STAN PRAWNY NA 10 CZERWCA 2022 Awans zawodowy dyrektora szkoły Opracowała i zaktualizowała: Elżbieta Rzepecka-Roszak, dyrektor szkoły podstawowej, ekspert ds. awansu zawodowego oraz edukator ośrodka doskonalenia nauczycieli, laureatka Ogólnopolskiego Programu „Twórczy nauczyciel – Twórcza Edukacja” Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2200), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1551 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz inne stanowisko kierownicze w publicznym przedszkolu, publicznej szkole podstawowej, publicznej szkole ponadpodstawowej oraz publicznej placówce (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1449), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 sierpnia 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz inne stanowisko kierownicze w publicznym przedszkolu, publicznej szkole podstawowej, publicznej szkole ponadpodstawowej oraz publicznej placówce (Dz.U. z 2019 r. poz. 1661). Uzyskiwanie stopni awansu zawodowego dotyczy nie tylko nauczycieli, ale także dyrektorów szkół i placówek oświatowych. Najczęściej osoba posiadająca kwalifikacje pedagogiczne pełni funkcję kierowniczą uzyskaną w drodze konkursu na czas określony, wyznaczony odrębnymi przepisami prawnymi. Dyrektor jest zatem nauczycielem, ale obowiązują go odrębne procedury awansu zawodowego. Dyrektor a staż pracy W myśl Karty nauczyciela dla nauczycieli, którym powierzono stanowisko dyrektora szkoły lub placówki, nie przewiduje się wymogu odbycia stażu. Zgodnie z art. 9e ust. 1 KN dyrektor szkoły posiadający na tym stanowisku nieprzerwany okres pracy wynoszący co najmniej trzy lata oraz nauczyciel posiadający co najmniej stopień naukowy doktora co najmniej dwa lata na stanowisku dyrektora, jak również legitymujący się co najmniej bardzo dobrą oceną pracy, mogą złożyć wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego po upływie czterech lat od dnia nadania stopnia nauczyciel mianowanego, a w przypadku nauczyciela posiadającego co najmniej stopień naukowy doktora – po upływie trzech lat od dnia nadania stopnia nauczyciela mianowanego. Zdarza się również, że powierzenie funkcji dyrektora szkoły następuje w trakcie trwającego już stażu – Karta nauczyciela reguluje i takie przypadki. W myśl art. 9e ust. 5 do nieprzerwanego okresu pełnienia funkcji dyrektora (trzech lub dwóch lat, jeśli kierujący placówką posiada tytuł doktora) dolicza się okres stażu odbytego przed powierzeniem stanowiska. Natomiast w sytuacji, w której dyrektor przestaje w danym roku szkolnym pełnić funkcję kierowniczą, wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego na nauczyciela dyplomowanego może złożyć po odbyciu stażu w wymiarze roku i dziewięciu miesięcy. Należy jednak wyraźnie zaznaczyć, że wówczas staż musi rozpocząć się 1 września roku szkolnego następującego bezpośrednio po roku szkolnym, w którym dyrektor przestał pełnić swoją funkcję (art. 9e ust. 4 KN). Ważne! Kandydat ubiegający się o funkcję dyrektora, w myśl § 1 Rozporządzenia w sprawie wymagań, jakie powinna spełniać osoba zajmująca stanowisko dyrektora, musi posiadać stopień nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego. Na podstawie tego zapisu dyrektor ubiega się o stopień awansu zawodowego na nauczyciela dyplomowanego. Wymagania na stopień nauczyciela dyplomowanego Wymagania, jakim musi sprostać nauczyciel, w tym dyrektor, aby uzyskać stopień awansu zawodowego nauczyciela dyplomowanego, reguluje § 8 ust. 1 pkt 1–3 i ust. 2 pkt 1–5 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego nauczycieli. Według tej regulacji nauczyciel mianowany ubiegający się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego w okresie odbywania stażu powinien w szczególności: • podejmować działania mające na celu doskonalenie warsztatu pracy, w tym umiejętności stosowania technologii informacyjnej i komunikacyjnej, • realizować zadania służące podniesieniu jakości pracy szkoły, • pogłębiać wiedzę i umiejętności służące własnemu rozwojowi oraz podniesieniu jakości pracy szkoły, samodzielnie lub przez udział w różnych formach doskonalenia zawodowego, • przeprowadzić co najmniej trzy godziny zajęć otwartych dla nauczycieli oraz dokonać ich ewaluacji w obecności, w miarę możliwości, nauczyciela doradcy metodycznego w zakresie tych zajęć albo nauczyciela konsultanta lub przedstawiciela organu sprawującego nadzór pedagogiczny (przy czym przeprowadzanie zajęć otwartych nie dotyczy nauczyciela zwolnionego z obowiązku realizacji zajęć oraz nauczyciela, o którym mowa w art. 1 ust. 2 pkt 1 KN). Ponadto wymagania niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela dyplomowanego obejmują: • umiejętność wykorzystania w pracy metod aktywizujących ucznia oraz narzędzi multimedialnych i informatycznych sprzyjających procesowi uczenia się, • umiejętność dzielenia się wiedzą i doświadczeniem z innymi nauczycielami, w tym przez prowadzenie zajęć otwartych, w szczególności dla nauczycieli stażystów i nauczycieli kontraktowych, prowadzenie zajęć w ramach wewnątrzszkolnego doskonalenia zawodowego lub innych zajęć dla nauczycieli, • poszerzenie zakresu działań szkoły, w szczególności dotyczących zadań dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych, • realizację co najmniej dwóch z następujących zadań: o opracowanie i wdrożenie programu, innowacji lub innych działań dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych lub innych związanych z oświatą, powiązanych ze specyfiką szkoły, w szczególności na rzecz uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, o wykonywanie zadań opiekuna stażu, opiekuna praktyk pedagogicznych, nauczyciela doradcy metodycznego, przewodniczącego zespołu nauczycieli, koordynatora wolontariatu, koordynatora projektu, kuratora społecznego, egzaminatora okręgowej komisji egzaminacyjnej, rzeczoznawcy ds. podręczników, a w przypadku nauczycieli szkół artystycznych – także nauczyciela konsultanta współpracującego z Centrum Edukacji Artystycznej, o uzyskanie umiejętności posługiwania się językiem obcym na poziomie podstawowym, a w przypadku nauczycieli języków obcych – umiejętności posługiwania się drugim językiem obcym na poziomie podstawowym, o opracowanie autorskiej pracy z zakresu oświaty lub rozwoju dziecka opublikowanej w czasopiśmie branżowym lub w formie innej zwartej publikacji. Sprawozdanie z trzech ostatnich lat pracy Do ww. wymagań dołączane jest też sprawozdanie z ostatnich trzech lat pracy, obejmujące w szczególności charakterystykę i rozwój szkoły kierowanej przez dyrektora w tym okresie, z uwzględnieniem efektów kształcenia i wychowania, a także kopię karty pracy z ostatnich trzech lat, poświadczoną przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem (§ 9 ust. 3 pkt 5 Rozporządzenia). Ważne! Sprawozdanie, o którym mowa w Rozporządzeniu, sporządza dyrektor szkoły. Zapisy prawa nie regulują kwestii, w jakiej formie ma być ono przygotowane. Warto byłoby jednak opisać działania, jakie podjął dyrektor w celu podniesienia jakości pracy placówki. Dyrektor powinien przedstawić i scharakteryzować szkołę, którą kieruje. Może wskazać jej mocne i słabe strony, zaprezentować osiągnięcia, wyniki egzaminów zewnętrznych (najlepiej na przestrzeni kilku lat lub lat, w których sprawował swoją funkcję). Poza tym należałoby przedstawić zmiany organizacyjne bądź rozwiązania, które wprowadził w czasie pełnienia funkcji dyrektora. W celu zaprezentowania swoich działań dyrektor może posłużyć się przykładami zawartymi w planie pracy szkoły. Warto pochwalić się oryginalnymi rozwiązaniami, przykładami dobrych praktyk, zasadami współpracy z rodzicami, radą pedagogiczną, samorządem uczniowskim, wreszcie organem prowadzącym szkołę i społecznością lokalną. Wskazane jest opisanie osiągnięć uczniów, przykładów konkursów, zawodów sportowych lub innych przedsięwzięć, które wynikały z inicjatywy szkoły kierowanej przez dyrektora. Poza tym w sprawozdaniu należałoby ująć wszystkie innowacyjne rozwiązania, jakie wprowadził dyrektor w czasie pełnienia swojej funkcji. Należy jednak pamiętać, że dyrektor jest przede wszystkim nauczycielem, zatem istotne są osiągnięcia uczniów, z którymi na co dzień pracuje. Tutaj również ważne są działania innowacyjne, ale tym razem na rzecz klasy, oddziału, którego uczy dyrektor lub z przedmiotu, jakiego naucza. Przygotowując sprawozdanie, musi zdawać sobie sprawę, że najważniejsze są te działania, które podejmuje z własnej inicjatywy, a nie te, które podejmują nauczyciele. Jako pracodawca dyrektor może przedstawić sposób motywowania nauczycieli lub innych pracowników. Nie można zapomnieć także o nadzorze pedagogicznym i wynikach przeprowadzanych kontroli czy monitorowania działań nauczycieli. Powinno się także wspomnieć o wicedyrektorach ubiegających się o stopień awans zawodowego. Rozporządzenie w sprawie wymagań, jakie powinna spełniać osoba zajmująca stanowisko dyrektora wyraźnie określa stopnie awansu dla dyrektorów (mianowany lub dyplomowany). W myśl tego aktu prawnego funkcję wicedyrektora mogą sprawować nauczyciel kontraktowy, mianowany lub dyplomowany, którzy spełniają łącznie następujące wymagania: • posiadają co najmniej czteroletni staż pracy pedagogicznej na stanowisku nauczyciela lub czteroletni staż pracy dydaktycznej na stanowisku nauczyciela akademickiego, • uzyskali co najmniej bardzo dobrą ocenę pracy w okresie ostatnich pięciu lat pracy lub pozytywną ocenę dorobku zawodowego w okresie ostatniego roku albo w przypadku nauczyciela akademickiego – pozytywną ocenę pracy w okresie ostatnich czterech lat pracy w szkole wyższej, przed powierzeniem stanowiska wicedyrektora (§ 8 ust. 1 pkt 1–3). Znajduje to odzwierciedlenie w dokumentacji składanej do organu prowadzącego (w przypadku nauczyciela kontraktowego) i do organu nadzoru pedagogicznego (w przypadku nauczyciela mianowanego). Rozporządzenie w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (§ 9 ust. 2) określa rodzaj składanej dokumentacji, czyli: • kopie dokumentów potwierdzających posiadane kwalifikacje zawodowe, a w przypadku nauczyciela kontraktowego lub nauczyciela mianowanego także akt nadania stopnia awansu zawodowego – poświadczoną kopię, • zaświadczenie pracodawcy o spełnieniu wymagań dotyczących okresów pracy, urlopowania lub zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy, wymaganych do złożenia wniosku, jeżeli okresów tych nie można udokumentować na podstawie świadectw pracy, • w przypadku nauczyciela mianowanego – dokumentację, o której mowa w § 9 ust. 3 pkt 1–5 Rozporządzenia, • w przypadku nauczyciela, któremu powierzono stanowisko dyrektora szkoły – sprawozdanie z ostatnich trzech lat pracy obejmujące w szczególności charakterystykę i rozwój kierowanej przez niego szkoły w tym okresie, z uwzględnieniem efektów kształcenia i wychowania, a także kopię karty pracy z ostatnich trzech lat, poświadczoną przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem. Komisja kwalifikacyjna Ustalając skład komisji kwalifikacyjnej, powołujący ją organ musi zapewnić udział co najmniej dwóch ekspertów zajmujących stanowiska związane ze sprawowaniem nadzoru pedagogicznego, z których co najmniej jeden zajmuje stanowisko kierownicze w szkole, oraz co najmniej jednego eksperta nauczającego tego samego przedmiotu lub prowadzącego ten sam rodzaj zajęć, co nauczyciel, któremu powierzono stanowisko dyrektora szkoły. Ponadto w komisji kwalifikacyjnej zasiadają również przedstawiciel organu prowadzącego szkołę oraz przewodniczący komisji w osobie przedstawiciela organu nadzoru pedagogicznego (§ 10 ust. 3 Rozporządzenia). Komisja kwalifikacyjna zapoznaje się z oceną pracy nauczyciela dyrektora i sprawozdaniem z ostatnich trzech lat pracy oraz analizuje dorobek zawodowy nauczyciela na podstawie przedłożonej przez niego dokumentacji i przeprowadzonej rozmowy. Ponadto dyrektor: • prezentuje sposób realizacji wybranego przez siebie zadania określonego w § 8 ust. 3 Rozporządzenia, którego opis i analiza nie były dołączone do wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego, • odpowiada na pytania członków komisji dotyczące wpływu działań i zadań zrealizowanych przez nauczyciela na podniesienie jakości pracy szkoły, • wykazuje się umiejętnością rozwiązania wskazanego przez komisję problemu związanego z wykonywaną pracą, z uwzględnieniem przepisów prawa, • określa cele dalszej pracy i własnego rozwoju. Ważne! Procedura awansu zawodowego dyrektora szkoły wymaga od kandydata na kolejny stopień awansu nie tylko spełnienia wymagań, jakim podlega nauczyciel, ale także dodatkowo wykazania, iż w ciągu trzech lat pracy na stanowisku dyrektora podejmowane przez niego działania przyniosły wymierne efekty dla kierowanej placówki.