STAN PRAWNY NA 7 MAJA 2021 Egzamin maturalny – formuła 2023 Opracował: Marcin Majchrzak, prawnik, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie, świadczy pomoc prawną w ramach własnej kancelarii, autor licznych opracowań i artykułów z zakresu tematyki kadrowo-płacowej, prawa związkowego oraz prawa oświatowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1327 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 26 lutego 2021 r. w sprawie egzaminu maturalnego (Dz.U. z 2021 r. poz. 482), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2019 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków (Dz.U. z 2019 r. poz. 1700 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 2018 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia (Dz.U. z 2018 r. poz. 467 ze zm.), • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 910 ze zm.), • Rozporządzenie z dnia 21 grudnia 2016 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania egzaminu gimnazjalnego i egzaminu maturalnego (Dz.U. z 2016 r. poz. 2223 ze zm.). Od 2023 r. egzamin maturalny będzie przeprowadzany w nowej formule. W pierwszej kolejności będą go zdawać absolwenci czteroletnich liceów ogólnokształcących. Jakich zmian należy się spodziewać? Podstawa prawna nowego egzaminu maturalnego Podobnie jak obecnie przeprowadzany egzamin, również ten w 2023 r. będzie organizowany w oparciu o przepisy rozdziału 3b Ustawy o systemie oświaty. Ustawa ta będzie regulować podstawowe kwestie związane z przeprowadzaniem egzaminu w nowej formule, w tym przedmioty obowiązkowe (co oznacza, że w nowej formule będą one takie same jak w przypadku dotychczas przeprowadzanego egzaminu), warunki zdania egzaminu, jego unieważnienia czy prawo wglądu do wyników. Szczegółowe kwestie zostały jednak uregulowane w nowym, obowiązującym od 1 września 2021 r. Rozporządzeniu Ministra Edukacji i Nauki w sprawie egzaminu maturalnego. Rozporządzenie to określa m.in. katalog przedmiotów dodatkowych i języków obcych nowożytnych, z których można przystępować do egzaminu maturalnego, a także szczegółowe kwestie organizacyjne i techniczne związane z przeprowadzaniem testów w nowej formule. Świadectwo dojrzałości będzie natomiast wydawane według wzoru określonego w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków. Egzamin maturalny w formule 2023 będzie przeprowadzany na podstawie wymagań określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla czteroletniego liceum ogólnokształcącego i pięcioletniego technikum (Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia). Harmonogram egzaminu w nowej formule Egzamin w formule 2023 będzie dotyczył absolwentów szkół nowego ustroju szkolnego (wprowadzonego Ustawą Prawo oświatowe), a docelowo także wszystkich osób posiadających wykształcenie średnie lub średnie branżowe. Harmonogram przeprowadzania egzaminu w nowej formule przedstawia się następująco: • absolwenci czteroletniego liceum ogólnokształcącego – począwszy od roku szkolnego 2022/2023, • absolwenci pięcioletniego technikum – począwszy od roku szkolnego 2023/2024, • absolwenci branżowej szkoły II stopnia, którzy ukończyli kształcenie w branżowej szkole I stopnia jako absolwenci ośmioletniej szkoły podstawowej – począwszy od roku szkolnego 2023/2024, • absolwenci dotychczasowego trzyletniego liceum ogólnokształcącego – począwszy od roku szkolnego 2027/2028, • absolwenci dotychczasowego czteroletniego technikum – począwszy od roku szkolnego 2028/2029, • absolwenci branżowej szkoły II stopnia, którzy ukończyli kształcenie w branżowej szkole I stopnia jako absolwenci dotychczasowego gimnazjum – począwszy od roku szkolnego 2029/2030. Cel nowego egzaminu Egzamin w nowej formule ma stanowić poświadczenie osiągnięcia przez absolwenta wymaganego przepisami poziomu wiadomości i umiejętności w zakresie: • języka polskiego, matematyki i wybranego języka obcego nowożytnego – w przypadku zdania wszystkich egzaminów obowiązkowych w części pisemnej (na poziomie podstawowym) oraz w części ustnej (bez określania poziomu), • jednego wybranego przedmiotu w części pisemnej na poziomie rozszerzonym, a w przypadku języków obcych nowożytnych – na poziomie rozszerzonym albo dwujęzycznym. Celem egzaminu w formule 2023 ma być określenie poziomu wykształcenia ogólnego w zakresie przedmiotów, z których absolwenci przystępowali do egzaminów. Ma on również zastąpić egzamin wstępny do tych szkół wyższych, które wykorzystują wyniki egzaminu maturalnego z danego przedmiotu lub przedmiotów jako kryteria w postępowaniu rekrutacyjnym. Aby zdać egzamin, absolwent będzie musiał: • otrzymać co najmniej 30 proc. punktów możliwych do uzyskania z egzaminu z każdego przedmiotu obowiązkowego w części ustnej i w części pisemnej, • otrzymać co najmniej 30 proc. punktów z części pisemnej egzaminu z jednego przedmiotu dodatkowego na poziomie rozszerzonym, a w przypadku języków obcych nowożytnych – na poziomie rozszerzonym albo dwujęzycznym (przy czym absolwenci szkół lub oddziałów dwujęzycznych obowiązkowo będą przystępowali do części pisemnej egzaminu maturalnego z języka obcego nowożytnego na poziomie dwujęzycznym). Zmiany w części ustnej egzaminu maturalnego z języka polskiego, mniejszości narodowej i etnicznej oraz języka regionalnego Nowe Rozporządzenie zakłada, że zestaw zadań egzaminacyjnych w części ustnej egzaminu maturalnego z języka polskiego będzie zawierał dwa zadania sprawdzające umiejętność tworzenia wypowiedzi na określony temat, w tym wypowiedzi inspirowanej utworem literackim lub jego fragmentem albo innym tekstem kultury, w tym materiałem ikonograficznym lub jego fragmentem. Jedno zadanie ma pochodzić z puli zadań jawnych, ogłoszonych na stronie CKE na dwa lata przed egzaminem (jego publikacja ma nastąpić do 1 września 2021 r.). Podobne rozwiązanie zostało przyjęte w przypadku egzaminu maturalnego w części ustnej z języka mniejszości narodowej i mniejszości etnicznej oraz języka regionalnego. Zakłada się, że zestaw zadań egzaminacyjnych będzie zawierał dwa zadania sprawdzające umiejętność tworzenia wypowiedzi na określony temat, w tym wypowiedzi inspirowanej utworem literackim lub jego fragmentem albo innym tekstem kultury, w tym materiałem ikonograficznym lub jego fragmentem, oraz dotyczące świadomości własnego dziedzictwa kulturowego, w tym kształcenia językowego. Przebieg egzaminu maturalnego w części ustnej z języka polskiego, języka mniejszości narodowej i mniejszości etnicznej oraz języka regionalnego będzie taki sam, jak w starym Rozporządzeniu w sprawie szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania egzaminu gimnazjalnego i egzaminu maturalnego. Oznacza to, że zdający będzie losował zestaw zadań i będzie miał nie więcej niż 15 minut na przygotowanie się do wypowiedzi. Egzamin będzie trwał nie dłużej niż 15 minut i będzie składał się z dwóch części: • dwóch wypowiedzi monologowych zdającego dotyczących wylosowanych zadań egzaminacyjnych, trwających łącznie ok. 10 minut, • rozmowy zdającego z zespołem przedmiotowym dotyczącej zagadnień określonych w poleceniach do obu zadań egzaminacyjnych lub do jednego z tych zadań, utworu literackiego albo innego tekstu kultury, w tym materiału ikonograficznego, dołączonego do polecenia oraz treści utworów literackich i innych tekstów kultury przywołanych przez zdającego w wypowiedzi; rozmowa miałaby trwać ok. 5 minut. Przeprowadzanie egzaminu maturalnego z informatyki Nowością będzie również przeprowadzenie egzaminu maturalnego z informatyki w jednej części – mianowicie zdający będzie rozwiązywał wszystkie przygotowane zadania egzaminacyjne z wykorzystaniem komputera. Zgodnie ze starym Rozporządzeniem egzamin składa się z dwóch części: • w części pierwszej zdający rozwiązuje zadania egzaminacyjne bez korzystania z komputera, • w części drugiej rozwiązuje zadania egzaminacyjne z wykorzystaniem komputera. Czas trwania egzaminu w nowej formule ma pozostać taki sam – 210 minut. Zmiana czasu trwania części pisemnej egzaminu Egzamin w formule 2023 zakłada zmianę czasu trwania części pisemnej z niektórych przedmiotów. W rezultacie wyniosą one: • język polski: o jako przedmiot obowiązkowy – 240 minut (obecnie 170 minut), o jako przedmiot dodatkowy – 210 minut (obecnie 180 minut); • język mniejszości narodowej: o jako przedmiot obowiązkowy – 210 minut (obecnie 170 minut), o jako przedmiot dodatkowy – 210 minut (obecnie 180 minut); • matematyka jako przedmiot obowiązkowy – 180 minut (obecnie 170 minut), • język mniejszości etnicznej i język regionalny – 210 minut (obecnie 180 minut). Wydłużenie czasu egzaminu maturalnego z niektórych przedmiotów ma wynikać z wymagań szczegółowych określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla czteroletniego liceum ogólnokształcącego i pięcioletniego technikum. Ujednolicenie terminów wydawania komunikatów przez CKE Nowe Rozporządzenie zakłada wprowadzenie jednolitego terminu ogłaszania przez Centralną Komisję Egzaminacyjną komunikatów w sprawie: • harmonogramu przeprowadzania egzaminu maturalnego, • materiałów i przyborów pomocniczych, z których można korzystać na egzaminie maturalnym, • listy systemów operacyjnych, programów użytkowych oraz języków programowania, z których można korzystać na egzaminie maturalnym, • szczegółowych sposobów dostosowania warunków i form przeprowadzania egzaminu maturalnego, • informacji o sposobie organizacji i przeprowadzania egzaminu maturalnego. Komunikat będzie ogłaszany do 20 sierpnia roku szkolnego poprzedzającego rok szkolny, w którym jest przeprowadzany egzamin maturalny. Określenie terminu ogłaszania listy jawnych zadań Określony zostały również termin ogłaszania przez dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej komunikatu w sprawie listy jawnych zadań egzaminacyjnych do części ustnej egzaminu maturalnego – nie później niż do 1 września roku szkolnego poprzedzającego rok szkolny, w którym jest przeprowadzany ten egzamin. Nowy zakres danych przekazywanych w deklaracji W nowym Rozporządzeniu wskazano, że przystępujący do egzaminu maturalnego w deklaracji wskazuje następujące dane osobowe: imię (imiona), nazwisko, numer PESEL, a w przypadku braku numeru PESEL – serię i numer paszportu lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość, datę urodzenia, płeć oraz dane kontaktowe: adres korespondencyjny oraz, jeżeli posiada, adres poczty elektronicznej lub numer telefonu. Oznacza to, że w porównaniu do starego Rozporządzenia osoby składające deklarację przystąpienia do egzaminu nie będą wskazywały miejsca urodzenia, a w przypadku danych kontaktowych zdający będzie podawał adres korespondencyjny, natomiast adres poczty elektronicznej lub numer telefonu – jeżeli je posiada. Jednocześnie zakres danych, które trzeba będzie podać zgodnie z nowym Rozporządzeniem, został rozszerzony o informacje dotyczące: • spełniania warunku, o którym mowa w art. 44zzd ust. 4b uso. (dotyczy zdających, którzy posiadają określone kwalifikacje zawodowe i są zwolnieni z obowiązku przystąpienia do części pisemnej egzaminu maturalnego z jednego przedmiotu dodatkowego), • posiadania wykształcenia średniego lub średniego branżowego (w przypadku zdających, którzy ukończyli szkołę we wcześniejszych latach albo posiadają świadectwo lub inny dokument wydane za granicą), • posiadania orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, o którym mowa w art. 44zzr ust. 1 uso., jeżeli zdający zamierza przystąpić do egzaminu maturalnego w warunkach lub formie dostosowanych do rodzaju niepełnosprawności. Powyższe wiąże się również z określeniem dokumentów, jakie należy załączyć do deklaracji przystąpienia do egzaminu maturalnego w związku z podaniem ww. informacji. Chodzi odpowiednio o: • dokumenty potwierdzające posiadanie kwalifikacji zawodowych, które zwalniają z obowiązku zdawania egzaminu maturalnego z jednego przedmiotu dodatkowego, • dokument potwierdzający posiadanie wykształcenia średniego lub średniego branżowego, a w przypadku osób, które zdawały egzamin dojrzałości – świadectwo dojrzałości, • orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. Zmiana w składzie zespołu przedmiotowego przeprowadzającego egzamin Nowe Rozporządzenie dotyczące przeprowadzania egzaminu maturalnego w formule 2023 zakłada, że w skład zespołu przedmiotowego przeprowadzającego egzamin maturalny w części ustnej nie będzie mógł wchodzić nauczyciel, który w ostatnim roku prowadził zajęcia edukacyjne ze zdającym z tego przedmiotu, z którego jest przeprowadzana część ustna egzaminu. Takie rozwiązanie ma umożliwić powołanie do składu zespołu przedmiotowego nauczyciela, który w ostatnim roku szkolnym prowadził ze zdającym zajęcia, ale z innego przedmiotu niż ten, z którego jest przeprowadzany egzamin ustny. Możliwość przeprowadzenia części ustnej egzaminu z wykorzystaniem komputera Nowym rozwiązaniem ma być również możliwość przeprowadzania części ustnej egzaminu maturalnego z wykorzystaniem komputera, na którym zdający ma dostęp do wylosowanego zestawu zadań egzaminacyjnych. Jeżeli materiały egzaminacyjne do części ustnej egzaminu maturalnego zostały przesłane w postaci elektronicznej, zestaw zadań egzaminacyjnych wylosowany przez zdającego może być mu udostępniany za pośrednictwem komputera. Wynika to z wprowadzenia rozwiązania pozwalającego na przesłanie do szkoły materiałów egzaminacyjnych do przeprowadzenia części ustnej egzaminu maturalnego w postaci elektronicznej. Zgodnie z nowymi regulacjami materiały egzaminacyjne niezbędne do przeprowadzenia części ustnej egzaminu maturalnego mogą zostać przesłane do szkół w postaci elektronicznej. W takim przypadku przewodniczący zespołu egzaminacyjnego lub upoważniony przez niego członek tego zespołu powinni pobrać pliki zawierające materiały egzaminacyjne niezbędne do przeprowadzenia części ustnej egzaminu maturalnego, w terminie i w sposób określony przez dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej, oraz sprawdzić, czy zostały dostarczone wszystkie materiały niezbędne do przeprowadzenia tej części egzaminu. Czynności te będzie można wykonać w obecności innego członka zespołu egzaminacyjnego. Dzięki powyższym rozwiązaniom absolwent będzie mógł odczytać zadania bezpośrednio na ekranie komputera, bez konieczności drukowania zestawu. Większa liczba zestawów zadań Nowe Rozporządzenie zakłada, że liczba zestawów zadań egzaminacyjnych do części ustnej egzaminu maturalnego z języka polskiego wyniesie co najmniej 200, niezależnie od liczby absolwentów przystępujących w szkole do tego egzaminu. Rozwiązanie to ma pozwolić na zapewnienie absolwentom szerokiego wyboru zestawów. Informacje zawierane w protokołach Protokół zbiorczy egzaminu w części ustnej i w części pisemnej będzie dodatkowo zawierał informację o liczbie zdających, którzy przystąpili do części ustnej lub części pisemnej egzaminu maturalnego z poszczególnych przedmiotów. W protokole przebiegu części pisemnej egzaminu maturalnego z danego przedmiotu oraz w protokole zbiorczym zamieszczana będzie informacja o liczbie zdających, którzy deklarowali posiadanie dokumentu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe, o którym mowa w art. 44zzd ust. 4b uso. (rozwiązanie to dotyczy osób, które posiadają kwalifikacje zawodowe i są zwolnione z obowiązku przystąpienia do egzaminu maturalnego z jednego przedmiotu dodatkowego). Poszerzenie listy osób, które mogą wchodzić w skład zespołu nadzorującego Nowe rozwiązanie pozwala na poszerzenie listy osób, które mogą wchodzić w skład zespołu nadzorującego część pisemną egzaminu maturalnego. Możliwość taka pojawi się w sytuacji, w której brak będzie możliwości powołania w skład tego zespołu nauczyciela zatrudnionego w danej szkole lub nauczyciela zatrudnionego w innej szkole lub placówce. W takim przypadku w skład zespołu będą mogli zostać powołani przedstawiciele organu sprawującego nadzór pedagogiczny, organu prowadzącego, placówki doskonalenia nauczycieli lub poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej, nieposiadający kwalifikacji wymaganych do zajmowania stanowiska nauczyciela. Oprócz tego, podobnie jak dotychczas, w skład zespołu będą mogli wchodzić inni nauczyciele, w tym osoby posiadające kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska nauczyciela, niezatrudnione w szkole lub placówce. W powyższych przypadkach przewodniczącym zespołu nadzorującego będzie jedynie mógł zostać nauczyciel zatrudniony w szkole, w której jest przeprowadzany egzamin maturalny, lub nauczyciel zatrudniony w innej szkole lub placówce, który uczestniczył w przeprowadzaniu egzaminu maturalnego. Zapisanie rozwiązania na egzaminie z informatyki na informatycznym nośniku danych Zgodnie z nowymi rozwiązaniami podczas egzaminu maturalnego w części pisemnej z informatyki zdający rozwiązujący zadania egzaminacyjne z wykorzystaniem komputera będzie mógł następnie zapisać rozwiązanie zadania lub zadań na informatycznym nośniku danych. W związku z tym wprowadzone zostały przepisy, które wskazują, iż po zakończeniu części pisemnej egzaminu maturalnego z danego przedmiotu osoby wchodzące w skład zespołu nadzorującego zbierają od zdających m.in. informatyczne nośniki danych, o których mowa powyżej. Następnie nośniki te będą pakowane przez przewodniczącego zespołu nadzorującego lub upoważnionego przez niego członka do kopert zwrotnych, przekazywanych następnie przez przewodniczącego zespołu egzaminacyjnego do okręgowej komisji egzaminacyjnej. Według nowego Rozporządzenia do protokołu zbiorczego dołączane będą m.in. koperty zawierające informatyczne nośniki danych. Okręgowe komisje egzaminacyjne będą mogły je przechowywać przez okres sześciu miesięcy, licząc od dnia przekazania szkołom świadectw dojrzałości, aneksów do świadectw dojrzałości i zaświadczeń o wynikach egzaminu maturalnego.