Wiosenna wizyta w parku Tygodniowy plan pracy dydaktyczno-wychowawczej Opracowanie merytoryczne i graficzne: Anna Uhlik, pedagog, specjalność edukacja elementarna i terapia pedagogiczna, magister zarządzania – rozwój potencjału społecznego, nauczyciel w szkole podstawowej, nauczyciel przedszkolny, terapeuta pedagogiczny; Wojciech Uhlik, przedsiębiorca, z zamiłowania grafik i ilustrator, zwolennik pedagogiki zabawy Cele: • zapoznanie z wyglądem i cechami drzew liściastych, • poznanie roli drzew w przyrodzie, • nauka mierzenia, • uczestnictwo w różnych działaniach artystycznych. Działania: • wskazywanie elementów budowy drzewa, • rozpoznawanie gatunków drzew rosnących w parku, • robienie zdjęć i tworzenie galerii, • kreślenie linii, • mierzenie za pomocą miary krawieckiej, • porównywanie wysokości/szerokości, • zapoznanie z poziomym przekrojem pnia – liczenie słojów. Materiały: • prezentacja multimedialna – brzoza (liście, kora itd.), napisy globalne – elementy budowy drzewa, kartki A3 (brystol), klej, farba brązowa, pędzle, sylwety organów człowieka, sok brzozowy, miary krawieckie, znaczniki (naklejki), gąbki, markery, pianki do golenia, aparat fotograficzny, czarna tektura, plastry drewna brzozowego. ZADANIA DO WYKONANIA Nauczyciel prezentuje dzieciom kartę główną przedstawiającą drzewo. To brzoza. Zauważyć ją można zarówno w parku, jak i w innych miejscach stanowiących miejską zieleń. Jest to popularne drzewo, ponieważ szybko rośnie i posiada mnóstwo drobnych liści, pięknie w ten sposób ozdabiając przestrzeń. Każdy przedszkolak z łatwością je rozpozna. Dlaczego? Nauczyciel pokazuje dzieciom jeszcze raz ilustrację. „Czym różni się brzoza od innych drzew? Oczywiście korą. Ma ona charakterystyczny biały kolor. Od dziś z pewnością każde dziecko będzie potrafiło wskazać brzozę podczas spaceru”. Karta główna 1. Brzoza – co to za drzewo? Wiemy już, jak wygląda brzoza. Warto jednak przyjrzeć się jej dokładniej. Prowadzący rozdaje dzieciom liście brzozy oraz fragmenty kory. Na białej ścianie wyświetla również fotografie drzewa w różnych ujęciach. Tłumaczy dzieciom, że na tym drzewie zaobserwować można również owoce i wyrastające z nich zielone pręciki. „Czy ktoś z wychowanków przechodzi obok brzozy w czasie drogi do przedszkola? Ile brzóz dzieci mijają podczas tej wędrówki?”. Zadaniem wychowanków jest sprawdzenie tego w drodze powrotnej do domu. 2. Budowa drzewa Nauczyciel zaprasza dzieci do wyjścia przed budynek przedszkola. Cała grupa staje przy najbliższym drzewie (byłoby idealnie, gdyby to była brzoza). Jak nasze ciała składają się z różnych części, tak i drzewo ma swoje. Nim jednak przejdziemy do omówienia budowy, przypomnijmy sobie wszyscy nazwy części naszego ciała. „Czy wychowankowie pamiętają gdzie są ich nosy/ręce/nogi/oczy? Oczywiście! Zbyt proste to zagadki. Teraz czas na trudniejsze pytania: Gdzie znajdują się łokcie/palce wskazujące/powieki? Widać, że dla naszych zuchów żadna zagadka nie jest trudna, zatem zajmijmy się tym, czego nie widać! W którym miejscu, wewnątrz ciała, człowiek ma serce/żebra/żołądek/krtań/obojczyk? Brawo. Cała grupa przypomniała sobie, z czego składają się nasze ciała i organizmy”. Teraz czas na drzewo. Na szczęście jego zewnętrzna budowa nie jest tak skomplikowana. Wychowawca wskazuje palcem na znajdującą się na górze koronę drzewa, gałęzie, pień oraz na wrastające w ziemię korzenie. Równocześnie prezentuje dzieciom globalne napisy związane z budową drzewa. Po chwili ponownie wskazuje na omówione wcześniej elementy i pozwala samodzielnie nazwać je wychowankom. Czas na powrót do przedszkola. Na karcie głównej umieszczono strzałki wskazujące podstawowe części drzewa. Zadaniem najmłodszych jest dopasowanie globalnych napisów do konkretnych elementów – nazwanie ich i przyklejenie karteczek. 3. Co „piją” korzenie? Prowadzący rozdaje dzieciom duże/sztywne kartki A3. Przedszkolaki przyklejają na nich w pionie swoje karty tak, aby górna krawędź karty skleiła się z górnym brzegiem kartki A3. Dzięki temu na dole otrzymamy dodatkowe puste miejsce. Przed przedszkolakami nowe wyzwanie – do istniejących już korzeni muszą domalować nowe, większe. Wszak łączna długość wszystkich korzeni rzeczywistego drzewa może sięgać wielu kilometrów. Zatem do dzieła! Natura jest bardzo mądra i nie stworzyłaby tylu korzeni, gdyby nie były do czegoś potrzebne. „Jak uczestnicy myślą, do czego przydają się one drzewu?”. W rzeczywistości korzenie nie tylko utrzymują olbrzymią roślinę, ale też pozwalają jej się odżywiać. Prościej mówiąc, dzięki korzeniom drzewo żyje. To one sprawiają, że roślina pobiera z gleby wodę oraz różne substancje odżywcze potrzebne jej do wzrostu. 4. Drzewo – miejsce wielu spotkań Drzewa odgrywają w środowisku wiele ról. Nie sadzi się ich tylko po to, by świat wokół był piękniejszy. Choć jest to zdecydowanie ich zaleta, drzewa są też miejscem spotkań wielu zwierząt i innych organizmów. Ptaki budują w nich gniazda, wiewiórki odpoczywają, nietoperze szukają schronienia, bobry chętnie wykorzystują ich drewno do budowy żeremi, w starych drzewach pojawiają się różne grzyby... Bez nich to wszystko byłoby niemożliwe. Dzieci ponownie sięgają po kartę główną. Ich zadaniem jest przyklejenie ujętych na niej piktogramów związanych z rolą drzewa w odpowiednie miejsce karty. Jedno z pól pozostało puste. To właśnie w tym polu uczestnicy ilustrują jedną z dodatkowych ról, jaką odgrywa drzewo. 5. Na zdrowie Brzoza ma również wiele właściwości zdrowotnych. Wychowawca przedstawia dzieciom sylwety niektórych organów wewnętrznych człowieka i opowiada najmłodszym, jaki ma na nie wpływ herbatka brzozowa. Okazuje się, że natura również ma swoje cenne sposoby na wspomaganie zdrowia człowieka. 6. Drzewa parkowe w obiektywie Dzieci wyruszają z nauczycielem na wycieczkę do parku. Prowadzący raz po raz zatrzymuje się z najmłodszymi przed wybranym drzewem. Podaje dzieciom ich nazwę, prezentuje liście, korę oraz owoce. Innym elementem ćwiczenia edukacyjnego jest uważne obejrzenie drzew przez wychowanków i wybranie kilku do sesji fotograficznej. Dzieci decydują, jakie drzewa i z jakiej perspektywy będę sfotografowane. Wykonane zdjęcia zostają wywołane i umieszczone w przedszkolnej galerii drzew parkowych znajdującej się w sali na tablicy. 7. Między drzewami Czas na pracę plastyczną. Wychowankowie przedstawiają swoją wizję parku schowanego we mgle. Wykorzystują do tego kontury wycięte z czarnego brystolu. Wszystkie stworzone przez siebie drzewa naklejają na białe kartki papieru. Cienisty park dekoruje dodatkowo ściany sali, wnosząc do niej nastrój pełen tajemnic. 8. Szkółka leśna – sadzenie drzew Jedną z podstawowych zalet zalesiania różnych terenów jest oczyszczanie powietrza. Drzewa przyczyniają się do zmiany jakości powietrza, z którego organizmy żywe, w tym człowiek, korzystają każdego dnia. Warto zatem sadzić nowe drzewa, by całej naszej planecie oddychało się lepiej. Aby lepiej zapamiętać ten wątek, wychowawca zaprasza przedszkolaki do stołu ubrudzonego pianką do golenia – to powietrze zabrudzone rożnego rodzaju zanieczyszczeniami, związkami chemicznymi i pyłami. Dzieci wyposażone w gąbki z namalowanymi na wierzchniej stronie drzewami szybko oczyszczają powierzchnię stołu. Wokół oddycha się już lepiej, zatem czas poćwiczyć motorykę małą. Wychowankowie otrzymują kartę pracy przedstawiającą sadzenie drzew. Zadaniem dzieci jest poprowadzenie przy każdym drzewku pionowej linii, zachowując prawidłowy kierunek kreślenia – z góry na dół. Karta pracy nr 1 9. Chłop jak dąb! Jaki jestem wysoki... Jaki jestem szeroki... – zabawy z miarą Przedszkolaki zostają ponownie zaproszone do ćwiczenia edukacyjnego na świeżym powietrzu. Wychowankowie dobierają się parami. Maluchy, wyposażone w miarę, starają się zmierzyć wysokość różnych drzew. Następnie stają przy wybranej roślinie (drzewie) i określają miejsce, do którego sięgają (wzrost). Warto oznaczyć je dowolną naklejką. W podobny sposób oznaczona zostaje druga osoba z duetu. Następnie mali badacze sprawdzają szerokość drzewa i próbują objąć je miarą. Wynik porównują z pomiarem swojej talii. Obserwacje i analizę pomiarów przedstawiają nauczycielowi za pomocą odpowiedzi na kilka pytań: „Kto jest wyższy – drzewo, ja, kolega/koleżanka z pary? Kto jest szerszy? Itd.”. Po zakończeniu działań ściągamy znaczniki z drzew. Po powrocie do sali dzieci otrzymują plastry drewna brzozowego (krążki). Wychowawca informuje najmłodszych, że ułatwiają one określenie wieku drzewa. Jeśli słoje znajdują się blisko siebie, wiemy, że drzewo ma wiele lat. „A czy najmłodsi wiedzą, które urodziny będą obchodzić w tym roku?”. Następuje próba określenia wieku drzewa oraz rozmowa na temat „długowieczności” niektórych gatunków. „Co takiego mogło zobaczyć drzewo w czasie dzieciństwa dziadków naszych przedszkolaków? Czym bawiły się wtedy dzieci? Jak wyglądało miasto?”. Następuje zabawa wyobrażeniowa.