STAN PRAWNY NA 14 MAJA 2021 Awans zawodowy z perspektywy dyrektora. Wskazówki dla nauczycieli Opracowała: Anita Plumińska-Mieloch, dyrektor Zespołu Szkół w Luboniu, członkini grupy Superbelfrzy RP, autorka zeszytów ćwiczeń, podręczników metodycznych, innowacji pedagogicznych, honorowany profesor oświaty Podstawa prawna: • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2200). Awans zawodowy budzi wśród nauczycieli wiele sprzecznych emocji. Z jednej strony wiąże się z chęcią rozwoju, otrzymania podwyżki, zmianą formy umowy o pracę, z drugiej zaś strach przed komisją egzaminacyjną czy kwalifikacyjną oraz trema przed wystąpieniem publicznym, od którego wiele zależy, mogą okazać się paraliżujące. Nieocenioną pomocą dla nauczyciela jest wówczas dyrektor poradni. Wielu nauczycieli ma świadomość, że dyrektorowi również zależy na tym, by jego podwładni uzyskali kolejny stopień awansu zawodowego – w dodatku w jak najlepszym stylu. Dlaczego? Powodem jest nie tylko chęć posiadania przez dyrektora wykwalifikowanej kadry, lecz także świadomość, że bardzo dobrze przygotowana dokumentacja oraz udane wystąpienie nauczyciela przed komisją świadczą zarówno o placówce, jak i – nie ukrywajmy – o osobie nią zarządzającej. W kwestii awansu zawodowego dyrektorzy dzielą się na dwie grupy. Przedstawiciele pierwszej uważają, że nauczyciel jest osobą dorosłą, odpowiedzialną i dlatego powinien sam stworzyć dokumentację oraz przygotować się do odpowiedzi na pytania. Dbanie o własny rozwój wynika z Karty nauczyciela i jest oczywiste, że leży ono w gestii pedagoga. Druga grupa dyrektorów jest zdania, że awans zawodowy – obudowany wieloma przepisami, czasem sprzecznymi informacjami czy mitami – może powodować duży stres u osób będących na stażu i dlatego należy je wesprzeć. Obie grupy łączy natomiast założenie, że nauczyciel przeczyta Rozporządzenie w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli i będzie pamiętał o wskazanych w nim terminach. Terminowe składanie dokumentacji Z punktu widzenia dyrektora bardzo ważne jest otrzymywanie na czas wszelkiej dokumentacji związanej z awansem zawodowym. Należy pamiętać, że tylko nauczyciel stażysta rozpoczyna staż „z automatu”, bez wniosku. Jeśli nauczyciel ma kłopot z dotrzymywaniem terminów, może przygotować sobie tabelę z ważnymi datami, w której będzie odznaczał kolejne działania. Niestety niektóre osoby wciąż mają problemy z zapamiętaniem terminów i dziwią się, gdy dyrektor (sam tracąc czas i irytując się) o nich przypomina. Pomocne może być powiązanie takiej tabeli z kalendarzem Google. Alarm w telefonie komórkowym na pewno będzie skutecznym przypomnieniem. Czynność Data oddania Złożenie wniosku o rozpoczęcie stażu wraz z planem rozwoju zawodowego Najpóźniej 30 dni od dnia rozpoczęcia roku szkolnego, nauczyciel stażysta – w terminie 20 dni od rozpoczęcia roku szkolnego Naniesienie poprawek na przedłożony plan rozwoju zawodowego 3 dni od otrzymania informacji od dyrektora Sprawozdanie ze stażu Do 7 dni od jego zakończenia Złożenie wniosku o wszczęcie postępowania klasyfikacyjnego lub egzaminacyjnego Do 30 czerwca lub 31 października. Nauczyciel mianowany może złożyć wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego w okresie 3 lat od dnia otrzymania pozytywnej oceny dorobku zawodowego za okres stażu Znajomość przepisów Plan rozwoju zawodowego zawsze powinien opierać się na aktualnych przepisach. W internecie można znaleźć wiele przykładów planów rozwoju zawodowego, które odnosiły się do przepisów obowiązujących w momencie tworzenia tych planów, ale zmieniły się kilka razy. Konsekwencją jest zmiana wymagań, które musi spełnić osoba na stażu. Wciąż niestety zdarza się, że nauczyciele przynoszą we wrześniu do zatwierdzenia źle napisane plany rozwoju zawodowego. Dużą rolę ma tutaj do odegrania opiekun stażu, ale niestety czasami stażysta nie otrzymuje z jego strony odpowiedniego wsparcia. Gdyby taka sytuacja powtarzała się i np. opiekun stażu nie uczestniczyłby w zajęciach otwartych czy nie zapraszał nauczyciela na stażu na swoje zajęcia, powinien zostać zmieniony. Podczas posiedzeń komisji widać niekiedy, że niektórzy opiekunowie nie poświęcili czasu swoim podopiecznym. Spełnienie wymagań Plan rozwoju powinien być przygotowany w taki sposób, aby nauczyciel spełniał wszystkie wymagania konieczne do uzyskania awansu. Osoby korzystające z internetowych wzorców powinny się zastanowić, czy zaproponowane w nich rozwiązania są adekwatne do ich potrzeb i możliwości. Podobnie rzecz się ma z wyglądem planu. Wciąż jeszcze pokutują takie rozwiązania, jak przedstawione w poniższej tabeli: • § 8 ust. 3 pkt 1. Umiejętność wykorzystania w pracy metod aktywizujących ucznia oraz narzędzi multimedialnych i informatycznych, sprzyjających uczeniu się Działanie Forma realizacji Termin Spodziewane efekty Dokumentowanie Poznanie procedury awansu zawodowego Analiza przepisów prawa oświatowego regulujących system awansu zawodowego: a) Rozporządzenia MENiS w sprawie uzyskiwania stopni awansu Z przykładu jasno wynika, że autorka planu podała złą podstawę prawną, a ponadto chce poznawać przepisy, które powinna już znać, gdyż wykazała się znajomością prawa oświatowego, uzyskując stopień nauczyciela mianowanego. Oczywiście ostatnia kolumna, czyli „dokumentowanie”, może pozostać, warto jednak zadać pytanie, czy rzeczywiście jest konieczna. Nauczyciel nie przedstawia już komisji potwierdzenia wykonanych czynności w formie zaświadczeń, wytworów prac uczniów itd. Pozostawienie działania prowadzi do obciążenia nauczyciela niepotrzebną pracą. Dodatkowo zaplanowanie działania wskazanego w przykładzie nijak ma się do wymagania z Rozporządzenia. Należy natomiast pamiętać o tym, że nauczyciel na stażu ma obowiązek przeprowadzenia zajęć otwartych w wymaganym wymiarze: w przypadku nauczyciela ubiegającego się o stopień nauczyciela mianowanego w wymiarze dwóch godzin, a dyplomowanego – trzech godzin. Sprawozdanie Sprawozdanie dla dyrektora powinno być utrzymane w obowiązującej w placówce formie wynikającej z przepisów. Zarówno sprawozdanie, jak i dokumentacja dla komisji musi być autorstwa wnioskodawcy. Wydaje się to oczywiste, ale praktyka pokazuje, że wciąż zdarzają się sytuacje, w których autorem materiałów teoretycznie jest mężczyzna, a mimo to pojawiają się w nich słowa „zrobiłam”, „narysowałam”, „przygotowałam”. W czasach, gdy każdy z członków komisji dysponuje telefonem komórkowym, sprawdzenie w internecie informacji trwa tylko chwilę. Przedstawienie plagiatu sprawozdania niesie za sobą konsekwencje określone prawem. Dyrektor przygotowuje stosowne zaświadczenie, a nauczyciel musi pamiętać, aby je odebrać i dołączyć do wniosku. Jeśli nauczyciel przy pisaniu wniosku o wszczęcie postępowania korzysta ze wzorów umieszczonych w internecie, powinien koniecznie sprawdzić podstawę prawną i wskazane we wniosku załączniki. Prezentacja dorobku zawodowego Nauczyciel koniecznie powinien przedstawić swoją prezentację dyrektorowi i wprowadzić w niej ewentualne zmiany. Czasami okazuje się ona za długa (przyjęty czas prezentacji to 20 minut) lub zawiera niepotrzebne elementy. Warto także przećwiczyć sposób prezentacji. Zdarza się, że nauczyciele nie trzymają się ustaleń i wprowadzają dodatkowe – ich zdaniem niezbędne – slajdy (bo koleżanka tak miała i było dobrze), które są sprzeczne z wymaganiami. Ważny jest też wybór stroju stosownego do okoliczności. Wciąż na posiedzeniach komisji można się spotkać z osobami w przezroczystych bluzkach czy koszulach, z za dużymi dekoltami i w zbyt krótkich spódnicach albo w krótkich spodenkach. Może się wydawać, że powyższe informacje są niepotrzebne i wręcz oczywiste, jednak praktyka wskazuje, że należy ten temat poruszyć. Żaden dyrektor nie chce się czuć zażenowany niestosownością ubioru swojego nauczyciela. Na koniec warto sprawdzić, czy dyrektor otrzymał powiadomienie o terminie i miejscu spotkania z komisją. Awans zawodowy nauczyciela jest dużym przeżyciem również dla niego, pokazuje bowiem przedstawicielowi organu prowadzącego czy kuratorium jej/jego działania. Każdemu zależy na jak najlepszym wizerunku placówki w środowisku. Egzamin czy rozmowa kwalifikacyjna wcale nie musi być stresującym doświadczeniem. Warto pamiętać, że w komisji także zasiadają nauczyciele, którzy potrafią docenić zaangażowanie ubiegającego się o awans oraz zrozumieć uczucia młodszego kolegi.