STAN PRAWNY NA 19 LUTEGO 2021 Koncepcja funkcjonowania i rozwoju placówki oświatowej Opracowała: Małgorzata Celuch, nauczycielka, wicedyrektor szkoły. Zaktualizowała: Elżbieta Rzepecka-Roszak, dyrektor szkoły podstawowej, ekspert ds. awansu zawodowego oraz edukator ośrodka doskonalenia nauczycieli, laureatka Ogólnopolskiego Programu „Twórczy nauczyciel – Twórcza Edukacja” Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1327 ze zm.), • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 910 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie regulaminu konkursu na stanowisko dyrektora publicznego przedszkola, publicznej szkoły podstawowej, publicznej szkoły ponadpodstawowej lub publicznej placówki oraz trybu pracy komisji konkursowej (Dz.U. z 2017 r. poz. 1587), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 sierpnia 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz inne stanowisko kierownicze w publicznym przedszkolu, publicznej szkole podstawowej, publicznej szkole ponadpodstawowej oraz publicznej placówce (Dz.U. z 2019 r. poz.1661), • Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 29 marca 2018 r. w sprawie regulaminu konkursu na stanowisko dyrektora publicznej szkoły artystycznej lub publicznej placówki zapewniającej opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania oraz trybu pracy komisji konkursowej (Dz.U. z 2018 r. poz. 694), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz.U. z 2017 r. poz. 1658). • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 sierpnia 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz.U z 2019 r. poz. 1627). Decydując się na przystąpienie do konkursu na stanowisko dyrektora szkoły lub placówki, należy przygotować wszystkie wymagane dokumenty. Spośród nich można wymienić dwa, których stworzenie z pewnością zajmie każdemu kandydatowi wiele czasu i energii. Są to: uzasadnienie przystąpienia do konkursu oraz koncepcja funkcjonowania i rozwoju placówki. Wymóg dostarczenia tych dokumentów przed rozpoczęciem konkursu wymieniony jest w § 1 ust. 2 pkt 4a Rozporządzenia w sprawie regulaminu konkursu na stanowisko dyrektora (…). Czym jest koncepcja funkcjonowania i rozwoju placówki? Koncepcja jest ogólnym planem działania określającym kierunki rozwoju, priorytety i podstawowe cele, jakie zostaną wyznaczone i będą realizowane w ciągu kilku najbliższych lat. Jest to strategia działań na wyznaczony okres, a celem jej tworzenia jest m.in. znalezienie odpowiedzi na pytania: • Jaką pozycję zajmuje obecnie szkoła i jakie są możliwości poprawy tej pozycji? • Jakie są możliwości rozwoju szkoły na różnych płaszczyznach jej funkcjonowania? • Co utrudnia poprawę obecnej pozycji szkoły? • Podjęcie jakich czynności i działań może wpłynąć na poprawę sytuacji szkoły? Najkrócej plan koncepcji można ująć w trzech krokach: • Gdzie jesteśmy, czyli jaka jest obecna sytuacja placówki? • Dokąd zmierzamy, czyli jakie są plany i cele? • Jakimi środkami, sposobami zamierzamy je osiągnąć? Znaczenie koncepcji Znaczenie koncepcji funkcjonowania i rozwoju placówki dla kandydata na dyrektora już na etapie trwania konkursu podkreśla § 5 ust. 2 ww. Rozporządzenia, zgodnie z którym komisja konkursowa, po rozmowie z każdym z kandydatów dopuszczonych do postępowania konkursowego, dokonuje ich merytorycznej oceny. Podlega jej w szczególności przedstawiona przez kandydata koncepcja funkcjonowania i rozwoju publicznego przedszkola, publicznej szkoły lub publicznej placówki. Dobrze stworzona, przemyślana koncepcja funkcjonowania i rozwoju szkoły najpełniej świadczy o kandydacie na dyrektora. Jest nie tylko potwierdzeniem kwalifikacji czy wykształcenia, ale także obrazuje, jakie są plany kandydata na dyrektora w odniesieniu do placówki, którą zamierza kierować, jaka jest szansa na prawidłowe funkcjonowanie i jak najlepszy rozwój szkoły pod kierunkiem takiego dyrektora, jakie kandydat ma pomysły, jaką znajomością prawa i specyfiki placówki dysponuje. Przygotowując się do konkursu, należy więc szczególnie dużo czasu i energii poświęcić na stworzenie możliwie najlepszej koncepcji pracy, gdyż z dużym prawdopodobieństwem może to zadecydować o wynikach konkursu. Warto przed stworzeniem koncepcji zdobyć jak najwięcej wiedzy o szkole i jej funkcjonowaniu w środowisku. Jeśli osoba, która wygrała konkurs, uzyska pozytywną opinię rady pedagogicznej w kwestii przedstawionej przez siebie koncepcji pracy, stworzonej przed przystąpieniem do konkursu, jej koncepcja może stać się obowiązująca w szkole. Należy wówczas pamiętać, że koncepcja pracy szkoły powinna być ukierunkowana na rozwój uczniów i, w razie zaistnienia potrzeby, analizowana oraz modyfikowana. Musi być także znana i akceptowana przez uczniów oraz ich rodziców. Czynności wstępne poprzedzające stworzenie koncepcji Im więcej wiedzy o placówce, środowisku lokalnym, prawie oświatowym i kierunkach polityki oświatowej będzie posiadał kandydat na dyrektora, tym większa jest szansa na stworzenie dobrej koncepcji. Najlepiej zacząć od zdobycia informacji na temat samej placówki: • jakie ma mocne i słabe strony, • jakie są problemy i z czego one wynikają, • jakie są sukcesy, • w jakim kierunku zmierza dotychczasowy rozwój i jakie napotyka trudności, • jakie są oczekiwania środowiska lokalnego, zwłaszcza uczniów i ich rodziców (ewentualnie – z czego wynika ich niezadowolenie). W tej kwestii ułatwione zadanie mają kandydaci, którzy ubiegają się o stanowisko dyrektora ponownie lub są pracownikami danej szkoły. Będąc częścią placówki, mają pełną wiedzę na temat jej funkcjonowania. Osobom z zewnątrz jest znacznie trudniej, muszą w tej sytuacji w większym stopniu kierować się ogólnymi zasadami dotyczącymi: • właściwego funkcjonowania nowoczesnej szkoły, • efektywnego przebiegu pracy z uczniem, • umiejętności, jakie powinien posiadać absolwent szkoły. Kandydat z zewnątrz ma jednak możliwość zapoznania się z zasadami funkcjonowania szkoły. Może znaleźć wiele informacji na stronie internetowej placówki (z której dowiemy się m.in.: jak realizowany jest kalendarz imprez i uroczystości, jakie konkursy, zawody sportowe i wydarzenia są organizowane w placówce oraz jak organ promuje się w środowisku) na jej BIP-ie, a także na stronach organu prowadzącego i organu pełniącego nadzór pedagogiczny. Kopalnią wiedzy na temat szkoły mogą być upublicznione wyniki ewaluacji zewnętrznej. Zapoznanie się z powyższymi treściami, pozwoli kandydatowi na zapoznanie się z problemami szkoły, dowiedzenie się nad czym trzeba pracować, co wymaga udoskonalenia. Dzięki temu, ubiegający się o stanowisko dyrektora, będzie mógł stworzyć koncepcję, która wskaże nowe kierunki działania, eliminujące problemy szkoły, bądź je zneutralizuje, a także posłużyć może do modyfikacji kalendarza i pozwoli ustalić zmiany w organizacji życia szkoły. Kandydat na stanowisko dyrektora zazwyczaj przygotowuje koncepcję na okres pięciu lat, gdyż zgodnie z zapisami Ustawy Prawo oświatowe tyle trwa kadencja. Pięć lat to długi okres, szczególnie jeśli trzeba go zaplanować z tak dużym wyprzedzeniem. Powinno to skłonić każdego z ubiegających się o stanowisko, do zapoznania się ze zmianami w szkolnictwie, z projektami ustaw i rozporządzeń, kierunkami polityki oświatowej, w tym również lokalnej, aby uwzględnić je w swoich planach funkcjonowania i rozwoju szkoły. Warto także zwrócić uwagę na potrzeby środowiska lokalnego i jego oczekiwania w odniesieniu do placówki, w której stanowisko dyrektora jest obsadzane. Przykład Schemat koncepcji funkcjonowania i rozwoju szkoły 1. Krótka charakterystyka szkoły. 2. Mocne strony szkoły. 3. Słabe strony szkoły. 4. Perspektywy rozwoju szkoły z uwzględnieniem zjawisk demograficznych i społecznych. 4.1. Zarządzanie i organizacja szkoły. 4.2. Wychowanie i opieka. 4.3. Kształcenie. 5. Podsumowanie. Sposób postępowania ze zgromadzonymi informacjami Zgromadzonych na temat placówki informacji z pewnością będzie wiele. Wobec tego niezmiernie ważne okaże się właściwe z nimi postępowanie: pogrupowanie w zależności od ich wagi i przydatności oraz odpowiednie wykorzystanie. Do tego celu świetnie nadaje się metoda analizy SWOT, która zebrane informacje pozwala uporządkować ze względu na: • S (strengths) – mocne strony: wszystko to, co stanowi atut, zaletę szkoły, • W (weaknesses) – słabe strony: wszystko to, co stanowi słabość, wadę, • (opportunities) – szanse: wszystko to, co stwarza szansę korzystnej zmiany, • T (threats) – zagrożenia: wszystko to, co stwarza niebezpieczeństwo zmiany niekorzystnej. W metodzie tej informacja, która nie może być poprawnie zakwalifikowana do żadnej z czterech grup, jest w dalszej analizie pomijana jako strategicznie nieistotna. Następnym krokiem po przeprowadzeniu analizy powinno być sformułowanie wniosków wynikających ze zgromadzonych informacji oraz płynących z nich konsekwencji dotyczących obrania celu, priorytetów, obszarów wymagających zmian i kwestii, które należy rozwiązać, poprawić czy wyeliminować. Czego należy unikać Tworząc koncepcje każdy kandydat powinien unikać: • ogólnikowości – koncepcja powinna być dopasowana do konkretnej placówki; nie może być zatem tworem uniwersalnym, • braku spójności – nie można dopuścić do tego, by poszczególne pomysły i koncepcje nie uzupełniały się, pozostawały z sobą w sprzeczności, • braku propozycji rozwiązań problemów – każdy opisany problem powinien być uzupełniony pomysłem jego rozwiązania, • braku realizmu – koncepcja nie może być „koncertem życzeń”; powinna wskazywać cele możliwe do zrealizowania w konkretnym czasie, które powinny być poparte realnymi propozycjami. Pamiętajmy, że koncepcja może mieć formę prezentacji multimedialnej, co niewątpliwie jest atrakcyjne, wizualne ale też mniej stresujące. Oczywiście nie ma wymogu formalnego, by kandydat na dyrektora skorzystał właśnie z tej koncepcji. Czasami wystąpienie przed komisją z ciekawym pomysłem na szkołę, bez prezentacji multimedialnej, okaże się strzałem w dziesiątkę. Komisja bardzo szybko zorientuje się, że przyszły dyrektor to pasjonat, który zrewolucjonizuje placówkę.