mają jednakową wartość, a w przypadku równorzędnych wyników uzy-skanych na pierwszym etapie postępowania rekrutacyjnego lub jeżeli po zakończeniu tego etapu przedszkole nadal dysponuje wolnymi miejscami – na drugim etapie postępowania re-krutacyjnego brane są pod uwagę kryteria określone przez organ prowadzący. Organ ten ustala też, jakie dokumenty będą niezbędne do potwierdzenia spełniania tych kryteriów. Kwalifikacje nauczycieli W odniesieniu do kwalifikacji nauczycieli zauważyć należy, że zgodnie z § 4 w zw. z § 3 ust. 1 Rozporządzenia MEN z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w przed-szkolach posiada osoba, która ukończyła: 1) studia drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie na kierunku (specjalności) zgodnym z nauczanym przedmiotem lub prowadzonymi zajęciami (wychowanie przedszkolne) oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub 2) studia drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie na kierunku, którego efekty uczenia się, o których mowa w Ustawie z dnia 22 grudnia 2015 r. o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji, w zakresie wiedzy i umiejętności obejmują treści nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć, wskazane w podstawie programowej dla tego przedmiotu na odpowiednim etapie edukacyjnym, oraz posiada przygotowanie peda-gogiczne, lub 3) studia drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie na kierunku (specjalności) innym niż wymieniony w pkt 1 i 2, i studia podyplomowe w zakresie nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć (czyli wychowania przedszkolnego) oraz posiada przygotowanie pedagogiczne. Wymagane kwalifikacje posiada również osoba, która ukończyła: 1) studia pierwszego stopnia na kierunku (specjalności) zgodnym z nauczanym przed-miotem lub prowadzonymi zajęciami, czyli w zakresie wychowania przedszkolnego, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub 2) studia pierwszego stopnia na kierunku, którego efekty uczenia się, o których mowa w Ustawie z dnia 22 grudnia 2015 r. o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji, w zakre-sie wiedzy i umiejętności obejmują treści nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć wskazane w podstawie programowej dla tego przedmiotu na odpowiednim eta-pie edukacyjnym, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne, lub 3) studia pierwszego stopnia na kierunku (specjalności) innym niż wymieniony w pkt 1 i 2 oraz studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny, w zakresie nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne, lub 4) zakład kształcenia nauczycieli w specjalności odpowiadającej nauczanemu przedmio-towi lub prowadzonym zajęciom, czyli wychowaniu przedszkolnemu, lub 5) zakład kształcenia nauczycieli w specjalności innej niż wymieniona w pkt 4 oraz kurs kwalifikacyjny w zakresie wychowania przedszkolnego. Ponadto wymagane kwalifikacje posiada również osoba, która ukończyła: 1) studia pierwszego stopnia, studia drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie na kierunku pedagogika w specjalności przygotowującej do pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym, 2) zakład kształcenia nauczycieli w specjalności przygotowującej do pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym. Opłaty za korzystanie z wychowania przedszkolnego Przedszkola, które są zainteresowane zwiększoną dotacją, powinny spełniać wymaganie mó-wiące o zakazie pobierania opłat za korzystanie z wychowania przedszkolnego w wysokości wyższej niż opłaty ustalone przez radę gminy dla przedszkoli gminnych. Istnieje więc obo-wiązek zagwarantowania co najmniej 5 godzin zajęć bezpłatnych dziennie oraz wysokość opłaty taką, jaka obowiązuje w przedszkolach gminnych. Stosownie do art. 52 Ustawy o fi-nansowaniu zadań oświatowych wysokość opłaty nie może być wyższa niż 1 zł za każdą roz-poczętą godzinę faktycznego pobytu dziecka w przedszkolu. Jeżeli dziecko korzysta z usług przedszkola przez 9 godzin dziennie, to wysokość opłaty ponoszonej przez rodziców wyniesie 4 zł dziennie. Prowadzenie dokumentacji Odrębny wymóg stanowi obowiązek prowadzenia dokumentacji przebiegu nauczania, wy-chowania i opieki ustalonej dla przedszkoli publicznych w Rozporządzeniu MEN z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i pla-cówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz ro-dzajów tej dokumentacji. Zgodnie z § 2 tego aktu przedszkole prowadzi dla każdego oddziału dziennik zajęć przedszkola, w którym dokumentuje się przebieg pracy wychowawczo- -dydaktycznej z dziećmi w danym roku szkolnym. Do dziennika zajęć przedszkola wpisuje się w porządku alfabetycznym nazwiska i imiona dzieci, daty i miejsca urodzenia oraz adresy ich zamieszkania, imiona i nazwiska rodziców oraz adresy ich zamieszkania, jeżeli są różne od adresu zamieszkania dziecka, adresy poczty elektronicznej rodziców i numery ich telefonów, jeżeli je posiadają, oraz tematy przeprowadzonych zajęć, a także godziny przyprowadzania i odbierania dziecka z przedszkola. W dzienniku odnotowuje się obecność dzieci na zajęciach w danym dniu. Przeprowadzenie zajęć nauczyciel potwierdza podpisem. Z kolei w myśl § 11 przedszkole prowadzi też dzienniki zajęć innych niż zajęcia wpisywane do dziennika zajęć przedszkola, np. zajęć z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej (przedszkole ma obowiązek jej udzielania). Przedszkola, które organizują zespołowe lub in-dywidualne zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze, prowadzą dziennik zajęć rewalidacyjno- -wychowawczych. Liczebność oddziałów Zwiększona dotacja zobowiązuje przedszkola do prowadzenia oddziałów o liczebności nie większej niż ustalona w § 5 ust. 1 Rozporządzenia MEN z dnia 28 lutego 2019 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli, czyli 25 dzieci. Konkurs ofert Spełnienie wszystkich ww. wymogów jest niezbędne, aby móc pobierać pełną dotację, ale nie wystarcza, aby została ona przyznana. Przedszkole, spełniwszy konieczne wymagania, musi zostać wybrane – na podstawie art. 22 Ustawy o finansowaniu zadań oświatowych – w kon-kursie ofert organizowanym przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Składając ofertę, osoba prowadząca przedszkole zobowiązuje się jednocześnie do przestrzegania wszystkich wskazanych wyżej warunków. Podkreślić należy, że takie konkursy nie są organizowane czę-sto, a wyłącznie w razie potrzeby, gdy gmina nie jest w stanie zapewnić miejsc w prowadzo-nych przez siebie przedszkolach. O tym, czy warto przystąpić do konkursu, osoba prowadząca placówkę musi zdecydować sama, ale jego wygranie ma kilka zalet. Oznacza to co prawda ograniczenie czesnego lub cał-kowitą rezygnację z jego pobierania, ale stratę tę ma pokrywać właśnie wyższa dotacja. Po-nadto rezygnacja z opłat oznacza też podniesienie konkurencyjności placówki wśród przed-szkoli niepublicznych, które kojarzone są z dobrą ofertą, ale też wysoką, w porównaniu z przedszkolem gminnym, ceną. W efekcie zainteresowanie ofertą przedszkola może zrekom-pensować utratę części dochodów z czesnego oraz większe koszty związane z koniecznością spełniania wymienionych wymagań.