STAN PRAWNY NA 12 MARCA 2021 Zmiany w standardzie kształcenia nauczycieli Opracował: Marcin Majchrzak, prawnik, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie, świadczy pomoc prawną w ramach własnej kancelarii, autor licznych opracowań i artykułów z zakresu tematyki kadrowo--płacowej, prawa związkowego oraz prawa oświatowego Podstawa prawna: • Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 25 lipca 2019 r. w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczy-ciela (Dz.U. z 2019 r. poz. 1450 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 2 grudnia 2020 r. zmieniające roz-porządzenie w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania za-wodu nauczyciela (Dz.U. z 2020 r. poz. 2160), • Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 17 lutego 2021 r. zmieniające rozpo-rządzenie w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela (Dz.U. z 2021 r. poz. 312). W ostatnim czasie Minister Edukacji i Nauki wprowadził dwie zmiany w przepisach dotyczą-cych standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela. Celem tych zmian było wprowadzenie ułatwień w realizowaniu studiów nauczycielskich w okresie trwającej epidemii. Zmiana w sposobie organizacji praktyk zawodowych Co do zasady znowelizowane Rozporządzenie MNiSW z dnia 25 lipca 2019 r. w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela wskazuje, że zajęcia lub grupy zajęć realizowanych w formie praktyk zawodowych na studiach lub studiach podyplomowych, przygotowujących do wykonywania zawodu nauczyciela, odbywają się w przedszkolach, szkołach i placówkach systemu oświaty (ust. 4.2. cz. 1 zał. nr 1, ust. 5.2. cz. 1 zał. nr 2 oraz ust. 5.2. cz. 1 zał. nr 3 – ww. Rozporządzenia). Ponadto Rozporządzenie to wskazuje, że praktyki zawodowe nie mogą być prowadzone z wykorzystaniem metod i tech-nik kształcenia na odległość (ust. 3.7. cz. 1 zał. nr 1, ust. 3.4. cz. 1 zał. nr 2 oraz ust. 3.4. cz. 1 zał. nr 3 – nowelizowanego Rozporządzenia). Jednakże ze względu na trwającą obecnie epidemię, a także wywołane tym zawieszenie nau-czania stacjonarnego w szkołach (teoretycznie z wyjątkiem klas I–III – w tym wypadku rów-nież następuje częściowy powrót do nauczania zdalnego), realizacja praktyk zawodowych w formie przewidzianej ww. Rozporządzeniem okazała się niemożliwa. Natomiast uzyskanie części efektów uczenia się, określonych w programie studiów lub programie studiów pody-plomowych dla zajęć lub grup zajęć realizowanych w formie praktyk zawodowych, jest jed-nym z warunków ukończenia tych studiów. Z tego względu konieczne było wprowadzenie alternatywnej formy odbywania praktyk za-wodowych w roku akademickim 2020/2021. Zmiana przepisów została wprowadzona na pod-stawie Rozporządzenia MEiN z dnia 2 grudnia 2020 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela, a szczególne zasady obowiązują od 5 grudnia 2020 r. Przepisy szczególne objęły swoim zakresem osoby odbywające w roku akademickim 2020/2021 kształcenie na studiach nauczycielskich, tj. zarówno studentów studiów przygotowujących do wykonywania zawodu nauczyciela przedmiotu, nauczyciela teoretycznych przedmiotów zawodowych, nauczyciela praktycznej nauki zawodu, nauczyciela prowadzącego zajęcia i nauczyciela psychologa, nauczyciela przedszkola i edukacji wczesnoszkolnej (klas I–III szkoły podstawowej) oraz nauczyciela pedagoga specjalnego, nauczyciela logopedy i nauczyciela prowadzącego zajęcia wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, jak i uczestników studiów podyplomowych przygotowujących do wykonywania wyżej wymienionego zawodu nauczyciela, z wyłączeniem nauczyciela przedszkola i edukacji wczesnoszkolnej. Rozporządzenie wprowadziło przepis szczególny (§ 1b w znowelizowanym Rozporządzeniu), który pozwala na realizację praktyk zawodowych na studiach nauczycielskich w roku akade-mickim 2020/2021: • w podmiocie prowadzącym kształcenie na studiach nauczycielskich (co oznacza, że praktyki będą przygotowywane i organizowane przez ten podmiot i będą mogły od-bywać się w formie ćwiczeń praktycznych, symulacji lekcji lub zajęć, właściwych od-powiednio dla przedszkola, szkoły lub placówki systemu oświaty, także z wykorzy-staniem metod i technik kształcenia na odległość), • przez udział studenta lub uczestnika studiów podyplomowych w prowadzeniu przez szkołę lub placówkę systemu oświaty lekcji lub zajęć z wykorzystaniem metod i tech-nik kształcenia na odległość (co oznacza, że praktyki będą organizowane przez pod-miot prowadzący kształcenie na studiach nauczycielskich i mogą odbywać się przez umożliwienie studentom lub uczestnikom studiów podyplomowych udziału w przygo-towaniu i prowadzeniu przez szkołę lub placówkę systemu oświaty lekcji lub zajęć re-alizowanych z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość lub ich ob-serwacji). Prowadzenie zajęć na studiach i studiach podyplomowych z wykorzystaniem zdalnych metod nauczania Kolejna nowelizacja Rozporządzenia MNiSW z dnia 25 lipca 2019 r. w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela weszła w życie 19 lutego 2021 r. na mocy Rozporządzenia MEiN z dnia 17 lutego 2021 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela. Ma ona na celu wprowadzenie szczególnych rozwiązań (w roku akademickim 2020/2021) w zakresie prowadzenia zajęć lub grup zajęć na studiach i studiach podyplomowych przygo-towujących do wykonywania zawodu nauczyciela – z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość. Co do zasady większość efektów uczenia się przypisanych do zajęć lub grup zajęć realizowa-nych na studiach nauczycielskich powinna zostać uzyskana w ramach zajęć prowadzonych w siedzibie lub w filii danej uczelni, z bezpośrednim udziałem nauczycieli akademickich lub innych osób prowadzących zajęcia i studentów lub uczestników studiów podyplomowych. Załączniki do znowelizowanego Rozporządzenia wskazują przy tym, jaka liczba punktów ECTS może zostać uzyskana w ramach kształcenia na odległość dla całego cyklu kształcenia. Należy przy tym zauważyć, że w przypadku standardu kształcenia przygotowującego do wy-konywania zawodu nauczyciela liczba punktów ECTS, która może być uzyskana w formie zdalnego nauczania, nie może być większa niż 25 proc. sumy liczby punktów ECTS określonej dla danych grup zajęć (co wynika z ust. 3.7 części I zał. nr 1 do znowelizowanego Rozpo-rządzenia). Z kolei standard kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela przed-szkola i edukacji wczesnoszkolnej oraz nauczyciela pedagoga socjalnego, nauczyciela logo-pedy i nauczyciela prowadzącego zajęcia wczesnego wspomagania rozwoju dziecka przewi-duje, że liczba punktów ECTS, jaka może być uzyskana w ramach kształcenia z wykorzysta-niem metod i technik kształcenia na odległość, nie może być większa niż 25 proc. liczby punktów ECTS koniecznej do ukończenia studiów (odpowiednio ust. 3.4 część I zał. nr 2 i 3 nowelizowanego Rozporządzenia). Ponownie trwająca epidemia okazała się istotną przeszkodą w realizacji zajęć w przewidzianej przez przepisy formie. W rezultacie w znowelizowanym Rozporządzeniu wprowadzony został nowy § 1aa, który pozwala, aby w roku akademickim 2020/2021 zajęcia lub grupy zajęć na studiach nauczycielskich oraz na studiach podyplomowych mogły być prowadzone z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość w wymiarze umożliwiającym uzyskanie do 100 proc. liczby punktów ECTS określonej dla tych zajęć lub grup zajęć odpo-wiednio w programie studiów lub studiów podyplomowych dla danego roku studiów lub stu-diów podyplomowych. Ponadto nowy § 1c znowelizowanego Rozporządzenia pozwala, aby liczby punktów ECTS przypisane do zajęć lub grupy zajęć prowadzonych w roku akademickim 2020/2021 z wyko-rzystaniem metod i technik kształcenia na odległość nie były wliczane do liczby punktów ECTS, jaka może być uzyskana w ramach kształcenia z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, określonej w: • ust. 3.7. części I zał. nr 1 do nowelizowanego Rozporządzenia – w przypadku studiów i studiów podyplomowych, przygotowujących do wykonywania zawodu nauczyciela, • ust. 3.4. części I zał. nr 2 do nowelizowanego Rozporządzenia – w przypadku studiów przygotowujących do wykonywania zawodu nauczyciela przedszkola i edukacji wcze-snoszkolnej (klasy I–III szkoły podstawowej), • ust. 3.4. części I zał. nr 3 do nowelizowanego Rozporządzenia – w przypadku studiów i studiów podyplomowych, przygotowujących do wykonywania zawodu nauczyciela pedagoga specjalnego, nauczyciela logopedy i nauczyciela prowadzącego zajęcia wczesnego wspomagania rozwoju dziecka. Nowe, obowiązujące w roku akademickim 2020/2021 rozwiązania mają pozwolić uczelniom oraz podmiotom prowadzącym kształcenie na studiach podyplomowych, na zwiększenie wy-miaru zajęć realizowanych w oparciu o zdalne metody nauczania. Natomiast nie wprowadzają żadnych zmian w zakresie minimalnej liczby godzin zajęć na studiach nauczycielskich bądź w liczbie punktów ECTS przypisanych do poszczególnych zajęć.