STAN PRAWNY NA 4 MAJA 2021 Obowiązki opiekuna i dyrektora związane z zakończeniem stażu Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz szeregu publikacji z zakresu prawa oświatowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2215 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2200). Wyznaczenie opiekuna stażu jest obowiązkiem dyrektora jednostki oświatowej, wynikającym z art. 9c ust. 4 Karty nauczyciela. Przepis ten wskazuje, że opiekuna przydziela się nauczycielowi stażyście i nauczycielowi kontraktowemu odbywającym staż, spośród nauczycieli mianowanych lub dyplomowanych. Opiekuna stażu nie przydziela się zatem nauczycielowi mianowanemu, odbywającemu staż na nauczyciela dyplomowanego, natomiast samą funkcję opiekuna stażu mogą pełnić wyłącznie nauczyciele posiadający najwyższe stopnie awansu zawodowego. Od tych zasad istnieją oczywiście wyjątki. Karta nauczyciela wskazuje, że w przedszkolach, szkołach i placówkach, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 2, opiekunem nauczyciela stażysty i nauczyciela kontraktowego może być również nauczyciel zajmujący stanowisko kierownicze. Jednostki, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 2, to ogólnie jednostki niesamorządowe, zarówno publiczne, jak i niepubliczne przedszkola, szkoły i placówki, prowadzone przez osoby fizyczne oraz osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego. W jednostkach niesamorządowych każdy nauczyciel może być zatem opiekunem stażu, niezależnie od tego, jaki posiada stopień awansu zawodowego, o ile zajmuje stanowisko kierownicze. Dodatkowym obniżeniem wymagań dotyczących kwalifikacji opiekuna stażu jest fakt, że zgodnie z przywołanym art. 9c ust. 4 KN w szkołach, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 1a, opiekunem nauczyciela stażysty i nauczyciela kontraktowego może być również nauczyciel kontraktowy, w tym zajmujący stanowisko kierownicze. W tym wypadku chodzi wyłącznie o szkoły publiczne, prowadzone przez osoby fizyczne oraz osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego. Dodać również należy, że jakkolwiek regulacja ta wprost mówi o szkole, to jednak zgodnie z zasadą wynikającą z art. 3 pkt 2 KN przez szkoły należy rozumieć również przedszkola, szkoły i placówki oraz ich zespoły. W przypadku publicznych niesamorządowych jednostek oświatowych opiekunem stażu dla nauczyciela stażysty i nauczyciela kontraktowego może być zatem również inny nauczyciel kontraktowy i to nawet wtedy, gdy nie zajmuje on stanowiska kierowniczego. Obowiązki na zakończenie stażu Ogólną regulacją dotyczącą obowiązków opiekuna stażu jest art. 9c ust. 5 KN, zgodnie z którym zadania opiekuna stażu to udzielanie nauczycielowi pomocy, w szczególności w przygotowaniu i realizacji w okresie stażu planu rozwoju zawodowego nauczyciela, oraz opracowanie projektu oceny dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu. Na koniec stażu jest zatem realizowany wyłącznie ostatni z przywołanych obowiązków, czyli projekt oceny dorobku zawodowego za okres stażu. Szczegółowy zakres obowiązków opiekuna określa natomiast Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli, które w § 5 wskazuje, że do zadań opiekuna stażu należą: • współpraca z nauczycielem odbywającym staż i wspieranie go w procesie wdrażania do pracy w zawodzie, w tym w przypadku nauczyciela stażysty zapoznanie go z dokumentami obowiązującymi w danej szkole, w szczególności z dokumentacją przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej, • współpraca z nauczycielem odbywającym staż w opracowaniu planu rozwoju zawodowego, w szczególności udzielanie mu pomocy w doborze właściwych form doskonalenia zawodowego, • wspieranie nauczyciela odbywającego staż w realizacji obowiązków zawodowych, • umożliwianie nauczycielowi odbywającemu staż obserwowania prowadzonych przez siebie zajęć, • obserwowanie zajęć prowadzonych przez nauczyciela odbywającego staż, • dzielenie się z nauczycielem odbywającym staż swoją wiedzą i doświadczeniem, w szczególności omawianie z nauczycielem zajęć prowadzonych przez siebie oraz przez nauczyciela, • inspirowanie i zachęcanie nauczyciela odbywającego staż do podejmowania wyzwań zawodowych, • doskonalenie wiedzy i umiejętności w zakresie niezbędnym do pełnienia funkcji opiekuna stażu. Obowiązek opiekuna, który musi zostać wykonany na koniec stażu nauczyciela, wynika natomiast z treści ust. 2 przywołanej regulacji, zgodnie z którym opiekun stażu, w terminie siedmiu dni od dnia zakończenia stażu, przedstawia dyrektorowi szkoły projekt oceny dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu, ze szczególnym uwzględnieniem obserwowanych zajęć prowadzonych przez nauczyciela oraz stopnia zaangażowania w realizację wymagań koniecznych do uzyskania odpowiednio stopnia nauczyciela kontraktowego albo nauczyciela mianowanego. Jest to jedynie projekt, ale z reguły zawiera już wszelkie założenia właściwej oceny dorobku zawodowego, przyjętej przez dyrektora jednostki. Warto tu zaznaczyć, że termin ustalenia właściwej oceny dorobku zawodowego uzależniony jest od terminu, w którym nauczyciel złoży dyrektorowi sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego. Według § 4 ust. 5 Rozporządzenia w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli sprawozdanie to powinno zostać złożone w terminie 7 dni od zakończenia stażu. Od tego momentu, zgodnie z art. 9c ust. 5a KN, dyrektor ma 21 dni na ustalenie oceny dorobku zawodowego nauczyciela, który odbywał staż. Dyrektor ustala ocenę z uwzględnieniem stopnia realizacji planu rozwoju zawodowego nauczyciela: • po zapoznaniu się z projektem oceny opracowanym przez opiekuna stażu i po zasięgnięciu opinii rady rodziców – w przypadku nauczyciela stażysty i nauczyciela kontraktowego, • po zasięgnięciu opinii rady rodziców – w przypadku nauczyciela mianowanego, ponieważ ten nauczyciel nie ma przydzielonego opiekuna stażu, a co za tym idzie nie jest w jego przypadku przygotowywany projekt oceny dorobku zawodowego. Dodać należy, że rada rodziców powinna przedstawić swoją opinię w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o dokonywanej ocenie dorobku zawodowego nauczyciela. Nieprzedstawienie opinii rady rodziców nie wstrzymuje jednak postępowania w sprawie nadania kolejnego stopnia awansu zawodowego. Ważne! Ocena dorobku zawodowego nauczyciela może być pozytywna lub negatywna. Ocena jest sporządzana na piśmie i zawiera uzasadnienie oraz pouczenie o możliwości wniesienia odwołania. Co istotne, od oceny dorobku zawodowego nauczycielowi służy odwołanie do organu sprawującego nadzór pedagogiczny w terminie 14 dni od dnia jej otrzymania. Kurator ma natomiast 21 dni na rozpatrzenie odwołania i ocena organu sprawującego nadzór pedagogiczny jest ostateczna. Może się oczywiście zdarzyć, że kurator nie dotrzyma terminu rozpatrzenia odwołania. Wówczas stosowany jest art. 9c ust. 5e KN – nauczyciel zostaje dopuszczony do rozmowy kwalifikacyjnej lub egzaminacyjnej. W tym wypadku niedochowanie terminu przez kuratorium działać może zatem na korzyść pedagoga, bowiem zostaje on dopuszczony do dalszej części postępowania pomimo ustalonej przez dyrektora negatywnej oceny dorobku zawodowego. Warto jednak zauważyć, że w przypadku, gdy kuratorium nie uchybi terminowi wydania ostatecznej oceny dorobku zawodowego i ocena ta będzie negatywna, wówczas ponowna ocena dorobku może być dokonana po odbyciu, na wniosek nauczyciela i za zgodą dyrektora szkoły, jednego dodatkowego stażu w wymiarze dziewięciu miesięcy. Dyrektor może się oczywiście nie zgodzić na odbycie stażu dodatkowego, a wówczas nauczyciel będzie obowiązany do odbycia stażu w pełnym wymiarze, czyli w praktyce rozpocznie ponownie procedurę zdobywania stopnia awansu zawodowego. Kolejne obowiązki dyrektora różnią się w zależności od tego, o jaki stopień awansu zawodowego stara się nauczyciel. Na podstawie art. 9g ust. 1 KN dyrektor powołuje komisję kwalifikacyjną dla nauczycieli ubiegających się o awans na stopień nauczyciela kontraktowego, jak również wchodzi w skład tej komisji jako jej przewodniczący. Dyrektor wchodzi też w skład pozostałych komisji, a więc powoływanych przez organ prowadzący lub organ nadzoru pedagogicznego, ale nie jako przewodniczący. Wyjątkiem jest sytuacja, w której o awans na nauczyciela dyplomowanego ubiega się sam dyrektor szkoły, bowiem wówczas oczywiście nie może wejść w skład komisji. W przypadku awansu nauczyciela ubiegającego się o uzyskanie stopnia nauczyciela kontraktowego dyrektor szkoły jest organem odpowiedzialnym w całości za postępowania awansowe, co oznacza, że ma do niego również zastosowanie § 11 Rozporządzenia. Przepis ten nakazuje dyrektorowi przeprowadzenie analizy formalnej wniosku nauczyciela. Do wniosku tego pedagog dołącza dokumenty wskazane w § 9 Rozporządzenia. W przypadku nauczyciela ubiegającego się o stopień nauczyciela kontraktowego są to odpowiednio: • kopie dokumentów potwierdzających posiadane kwalifikacje zawodowe, a w przypadku nauczyciela kontraktowego – także kopia aktu nadania tego stopnia, poświadczone przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem, • zaświadczenie dyrektora szkoły o: o wymiarze zatrudnienia nauczyciela oraz nauczanym przez niego przedmiocie lub rodzaju prowadzonych zajęć w dniu wydania zaświadczenia oraz w okresie odbywania stażu, ze wskazaniem wszystkich szkół, w których nauczyciel odbywał staż, o dacie zatwierdzenia planu rozwoju zawodowego i dacie złożenia przez nauczyciela sprawozdania z realizacji tego planu, o przyczynach wydłużenia okresu stażu oraz zaliczenia dotychczas odbytego stażu, ze wskazaniem podstawy prawnej odpowiednio wydłużenia albo zaliczenia okresu stażu oraz okresu nieobecności w pracy lub niepozostawania w stosunku pracy; • kopia sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego poświadczona przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem, • kopia oceny dorobku zawodowego za okres stażu poświadczona przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem. Jeżeli wniosek o podjęcie postępowania nie spełnia wymagań formalnych, dyrektor wskazuje szczegółowo stwierdzone braki i wzywa nauczyciela do ich usunięcia w terminie 14 dni, wraz z pouczeniem, że nieusunięcie tych braków w terminie spowoduje pozostawienie wniosku bez rozpoznania.