Sensoryczne pomoce DIY Opracowała: Jolanta Molenda, terapeuta integracji sensorycznej i terapii ręki, doświadczona nauczycielka wychowania przedszkolnego W opiniach wydawanych przez poradnie psychologiczno-pedagogicznych coraz częściej można odnaleźć zapis o konieczności objęcia dzieci zajęciami z zakresu (lub z elementami) integracji sensorycznej. Nie w każdym placówce oświatowej znajdują się jednak tzw. pomoce sensoryczne, nie wspominając już o gabinecie do terapii integracji sensorycznej. Wiele przydatnych pomocy dydaktycznych można jednak przygotować samodzielnie. Podpowiadamy kilka praktycznych rozwiązań. Specjalistyczne sprzęty i urządzenia do terapii SI, podobnie jak pomoce dydaktyczne, są bardzo drogie. Jednak można własnoręcznie przygotować interesujące materiały, które nie tylko będą stymulować dziecięce zmysły, ale posłużą przez długie lata i pozwolą zaoszczędzić trochę pieniędzy. Większość prezentowanych propozycji doskonale sprawdzi się zarówno na zajęciach z zakresu integracji sensorycznej, jak również terapii ręki oraz zajęciach korekcyjno-kompensacyjnych. Przydadzą się one także podczas pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych, pracy z dziećmi zdolnymi lub nieśmiałymi. Tablica manipulacyjna Pomoce tego typu wspierają zdolności motoryczne i koordynacyjne. Pozwalają dzieciom doskonalić motorykę precyzyjną (co pozwala usprawnić posługiwanie się rękami) i rozwijają umiejętność logicznego myślenia. Ich wykonanie początkowo może wydawać się skomplikowane. Wystarczy jednak trochę pracy i zaangażowania, a powstanie jedyna w swoim rodzaju pomoc dydaktyczna, która zachwyci niejednego przedszkolaka. Wykonanie: Niezbędna jest drewniana płyta (świetnie sprawdzi się formatka sklejkowa, ale możemy również wykorzystać drewnianą deskę do krojenia) i materiały, z których będziemy wykonywać pomoce (filc, materiał, suwak, pianka dekoracyjna itd.). Po przygotowaniu wymyślonych przez nas elementów, przytwierdzamy je do płyty (ja najczęściej przyklejam je klejem na gorąco). Dla trwalszego połączenia można przykręcić brzegi przygotowanych elementów wkrętarką. Woreczki sensoryczne Można je wykonać na kilka sposobów. Osoby sprawnie posługujące się maszyną do szycia bez większych problemów przygotują takie woreczki z materiałów o różnej fakturze (filcu, sztruksu, jedwabiu, dżinsu, płótna, juty, futerka itp.). Wystarczy wyciąć dwa kwadraty o rozmiarze ok. 20 cm i zszyć je, pozostawiając jeden bok niezszytym. Następnie należy wypełnić je wybranymi sypkimi produktami (ciecierzycą, mąką, ryżem, makaronem, kaszą, kawą itp.) i zszyć ostatni bok. Osoby nieradzące sobie z szyciem mogą wykonać woreczki sensoryczne z woreczków strunowych (warto jednak dodatkowo zakleić plastikowy suwak) lub lateksowych rękawiczek. Traci się wtedy jednak jedną z głównych zalet takiej pomocy – fakturę materiału. Przygotowane woreczki sensoryczne można wykorzystać do stymulowania zmysłu dotyku, rozróżniania faktur i odgadywania, co znajduje się w środku. Można również wykonać z nich ścieżkę sensoryczną i poprosić dzieci, aby przeszły po niej boso. Klamerki do bielizny Gotową pomocą, która urozmaici zajęcia sensoryczne, może być zestaw klamerek do bielizny. Można przyczepiać je do kartki zgodnie z przyjętym kodem (niebieska, zielona, dwie żółte, niebieska, zielona, dwie żółte…), mocować je do figur wyciętych z kartonu (różnicując stopień trudności zadania w zależności od wieku), a także przyczepiać je do ubrań dziecka (zarówno z przodu, jak i z tyłu) i prosić je o ich odczepianie po wykonaniu jakiegoś zadania (np. po nawleczeniu pięciu koralików dziecko zdejmuje jedną klamerkę prawą ręką, po nawleczeniu kolejnych pięciu zdejmuje drugą klamerkę lewą ręką itd.). Takie proste czynności doskonale rozwijają koordynację wzrokowo-ruchową, motorykę małą, cierpliwość i koncentrację. Butelki sensoryczne Można wypełnić je zarówno płynem, jak i materiałem sypkim. Jeśli zdecydujemy się na wersję płynną, wystarczy wlać do butelki rozcieńczony, bezbarwny żel pod prysznic, glicerynę lub oliwkę dla dzieci. Do cieczy dosypujemy ozdobne elementy (cekiny, guziki, pompony, brokat, ozdobne kamyki itp.) i przechodzimy do obserwowania przemieszczających się wewnątrz butelki przedmiotów. Jeśli wybierzemy wersję suchą, do butelki wsypujemy dowolne sypkie produkty spożywcze. Można dla urozmaicenia umieścić w niej także drobną zabawkę (np. z jajka niespodzianki), która podczas potrząsania będzie ukazywała się dziecięcym oczom. Sucha butelka sensoryczna ma jeszcze jedną przewagę nad płynną wersją – podczas potrząsania wydaje dźwięki dodatkowo stymulujące zmysł słuchu. Sensoryczny tor przeszkód Do pojemników (świetnie sprawdzają się wzmacniane plastikowe magazynowe skrzynki na warzywa i owoce) wsypujemy produkty o zróżnicowanych fakturach (kulki hydrożelowe, piórka, gładkie kamienie typu otoczaki, pompony, puszyste druciki kreatywne itp.). Dzieci przechodzą przez przygotowany tor bosymi stopami (nauczyciel może asekurować dzieci, trzymając je za rękę podczas pokonywania toru). Tor dla młodszych dzieci przygotujemy też przy użyciu piankowych puzzli typu mata. Wystarczy przykleić do ich powierzchni wybrane produkty, aby stworzyć bezpieczną trasę. Dzięki takiemu rozwiązaniu materiały o różnorodnych fakturach nie będą się przemieszczać, a nawet w przypadku zachwiania lub utraty równowagi, dziecko przewróci się na miękkie podłoże z piankowych puzzli. Pudełko sensoryczne Do wykonania tej pomocy przyda się pudełko po chusteczkach higienicznych w kształcie kostki – wystarczy umieścić w jego wnętrzu drobne elementy (koraliki, małe zabawki, figurki itp.) i przysypać je kilkoma chusteczkami podzielonymi na drobne kawałki. Zadaniem dziecka jest odnalezienie pomiędzy kawałkami miękkiej bibułki ukrytych skarbów, odgadnięcie, co trzyma w dłoni, i wyciągnięcie przedmiotu na zewnątrz. Opakowania po chusteczkach często ozdobione są różnorodnymi i bardzo atrakcyjnymi wizualnie grafikami, a w dodatku posiadają gotowy otwór, w którym idealnie zmieszczą się dziecięce dłonie. Tunel z materiału do przeciskania zabawek Do przygotowania tej pomocy przyda się umiejętność korzystania z maszyny do szycia (zdecydowanie przyspieszy to cały proces). Wystarczy zaopatrzyć się w długi, prostokątny kawałek materiału o ciekawej fakturze, zszyć jego brzegi, włożyć do środka np. pluszową piłeczkę i przeszyć materiał w poprzek (ważne, aby nie zszywać brzegów do końca, by zostawić przestrzeń, przez którą będzie można przecisnąć piłkę). Tarcza do rzutów do celu To kolejna niezwykle prosta w wykonaniu pomoc dydaktyczna, która doskonale urozmaici każde zajęcia sensoryczne. Wystarczy podczas zakupów spożywczych wypatrzyć karton na jogurty. Takie pudełka mają już wycięte odpowiednie otwory, do których dzieci mogą wrzucać rozmaite przedmioty: piłeczki ping-pongowe, małe woreczki sensoryczne, kamienie, kulki z bibuły, piłeczki sensoryczne itp. W okienkach możemy umieścić dowolne elementy (cyfry, kolorowe figury geometryczne, ilustracje przedstawiające emocje, naklejki ze zwierzętami itp.). Aby niepotrzebnie nie gromadzić dużej liczby kartonów, możemy wyżej wymienione elementy przykleić na białe kartki formatu A3, które następnie będziemy wkładać od tyłu do kartonu (podobnie jak w grze „Zgadnij kto to?”). Dzięki takiemu rozwiązaniu możemy przygotować wiele kart i korzystać z jednego pudełka. Zadaniem dziecka po trafieniu do celu może być np. wykonanie tylu podskoków, ile wskaże wylosowana cyfra, nazwanie znajdującego się na naklejce zwierzęcia lub nazwanie I odzwierciedlenie wylosowanej emocji. Pojemniki szmerowe Pomoc ta będzie stymulować przede wszystkich słuch. Jeśli jednak poprosimy dzieci o wsparcie w jej przygotowaniu, do pracy zaangażujemy dodatkowo ich wzrok, dotyk, a nawet węch. Pojemniki szmerowe to nic innego, jak dowolne opakowania (puszki po mleku modyfikowanym lub kawie, kubeczki po pitnym jogurcie lub plastikowe pudełeczka z jajek niespodzianek, pudełka po zapałkach) wypełnione wybranymi sypkimi produktami (kawą, solą, mąką, grochem, makaronem, kaszą, kuleczkami pieprzu itp.). Po napełnieniu opakowań możemy przystąpić do zabawy w rozpoznawanie dźwięków, wyszukiwanie pojemników wydających takie same odgłosy itp.