STAN PRAWNY NA 9 KWIETNIA 2021 Przedłużanie powierzenia stanowisk dyrektorów Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz szeregu publikacji z zakresu prawa oświatowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 910 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem CO-VID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 493 ze zm.). Obowiązująca od kilku lat Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe nie przewiduje możliwości przedłużenia powierzenia stanowiska dyrektora. Zasadą wynikającą z art. 63 ust. 10 jest wyłonienie kandydata na stanowisko dyrektora przedszkola w drodze konkursu, przy czym wybranemu w ten sposób kandydatowi nie można odmówić powierzenia stanowi-ska. Wyłącznie w przypadku, gdy do konkursu nie zgłosi się żaden kandydat albo w wyniku konkursu nie wyłoniono kandydata, organ prowadzący powierza to stanowisko kandydatowi ustalonemu w porozumieniu z organem sprawującym nadzór pedagogiczny, po zasięgnięciu opinii rady przedszkola i rady pedagogicznej. W celu przeprowadzenia konkursu organ pro-wadzący powołuje komisję konkursową w składzie: • po trzech przedstawicieli: o organu prowadzącego przedszkole, o organu sprawującego nadzór pedagogiczny; • po dwóch przedstawicieli: o rady pedagogicznej, o rady rodziców; • po jednym przedstawicielu organizacji związkowych reprezentatywnych w rozumieniu Ustawy o Radzie Dialogu Społecznego, wyłonionym spośród członków ich jednostek organizacyjnych albo jednostek organizacyjnych organizacji związkowych wchodzą-cych w skład reprezentatywnych organizacji związkowych, zrzeszających nauczycieli, obejmujących swoim zakresem działania przedszkole, w którym konkurs się odbywa. Prowadzenie konkursu jest więc podstawowym i jedynym przewidzianym przez Prawo oświatowe trybem wyboru kandydata na stanowisko dyrektora przedszkola. Nie byłoby za-pewne od tej zasady żadnych wyjątków, gdyby nie pandemia i trudności w powoływaniu do życia wszelkich organów konkursowych, których praca w reżimie sanitarnym jest często bar-dzo utrudniona, a zorganizowanie zdalnego posiedzenia komisji też nie jest proste z uwagi na konieczność podpisywania protokołów z posiedzeń, czego nie da się oczywiście wykonać przy pomocy środków komunikacji na odległość. Z tych powodów już w zeszłym roku pojawiła się możliwość przedłużania powierzenia sta-nowisk dyrektorów, nie została ona jednak przewidziana przez Prawo oświatowe, lecz przez regulacje Rozporządzenia MEN z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19. Zgodnie z § 11h tego aktu w przypadku konieczności obsadzenia stanowiska dyrektora jednostki systemu oświaty przed 2 września 2020 r. organ prowadzący mógł: • przedłużyć powierzenie stanowiska dyrektorowi jednostki systemu oświaty na okres nie dłuższy niż do 31 sierpnia 2021 r. albo • powierzyć pełnienie obowiązków dyrektora jednostki systemu oświaty wicedyrekto-rowi, a w jednostce, w której nie ma wicedyrektora – nauczycielowi tej jednostki, jed-nak nie dłużej niż do 31 sierpnia 2021 r., albo • przedłużyć powierzenie pełnienia obowiązków dyrektora jednostki systemu oświaty, jednak nie dłużej niż do 31 sierpnia 2021 r. Przepis ten stosowany był oczywiście tylko w 2020 r. i nie może mieć obecnie zastosowania. Co jednak istotne, Rozporządzenie zostało po raz kolejny znowelizowane i pojawiła się w nim możliwość przedłużania w roku bieżącym, przy czym obowiązujące regulacje wprowadzają kilka nowych wymogów. Nowym przepisem jest § 11ha, w myśl którego w przypadku konieczności obsadzenia stano-wiska dyrektora jednostki systemu oświaty przed 2 września 2021 r. organ prowadzący może: • przedłużyć powierzenie stanowiska dyrektorowi jednostki systemu oświaty, po uzy-skaniu pozytywnej opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny oraz po zasię-gnięciu opinii rady pedagogicznej i rady przedszkola, na okres nie dłuższy niż do 31 sierpnia 2026 r., jednak nie krótszy niż jeden rok szkolny albo • powierzyć pełnienie obowiązków dyrektora jednostki systemu oświaty wicedyrekto-rowi, a w jednostce, w której nie ma wicedyrektora – nauczycielowi tej jednostki, po uzyskaniu pozytywnej opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny oraz po za-sięgnięciu opinii rady pedagogicznej i rady przedszkola, jednak nie dłużej niż do 31 sierpnia 2022 r., albo • przedłużyć powierzenie pełnienia obowiązków dyrektora jednostki systemu oświaty, po uzyskaniu pozytywnej opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny oraz po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej i rady przedszkola, jednak nie dłużej niż do 31 sierpnia 2022 r. Mamy tu zatem trzy różne możliwości: przedłużenie powierzenia stanowiska dyrektora, po-wierzenie pełnienia obowiązków i przedłużenie powierzenia pełnienia obowiązków. Przedłużenie powierzenia stanowiska dyrektora Wszystkie opisywane możliwości dotyczą wyłącznie sytuacji, w której obsadzenie stanowiska dyrektora będzie konieczne do 2 września 2021 r. Ma to znaczenie o tyle, że stanowisko dyrektora powierza się na lata szkolne, a więc kadencja trwa do 31 sierpnia danego roku, w związku z czym konieczność ponownego jego obsadzenia powinna pojawić się do 1 września 2021 r. Ustalenie terminu na 2 września daje pewność, że wszystkie stanowiska, których ob-sadzenie kończy się w tym roku szkolnym, będą podlegać regulacjom przywołanego przepisu. Ponieważ przepis stanowi dokładnie, że skorzystanie z możliwości przedłużenia powierzenia stanowiska dyrektora wystąpi wyłącznie, jeżeli konieczność obsadzenia stanowiska pojawi się do 2 września 2021 r., to niestety wyklucza on możliwość przedłużenia powierzenia stanowisk tym dyrektorom, których kadencja 2 września 2021 r. jeszcze trwa. Nie można skorzystać z tego przepisu, jeżeli kadencja trwa np. do 31 sierpnia 2022 r. Nie sposób więc przewidzieć, czy w przypadku dyrektorów, których kadencja upłynie w przyszłym roku, będzie jeszcze istniała możliwość przedłużenia, opisywana regulacja bowiem nie będzie już miała zasto-sowania. Nie da się oczywiście przewidzieć, czy pojawi się kolejny, analogiczny przepis, ob-owiązujący w roku przyszłym. Niezależnie od ewentualnych przewidywań nie można skorzy-stać z opisywanej regulacji „na zapas”, zawsze koniec kadencji wyznacza moment, w którym można z przedłużenia skorzystać i powinien on nastąpić przed 2 września 2021 r. Tym, co różni obecne regulacje od zeszłorocznych, są znacznie większe wymagania formalne, które musi spełnić organ prowadzący, aby przedłużyć powierzenie stanowiska dyrektora. Pierwszym jest konieczność uzyskania pozytywnej opinii organu sprawującego nadzór peda-gogiczny, czyli właściwego kuratora oświaty. To bardzo istotne zastrzeżenie, gdyż opinia nie stanowi wyłącznie formalnego elementu procedury przedłużenia stanowiska dyrektora, lecz musi być to opinia pozytywna, o określonej treści. Jest to jednocześnie największa przeszkoda dla organu prowadzącego, ponieważ w przypadku gdy kurator oświaty nie zgodzi się na prze-dłużenie powierzenia stanowiska obecnego dyrektora, wówczas organ prowadzący, nie mogąc tego zrobić samodzielnie, będzie zmuszony przeprowadzić konkurs. Przyjmując jednak, że organ sprawujący nadzór pedagogiczny wydał opinię pozytywną, ko-lejnym obowiązkiem jest konieczność uzyskania opinii rady pedagogicznej i rady przedszkola, o ile taka rada została utworzona i w przedszkolu faktycznie funkcjonuje. W obydwu tych przypadkach mamy do czynienia wyłącznie z warunkami formalnymi przedłużenia powierze-nia stanowiska, tzn. opinie muszą być uzyskane, ale ich wartość merytoryczna nie ma znacze-nia dla rozstrzygnięcia podejmowanego przez organ prowadzący. Oczywiście powinien się on z opinią obydwu wspomnianych organów zapoznać, ale negatywna opinia rady pedagogicznej czy rady przedszkola (jeżeli została utworzona) nie wstrzymuje możliwości przedłużenia po-wierzenia. Minimalny okres przedłużenia to jeden rok szkolny, maksymalny – do 31 sierpnia 2026 r. Powierzenie pełnienia obowiązków Drugą możliwością jest powierzenie pełnienia obowiązków dyrektora jednostki systemu oświaty wicedyrektorowi, a w jednostce, w której nie ma wicedyrektora – nauczycielowi tej jednostki. W tym wypadku nie mamy do czynienia z powierzeniem stanowiska dyrektora, tyl-ko powierzeniem pełnienia obowiązków (p.o.). Taka osoba nie jest formalnie dyrektorem, ale w praktyce wykonuje wszelkie jego kompetencje wynikające z przepisów szczególnych. Ko-nieczne jest tu uzyskanie pozytywnej opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny. Bez zgody kuratora – jak w poprzednim przypadku – powierzenie obowiązków nie będzie możli-we. Identyczne są pozostałe warunki, które również mają charakter formalny – niezbędne jest uzyskanie opinii rady pedagogicznej oraz rady przedszkola, o ile została utworzona i w przed-szkolu funkcjonuje. Okres powierzenia nie pokrywa się z kadencją dyrektora. Może być zde-cydowanie krótszy – maksymalnie do 31 sierpnia 2022 r. Przedłużenie powierzenia pełnienia obowiązków Ostatnia możliwość to przedłużenie już istniejącego powierzenia pełnienia obowiązków dy-rektora. Wymogi są identyczne, jak w przypadku drugim. Konieczne jest uzyskanie zgody kuratora (pozytywnej opinii) oraz opinii wyrażonej przez radę pedagogiczną i radę przedszko-la. Maksymalne przedłużenie może obowiązywać do 31 sierpnia 2022 r. Z punktu widzenia organu prowadzącego najistotniejszym przepisem jest ten, który umożliwia przedłużenie powierzenia stanowiska dyrektora. W praktyce pozwala on na zrezygnowanie z konkursu pomimo powierzenia na okres pełnych pięciu lat szkolnych.