STAN PRAWNY NA 20 MAJA 2021 Awans zawodowy nauczyciela – wprowadzenie Opracowała: Elżbieta Rzepecka-Roszak, dyrektor zespołu szkół, ekspert ds. awansu zawodowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2215), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1574), • Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 735). Procedura awansu zawodowego podlega konkretnym wymaganiom, zawartym w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli. Zasady awansowania pedagogów reguluje Karta nauczyciela. W rozdziale 3a KN wyszczególniono stopnie awansu zawodowego oraz wymogi formalne, którym powinna sprostać osoba ubiegająca się o wyższy stopień zawodowy. Art. 9b ust. 1 KN stanowi o warunkach nadania stopnia awansu zawodowego nauczycieli, rodzajach komisji ds. awansu oraz o podmiotach uprawnionych do wydania aktu jego nadania. Zgodnie z Kartą nauczyciela i Rozporządzeniem w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli wyróżniamy następujące stopnie awansu: • nauczyciel stażysta, • nauczyciel kontraktowy, • nauczyciel mianowany, • nauczyciel dyplomowany. Warunki awansu zawodowego W celu uzyskania kolejnych stopni awansu należy: • posiadać odpowiednie kwalifikacje, • odbyć staż zakończony pozytywną oceną dorobku zawodowego, • uzyskać pozytywny wynik postępowania przed komisją kwalifikacyjną lub egzaminacyjną. Nauczyciel podejmujący pracę staje się z mocy prawa stażystą i tym samym rozpoczyna karierę zawodową. Po odbyciu dziewięciomiesięcznego stażu pedagog przystępuje do postępowania kwalifikacyjnego przeprowadzanego w szkole, w której pracuje. Tytuł nauczyciela kontraktowego nadaje mu dyrektor placówki na podstawie uzyskanej akceptacji komisji kwalifikacyjnej po przeprowadzonej rozmowie. Po upływie dwóch lat od uzyskania stopnia awansu zawodowego nauczyciel kontraktowy rozpoczyna następny staż. Po kolejnych dwóch latach i dziewięciu miesiącach przystępuje do egzaminu przed komisją egzaminacyjną. Tytuł nauczyciela mianowanego nadaje mu w drodze decyzji administracyjnej organ prowadzący szkołę. Nauczyciel mianowany, po upływie roku od otrzymania tego stopnia awansu zawodowego, rozpoczyna staż na nauczyciela dyplomowanego. Po dwóch latach i dziewięciu miesiącach przystępuje do rozmowy kwalifikacyjnej przed komisją kwalifikacyjną, która dokonuje oceny jego dorobku zawodowego. Stopień awansu zawodowego nauczyciela dyplomowanego nadaje mu organ sprawujący nadzór pedagogiczny. Dyrektor szkoły może skrócić staż do roku i dziewięciu miesięcy nauczycielowi kontraktowemu (akademickiemu), który legitymuje się co najmniej trzyletnim okresem pracy w szkole wyższej. Skrócony staż przysługuje również osobie posiadającej co najmniej pięcioletni okres pracy i znaczący dorobek zawodowy. Takie osoby uzyskują z dniem nawiązania stosunku pracy w szkole stopień nauczyciela kontraktowego. Nauczyciele akademiccy, posiadający stopień naukowy oraz legitymujący się co najmniej trzyletnim okresem pracy w szkole wyższej, z dniem nawiązania stosunku pracy w zakładzie kształcenia nauczycieli uzyskują stopień nauczyciela mianowanego (rozdział 3a art. 9a ust. 3 i 4 KN). Awans zawodowy nauczyciela – obowiązki dyrektora Dyrektor szkoły umożliwia odbycie stażu i odpowiada za jego prawidłowy przebieg. W tym celu wyznacza opiekuna stażu (dla nauczyciela stażysty i kontraktowego), zapewnia możliwość obserwacji zajęć prowadzonych przez innych pedagogów, w tym opiekuna, udostępnia szkolną dokumentację (np. statut, program wychowawczo-profilaktyczny, regulaminy szkoły i inne). Jeśli plan zawodowy nauczyciela stażysty zawiera propozycje form doskonalenia zawodowego, dyrektor umożliwia mu ich realizację w zależności od potrzeb szkoły. Ponadto dyrektor zapewnia nauczycielowi możliwość korzystania z pomocy merytorycznej i metodycznej poradni psychologiczno-pedagogicznej lub innych instytucji oświatowych. Do zadań zarządzającego placówką należy też zatwierdzenie projektu planu rozwoju zawodowego. Jeśli zawiera on braki lub błędy, dyrektor wskazuje je na piśmie i jednocześnie zobowiązuje nauczyciela do niezwłocznego ich uzupełnienia lub poprawienia. Tylko za zgodą dyrektora nauczyciel może wprowadzać zmiany w planie rozwoju zawodowego. Poza tym zarządzający placówką, w uzasadnionych przypadkach, może zobowiązać nauczyciela do dokonania zmian w tym planie lub zmienić opiekuna jego stażu. Po zakończeniu stażu, na podstawie sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego złożonego przez nauczyciela oraz analizy dorobku zawodowego dokonanego przez opiekuna stażu, dyrektor wydaje ocenę. Komisje kwalifikacyjne i egzaminacyjne Dyrektor powołuje komisję kwalifikacyjną dla nauczyciela stażysty. W jej skład wchodzą: dyrektor lub wicedyrektor jako przewodniczący, opiekun stażu i przewodniczący zespołu przedmiotowego (wychowawczego). W przypadku, gdy taki zespół nie zostanie powołany, zarządzający placówką wyznacza do pracy w komisji innego nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego, uczącego tego samego lub pokrewnego przedmiotu w tej samej szkole. Dyrektor lub komisja rozpatrują wniosek nauczyciela, dokonują analizy formalnej i przeprowadzają rozmowę kwalifikacyjną. Jeśli wniosek dotyczący wszczęcia postępowania kwalifikacyjnego nie spełnia wymogów formalnych, zarządzający placówką wyszczególnia braki i wzywa nauczyciela do ich uzupełnienia w terminie 14 dni, dołączając pouczenie, że jeśli tego nie wykona, wniosek nie zostanie rozpatrzony. Dyrektor szkoły lub inny organ właściwy do nadania stopnia awansu zawodowego powiadamiają nauczyciela, który złożył wniosek o podjęcie postępowania egzaminacyjnego lub kwalifikacyjnego, o terminie i miejscu przeprowadzenia odpowiednio egzaminu lub rozmowy na co najmniej siedem dni przed dniem posiedzenia komisji. Komisje ds. awansu zawodowego nauczycieli kontraktowych i mianowanych powoływane są odpowiednio przez organ prowadzący i organ sprawujący nadzór pedagogiczny. W przypadku nauczyciela kontraktowego komisja powołana przez wójta, burmistrza czy prezydenta miasta przeprowadza egzamin. W jej skład wchodzą przedstawiciel organu prowadzącego, organu sprawującego nadzór pedagogiczny oraz dwóch ekspertów z listy ustalonej przez ministra, posiadających kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkole tego samego typu co placówka, w której jest zatrudniony. Co najmniej jeden z ekspertów naucza tego samego przedmiotu lub prowadzi ten sam rodzaj zajęć, co nauczyciel ubiegający się o awans. Podczas posiedzenia komisja zadaje nauczycielowi pytania egzaminacyjne. W przypadku nauczyciela mianowanego komisję kwalifikacyjną powołuje kurator oświaty. W komisji zasiada przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny pełniący funkcję przewodniczącego komisji, dyrektor szkoły oraz trzech ekspertów z listy ustalonej przez ministra, posiadających kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkole tego samego typu, co placówka, w której zatrudniony jest nauczyciel. Co najmniej jeden z ekspertów naucza tego samego przedmiotu lub prowadzi ten sam rodzaj zajęć, co nauczyciel ubiegający się o awans. Komisja analizuje dorobek zawodowy nauczyciela i zadaje pytania w toku przeprowadzanej na temat tego dorobku rozmowy. Komisja egzaminacyjna zapoznaje się z oceną pracy nauczyciela i sprawozdaniem z realizacji planu rozwoju zawodowego oraz przeprowadza egzamin, podczas którego nauczyciel: • prezentuje dorobek zawodowy, • prezentuje swoją wiedzę i umiejętności, w szczególności przez: o zaproponowanie rozwiązania wskazanego przez komisję problemu związanego z wykonywaną pracą, z uwzględnieniem praktyki szkolnej, aktualnej wiedzy i przepisów prawa, o wykonanie zadania z użyciem narzędzi multimedialnych; • odpowiada na pytania członków komisji dotyczące wymagań niezbędnych do uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego albo stopnia nauczyciela mianowanego. Na wniosek nauczyciela członkiem komisji – z prawem głosu – może zostać przedstawiciel wybranej organizacji związkowej, działającej na terenie szkoły, w której pracuje pedagog. Dokumentacja związana z awansem zawodowym nauczyciela Nauczyciel podczas odbywanego stażu opracowuje dokumentację wynikającą z planu rozwoju zawodowego. Stażysta i nauczyciel kontraktowy opracowują projekt planu z pomocą opiekuna stażu. Nauczyciel mianowany samodzielnie sporządza ten plan. Na zakończenie stażu nauczyciele przystępujący do awansu zawodowego piszą sprawozdanie, które przekazują dyrektorowi. Opiekun stażu przygotowuje projekt oceny dorobku zawodowego. Pedagodzy ubiegający się o kolejne stopnie awansu zawodowego realizują zadania zgodnie z planem rozwoju zawodowego. Nauczyciel kontraktowy prezentuje przed komisją egzaminacyjną efekty własnej pracy, natomiast nauczyciel mianowany opracowuje sprawozdanie z opisem i analizą własnych działań, zawartych w planie rozwoju zawodowego. Dyrektor jest odpowiedzialny za przygotowanie oceny dorobku zawodowego po konsultacji z opiekunem stażu i w oparciu o opinię rodziców. Jeśli rodzice takiej opinii nie sporządzą w terminie 14 dni od daty wniosku, który otrzymali od dyrektora, procedura oceny nie zostaje wstrzymana. Nauczyciele oprócz sprawozdań dołączają również: • do wniosku o podjęcie postępowania egzaminacyjnego: o kopie dokumentów potwierdzających posiadane kwalifikacje zawodowe, a w przypadku nauczyciela kontraktowego – także kopię aktu nadania tego stopnia, poświadczone przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem, o zaświadczenie dyrektora szkoły o:  wymiarze zatrudnienia nauczyciela oraz nauczanym przez niego przedmiocie lub rodzaju prowadzonych zajęć w dniu wydania zaświadczenia oraz w okresie odbywania stażu, ze wskazaniem wszystkich szkół, w których nauczyciel odbywał staż,  dacie zatwierdzenia planu rozwoju zawodowego i dacie złożenia przez nauczyciela sprawozdania z realizacji tego planu,  przyczynach wydłużenia okresu stażu oraz zaliczenia dotychczas odbytego stażu w przypadkach określonych w art. 9d ust. 5 i 5a oraz art. 9f ust. 2 i 4 KN, ze wskazaniem podstawy prawnej odpowiednio wydłużenia albo zaliczenia okresu stażu oraz okresu nieobecności w pracy lub niepozostawania w stosunku pracy; o kopię sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego poświadczoną przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem, o kopię karty oceny pracy dokonanej po zakończeniu stażu, poświadczoną przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem; • do wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego dołącza się dokumenty, o których mowa wyżej oraz: o opis i analizę sposobu realizacji jednego wymagania wybranego spośród określonych w § 8 ust. 3 pkt 1–3 i jednego wymagania wybranego spośród określonych w § 8 ust. 3 pkt 4, w szczególności ze wskazaniem uzyskanych efektów dla nauczyciela i szkoły, o kopię dyplomu lub świadectwa potwierdzającego znajomość języka obcego na poziomie podstawowym, o których mowa w przepisach w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli, poświadczoną przez pracodawcę za zgodność z oryginałem – jeżeli nauczyciel realizował zadanie, o którym mowa w § 8 ust. 3 pkt 4 lit. c, o kopię aktu nadania stopnia nauczyciela mianowanego poświadczoną przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem. W przypadku nauczycieli pełniących funkcję dyrektora do wniosku o podjęcie postępowania egzaminacyjnego lub kwalifikacyjnego dołącza się: • kopie dokumentów potwierdzających posiadane kwalifikacje zawodowe, a w przypadku nauczyciela kontraktowego lub nauczyciela mianowanego także kopię aktu nadania stopnia awansu zawodowego, poświadczone przez pracodawcę za zgodność z oryginałem, • zaświadczenie pracodawcy o spełnieniu wymagań dotyczących okresów pracy, urlopowania lub zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy, wymaganych do złożenia wniosku, jeżeli okresów tych nie można udokumentować na podstawie świadectw pracy, • w przypadku nauczyciela mianowanego – dokumenty, o których mowa w ust. 2: o opis i analizę sposobu realizacji dwóch wymagań wybranych spośród określonych w § 8 ust. 3 pkt 1–3 i dwóch wymagań wybranych spośród określonych w § 8 ust. 3 pkt 4, w szczególności ze wskazaniem uzyskanych efektów dla nauczyciela i szkoły, o kopię dyplomu lub świadectwa potwierdzającego znajomość języka obcego na poziomie podstawowym, o których mowa w przepisach w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli, poświadczoną przez pracodawcę za zgodność z oryginałem – jeżeli nauczyciel realizował zadanie, o którym mowa w § 8 ust. 3 pkt 4 lit. c, o sprawozdanie z ostatnich trzech lat pracy zawierające charakterystykę i rozwój kierowanej przez niego szkoły w tym okresie, z uwzględnieniem efektów kształcenia, wychowania i opieki, oraz kopię karty oceny pracy z ostatnich trzech lat pracy, poświadczoną przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem. Przerwa w odbywaniu stażu Zdarza się, że pedagog w trakcie trwania stażu zmienia miejsce pracy. W takiej sytuacji nauczycielowi kontraktowemu i nauczycielowi mianowanemu zalicza się okres dotychczas odbytego stażu, jeżeli podjęli oni zatrudnienie w szkole nie później niż trzy miesiące po ustaniu poprzedniego stosunku pracy i za okres dotychczas odbytego stażu otrzymali pozytywną ocenę dorobku zawodowego. Natomiast nauczyciel stażysta nie ma możliwości kontynuowania stażu w innej szkole, ponieważ – zgodnie z art. 9d ust. 2 KN – w przypadku nawiązania stosunku pracy po upływie 14 dni od terminu rozpoczęcia zajęć nie rozpoczyna on stażu do końca tego roku szkolnego. Jeśli pracownik nie odbywa stażu z powodu choroby lub urlopu innego niż wypoczynkowy nieprzerwanie dłużej niż miesiąc, staż ulega przedłużeniu o czas trwania nieobecności. Gdy nieobecność jest dłuższa niż rok i sześć miesięcy, nauczyciel ponownie musi odbyć staż w pełnym wymiarze. Zestawienie działań dyrektora szkoły, opiekuna nauczyciela i nauczyciela w zależności od stopnia awansu zawodowego Zadania Osoby odpowiedzialne Termin Podstawa prawna / uwagi Rozpoczęcie stażu Nauczyciel stażysta, nauczyciel kontraktowy, nauczyciel mianowany Z początkiem roku szkolnego, nie później niż 14 dni od dnia rozpoczęcia zajęć Art. 9d ust. 1, 2 i 3 Karty nauczyciela Złożenie do dyrektora szkoły projektu planu rozwoju zawodowego Nauczyciel stażysta, nauczyciel kontraktowy, nauczyciel mianowany 20 dni od dnia rozpoczęcia zajęć § 3 ust. 1 Rozporządzenia w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli Zatwierdzenie projektu planu rozwoju zawodowego Dyrektor szkoły 30 dni od dnia rozpoczęcia zajęć § 3 ust. 3 Rozporządzenia w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli Zwrócenie nauczycielowi do poprawy projektu planu rozwoju zawodowego Dyrektor szkoły Dyrektor wskazuje jak najszybszy termin poprawy projektu planu rozwoju zawodowego § 3 ust. 3 Rozporządzenia w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli Dokonanie zmian w projekcie planu rozwoju zawodowego Nauczyciele odbywający staż, za zgodą dyrektora szkoły W trakcie trwania stażu, w terminie nie krótszym niż 5 dni § 4 ust. 3 Rozporządzenia w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli Zatwierdzenie zmienionego planu rozwoju zawodowego za zgodą dyrektora szkoły Nauczyciele odbywający staż 7 dni od dnia złożenia zmienionego planu rozwoju zawodowego § 4 ust. 4 Rozporządzenia w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli Złożenie dyrektorowi szkoły sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego Nauczyciel stażysta, nauczyciel kontraktowy, nauczyciel mianowany 7 dni od dnia zakończenia stażu § 4 ust. 5 Rozporządzenia w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli Przedstawienie dyrektorowi szkoły projektu oceny dorobku zawodowego Opiekun stażu nauczyciela stażysty i nauczyciela kontraktowego 7 dni od dnia zakończenia stażu przez nauczyciela § 5 ust. 2 Rozporządzenia w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli Ustalenie oceny dorobku zawodowego za okres stażu Dyrektor szkoły 21 dni od złożenia sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego Art. 9c ust. 5a Karty nauczyciela Odwołanie się od oceny dorobku zawodowego do organu sprawującego nadzór pedagogiczny Nauczyciel stażysta, nauczyciel kontraktowy, nauczyciel mianowany 14 dni od dnia otrzymania oceny dorobku zawodowego Art. 9c ust. 5d Karty nauczyciela Rozpatrzenie odwołania od oceny dorobku zawodowego Organ sprawujący nadzór pedagogiczny 21 dni od dnia otrzymania odwołania od oceny dorobku zawodowego Art. 9c ust. 5d Karty nauczyciela Opinia rady rodziców Rada rodziców 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o dokonywanej ocenie dorobku zawodowego Art. 9c ust. 5a i 5b Karty nauczyciela Brak tej opinii nie powoduje przerwania procedury awansu zawodowego nauczyciela Złożenie wniosku o postępowanie kwalifikacyjne lub egzaminacyjne do właściwego organu nadającego stopień awansu zawodowego Nauczyciel stażysta, nauczyciel kontraktowy, nauczyciel mianowany Do 30 czerwca danego roku Art. 9b ust. 3 Karty nauczyciela Złożenie wniosku o postępowanie kwalifikacyjne lub egzaminacyjne do właściwego organu nadającego stopień awansu zawodowego Nauczyciel stażysta, nauczyciel kontraktowy, nauczyciel mianowany Do 31 października danego roku Art. 9b ust. 3a Karty nauczyciela Złożenie wniosku o wszczęcie postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego Nauczyciel stażysta, nauczyciel kontraktowy W roku uzyskania pozytywnej oceny dorobku zawodowego za okres stażu Art. 9d ust. 7 Karty nauczyciela Złożenie wniosku o wszczęcie postępowania kwalifikacyjnego do organu sprawującego nadzór pedagogiczny Nauczyciel mianowany Trzy lata od dnia otrzymania pozytywnej oceny dorobku zawodowego za okres stażu Art. 9d ust. 7 Karty nauczyciela Wskazanie braków we wniosku o podjęcie odpowiednio postępowania kwalifikacyjne go lub egzaminacyjnego i wskazanie terminu ich uzupełnienia Dyrektor lub właściwy organ nadający stopień awansu zawodowego wzywa nauczyciela 14 dni po analizie formalnej § 11 ust. 2 Rozporządzenia w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli Powiadomienie nauczyciela o terminie i miejscu posiedzenia komisji kwalifikacyjnej lub egzaminacyjnej Dyrektor szkoły lub właściwy organ nadający stopień awansu zawodowego Co najmniej 7 dni przed datą posiedzenia komisji § 11 ust. 3 Rozporządzenia w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli Wydanie decyzji o nadaniu lub odmowie nadania stopnia awansu zawodowego Właściwy organ nadający stopnie awansu zawodowego Do 31 sierpnia danego roku (wnioski o podjęcie odpowiednio postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego złożone do 30 czerwca danego roku) Art. 9b. ust. 3 Karty nauczyciela Odwołanie od decyzji w sprawie nadania lub odmowy nadania stopnia awansu zawodowego Nauczyciel stażysta, nauczyciel kontraktowy, nauczyciel mianowany do organu wyższego stopnia 14 dni od dnia otrzymania decyzji Art. 9b ust. 6 i 7 Karty nauczyciela w związku z art. 129 § 1 i 2 Kodeksu postępowania administracyjnego Zmiana wysokości wynagrodzenia w związku z uzyskaniem kolejnego stopnia awansu zawodowego Dyrektor szkoły Od pierwszego dnia roku szkolnego następującego po roku szkolnym, w którym nauczyciel uzyskał wyższy stopień awansu zawodowego (wnioski złożone do 30 czerwca) lub 1 stycznia danego roku, następującego po roku kalendarzowym, w którym nauczyciel uzyskał wyższy stopień awansu zawodowego Art. 39 ust. 1 i 1a Karty nauczyciela