STAN PRAWNY NA 19 LUTEGO Ocena pracy dyrektora przedszkola Opracował: Marcin Majchrzak, prawnik, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie, świadczy pomoc prawną w ramach własnej kancelarii, autor licznych opracowań i artykułów z zakresu tematyki kadrowo-płacowej, prawa związkowego oraz prawa oświatowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2215 ze zm.), • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 910 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 sierpnia 2019 r. w sprawie trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli, w tym nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze, szczegółowego zakresu informacji zawartych w karcie oceny pracy, składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego oraz szczegółowego trybu postępowania odwoławczego (Dz.U. z 2019 r. poz. 1625), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz in-ne stanowisko kierownicze w publicznym przedszkolu, publicznej szkole podstawowej, publicznej szkole ponadpodstawowej oraz publicznej placówce (Dz.U. z 2017 r. poz. 1597 ze zm.). Praca dyrektora przedszkola, podobnie jak zatrudnianych w nim nauczycieli, podlega ocenie. Ocena ta jest jednak przeprowadzana na nieco innych zasadach, co jest oczywiście wynikiem sprawowanej funkcji oraz związanego z nią zakresu wykonywanych obowiązków. Poniżej wskazano najważniejsze etapy przeprowadzania tej oceny, a także konsekwencje wynikające z ustalenia negatywnej oceny pracy dyrektora. Podstawa prawna dokonywania oceny pracy dyrektora Podstawowe regulacje prawne dotyczące oceny pracy dyrektora przedszkola publicznego za-warte są w art. 6a Karty nauczyciela. Trzeba jednak wybrać z niego te przepisy, których adre-satem jest dyrektor – część z nich bowiem została przygotowana z myślą o ocenie pracy nau-czycieli niezatrudnionych na stanowiskach kierowniczych. Istotne z punktu widzenia oceny pracy dyrektora placówki jest również Rozporządzenie MEN z dnia 19 sierpnia 2019 r. w sprawie trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli, w tym nauczycieli zajmujących sta-nowiska kierownicze, szczegółowego zakresu informacji zawartych w karcie oceny pracy, składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego oraz szczegółowego trybu postępowania odwoławczego. Przepisy, odnoszące się m.in. do zakresu podlegających ocenie obowiązków dyrektora oraz konsekwencji ustalenia negatywnej oceny pracy, zawarte zostały w Ustawie Prawo oświatowe. Częstotliwość dokonywania oceny pracy dyrektora Aktualnie obowiązujące przepisy nie przewidują konkretnego terminu (częstotliwości) prze-prowadzania oceny pracy dyrektora. Wskazują jedynie (art. 6a ust. 1 w zw. z ust. 7a KN), że ocena pracy dyrektora może być dokonana w każdym czasie, nie wcześniej jednak niż po upływie roku od dokonania poprzedniej oceny lub od dokonania oceny dorobku zawo-dowego. Dyrektor nie będzie więc ponosił żadnych konsekwencji z powodu tego, że przez dłuższy okres nie zostanie przeprowadzona ocena jego pracy. Należy jednak pamiętać, że zgodnie z § 1 pkt 4 lit. a i b Rozporządzenia MEN z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz inne stanowisko kierownicze w publicznym przedszkolu, publicznej szkole podstawowej, publicznej szkole ponadpodstawowej oraz publicznej placówce warunkiem ubiegania się o pełnienie funkcji dyrektora przedszkola publicznego jest posiadanie: • co najmniej bardzo dobrej oceny pracy w okresie ostatnich pięciu lat pracy lub • pozytywnej oceny dorobku zawodowego w okresie ostatniego roku. Z inicjatywą rozpoczęcia oceny pracy dyrektora przedszkola mogą wystąpić: • sam dyrektor, • właściwy kurator oświaty, • organ prowadzący przedszkole, • rada przedszkola/rada pedagogiczna, • rada rodziców. Tym samym ocena pracy dyrektora każdorazowo powinna nastąpić z inicjatywy ww. podmio-tów. W tym celu należy złożyć odpowiedni wniosek do kuratora oświaty. Inicjatorem doko-nania oceny może być również sam kurator oświaty. Według art. 6a ust. 2 w zw. z ust. 7a KN kurator oświaty jest zobowiązany dokonać oceny pracy dyrektora w okresie nie dłuższym niż trzy miesiące od dnia złożenia wniosku, a w przypadku oceny pracy dokonywanej z własnej inicjatywy – w okresie nie dłuższym niż trzy miesiące od dnia powiadomienia dyrektora na piśmie o rozpoczęciu dokonywania oceny jego pracy. Do okresów tych nie wlicza się uspra-wiedliwionej nieobecności dyrektora w pracy trwającej dłużej niż 14 dni oraz okresów urlopu wypoczynkowego trwającego nieprzerwanie co najmniej 14 dni kalendarzowych (art. 6a ust. 2b w zw. z ust. 7a KN). O rozpoczęciu dokonywania oceny pracy dyrektor przedszkola powinien zostać niezwłocznie powiadomiony w formie pisemnej przez kuratora oświaty. Podmiot uprawniony do przeprowadzenia oceny Jak można wnioskować z powyższych informacji, podmiotem zobowiązanym do przeprowa-dzenia oceny pracy dyrektora przedszkola jest właściwy kurator oświaty. Nie dokonuje on jednak tej oceny samodzielnie, lecz w porozumieniu z organem prowadzącym przedszkole. Konieczność dokonania oceny w „porozumieniu” wynika z faktu, że każdy z tych organów dokonuje wpierw oddzielnie cząstkowej oceny, biorąc pod uwagę swoje kompetencje wzglę-dem przedszkola (odpowiednio nadzór pedagogiczny oraz obowiązki związane z prowadze-niem danego przedszkola przez gminę). W Wyroku WSA w Poznaniu z dnia 31 stycznia 2013 r. (IV SA/Po 1041/12) wskazano, że oznacza to konieczność odrębnego ustalenia oddzielnych ocen cząstkowych w ramach przy-sługujących tym organom kompetencji, a następnie wspólne uzgodnienie oceny końcowej. Tym samym brak zgody pomiędzy tymi organami co do wysokości oceny końcowej uniemoż-liwia zakończenie procedury oceny pracy dyrektora. Obowiązki podlegające ocenie Ogólny zakres obowiązków dyrektora podlegających ocenie wskazany został w art. 6a ust. 1f KN. Zgodnie z nim ocena pracy dyrektora dotyczy stopnia realizacji obowiązków określonych w art. 6 i art. 7 KN oraz w art. 68 ust. 1, 5 i 6 Ustawy Prawo oświatowe, a w przypadku realizowania przez dyrektora zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych – także obowiązków określonych w art. 42 ust. 2 KN oraz w art. 5 Ustawy Prawo oświatowe. Poniżej wskazano również, który podmiot – organ prowadzący (OP) czy kurator oświaty (KO) – jest zobowiązany do dokonania oceny cząstkowej danego obowiązku. W związku z powyższym, w przypadku każdego z dyrektorów ocenie podlegać będzie reali-zacja obowiązków określonych w art. 6 KN, według którego nauczyciel zobowiązany jest: • rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym mu stanowiskiem oraz podsta-wowymi funkcjami przedszkola: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym za-dania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa dzieciom w czasie zajęć organizowa-nych przez przedszkole, • wspierać każde dziecko w jego rozwoju, • dążyć do pełni własnego rozwoju osobowego, • doskonalić się zawodowo zgodnie z potrzebami przedszkola, • kształcić i wychowywać dzieci w umiłowaniu ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji RP, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego człowieka, • dbać o kształtowanie u dzieci postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą de-mokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów. Z kolei podlegający ocenie zakres obowiązków wskazanych w art. 7 KN przewiduje, że przedszkolem kieruje dyrektor, który jest jego przedstawicielem na zewnątrz, przełożonym służbowym wszystkich pracowników przedszkola, przewodniczącym rady pedagogicznej. Dyrektor sprawuje opiekę nad dziećmi uczącymi się w przedszkolu. Mamy tu więc do czy-nienia nie tylko z obowiązkami związanymi z reprezentowaniem przedszkola na zewnątrz (np. przed podmiotami trzecimi), ale także z wykonywaniem przez dyrektora obowiązków spoczywających na nim jako na osobie pełniącej funkcję pracodawcy dla zatrudnianych w przedszkolu pracowników, a także jako przewodniczącym rady pedagogicznej, co wiąże się z nadzorowaniem przez dyrektora poprawności realizowania zadań przez ten organ (również podlegającym ocenie). Szczegółowy zakres spoczywających na dyrektorze przedszkola obo-wiązków podlegających ocenie określa ust. 2 art. 7 KN, który wskazuje, że jest on odpowie-dzialny w szczególności za: • dydaktyczny i wychowawczy poziom przedszkola (KO), • realizację zadań zgodnie z uchwałami rady pedagogicznej i rady przedszkola, podję-tymi w ramach ich kompetencji stanowiących, oraz zarządzeniami organów nadzoru-jących przedszkole, • tworzenie warunków do rozwijania samodzielnej pracy dzieci, • zapewnienie pomocy nauczycielom w realizacji ich zadań i ich doskonaleniu zawo-dowym, • zapewnienie w miarę możliwości odpowiednich warunków organizacyjnych do reali-zacji zadań dydaktycznych i opiekuńczo-wychowawczych (OP), • zapewnienie bezpieczeństwa dzieciom i nauczycielom w czasie zajęć organizowanych przez przedszkole. Również niezależnie od bezpośredniego prowadzenia przez dyrektora zajęć z dziećmi, ocenie podlega wykonanie obowiązków z art. 68 ust. 1, 5 i 6 Ustawy Prawo oświatowe. Zgodnie z tymi przepisami dyrektor przedszkola w szczególności: • kieruje działalnością przedszkola oraz reprezentuje je na zewnątrz (KO w porozumieniu z OP), • sprawuje nadzór pedagogiczny (KO), • sprawuje opiekę nad dziećmi oraz stwarza warunki harmonijnego rozwoju psychofi-zycznego poprzez aktywne działania prozdrowotne (KO w porozumieniu z OP), • realizuje uchwały rady przedszkola oraz rady pedagogicznej, podjęte w ramach ich kompetencji stanowiących (KO w porozumieniu z OP), • dysponuje środkami określonymi w planie finansowym przedszkola zaopiniowanym przez radę przedszkola i ponosi odpowiedzialność za ich prawidłowe wykorzystanie, a także może organizować administracyjną, finansową i gospodarczą obsługę przed-szkola (OP), • wykonuje zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa dzieciom i nauczycielom w czasie zajęć organizowanych przez przedszkole (KO w porozumieniu z OP), • wykonuje inne zadania wynikające z przepisów szczególnych, np. jako organ zobo-wiązany do udostępniania informacji publicznej (KO w porozumieniu z OP), • współdziała ze szkołami wyższymi w organizacji praktyk pedagogicznych (KO), • stwarza warunki do działania w przedszkolu: wolontariuszy, stowarzyszeń i innych organizacji, w szczególności organizacji harcerskich, których celem statutowym jest działalność wychowawcza lub rozszerzanie i wzbogacanie form działalności dydak-tycznej, wychowawczej, opiekuńczej i innowacyjnej przedszkola (KO w porozumieniu z OP), • odpowiada za realizację zaleceń wynikających z orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego dziecka (KO w porozumieniu z OP), • współpracuje z pielęgniarką albo higienistką przedszkolną, lekarzem i lekarzem denty-stą, sprawującymi profilaktyczną opiekę zdrowotną nad dziećmi, w tym udostępnia imię, nazwisko i numer PESEL dziecka celem właściwej realizacji tej opieki (KO w porozumieniu z OP), • wdraża odpowiednie środki techniczne i organizacyjne zapewniające zgodność prze-twarzania danych osobowych przez przedszkole z przepisami o ochronie danych oso-bowych (OP), • jest kierownikiem zakładu pracy dla zatrudnionych w przedszkolu nauczycieli i pra-cowników niebędących nauczycielami (OP); dyrektor w szczególności decyduje w sprawach: o zatrudniania i zwalniania nauczycieli oraz innych pracowników przedszkola, o przyznawania nagród oraz wymierzania kar porządkowych nauczycielom i innym pracownikom przedszkola, o występowania z wnioskami, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej i rady przedszkola, w sprawach odznaczeń, nagród i innych wyróżnień dla nauczycieli oraz pozostałych pracowników przedszkola; • w wykonywaniu swoich zadań współpracuje z radą przedszkola, radą pedagogiczną i rodzicami (KO w porozumieniu z OP). Dodatkowo w przypadku prowadzenia przez dyrektora zajęć z dziećmi ocenie podlega reali-zowanie w ramach czasu pracy (KO): • zajęć realizowanych w ramach pensum, • innych zajęć i czynności wynikających z zadań statutowych przedszkola, • zajęć i czynności związanych z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i do-skonaleniem zawodowym. Wówczas ocenie podlega również to, czy dyrektor w swoich działaniach dydaktycznych, wy-chowawczych i opiekuńczych kieruje się dobrem dzieci, troską o ich zdrowie, postawę mo-ralną i obywatelską, z poszanowaniem ich godności osobistej (KO) – art. 5 Ustawy Prawo oświatowe. W każdym wypadku należy mieć na uwadze, że na ocenę pracy dyrektora przedszkola nie mogą mieć wpływu jego przekonania religijne i poglądy polityczne, a także odmowa wyko-nania przez niego polecenia służbowego, gdy odmowa taka wynikała z uzasadnionego prze-konania, że wydane polecenie było sprzeczne z dobrem dziecka albo dobrem publicznym (art. 6a ust. 1g KN). Szczegółowy tryb dokonywania oceny pracy dyrektora W praktyce szczegółowe kwestie związane z procedurą przeprowadzania oceny pracy dyrek-tora przedszkola publicznego określają poszczególni kuratorzy oświaty w odpowiednich za-rządzeniach. Niemniej regulacje te nie mogą być sprzeczne z ogólnymi przepisami KN, Ustawy Prawo oświatowe oraz Rozporządzenia MEN z dnia 19 sierpnia 2019 r. w sprawie trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli, w tym nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze, szczegółowego zakresu informacji zawartych w karcie oceny pracy, składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego oraz szczegółowego trybu postępowania odwoławczego. Oznacza to, że: • ocena pracy dyrektora przedszkola powinna nastąpić po zasięgnięciu opinii rady przedszkola i zakładowych organizacji związkowych działających w przedszkolu (opinie te powinny zostać wyrażone w formie pisemnej z uzasadnieniem, w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o dokonywanej ocenie pracy), • ocenę pracy ustala się po zapoznaniu dyrektora z jej projektem oraz wysłuchaniu jego uwag i zastrzeżeń (na wniosek dyrektora przy zapoznawaniu go z projektem oceny pracy i wysłuchaniu jego uwag i zastrzeżeń może być obecny przedstawiciel wskazanej przez niego zakładowej organizacji związkowej), • zastrzeżenia i uwagi do projektu oceny pracy mogą zostać złożone przez dyrektora w formie pisemnej w terminie pięciu dni roboczych od dnia zapoznania go z projektem oceny, • ocena pracy powinna mieć charakter opisowy i powinna być zakończona stwierdze-niem uogólniającym: o ocena wyróżniająca, o ocena bardzo dobra, o ocena dobra, o ocena negatywna; • dyrektor, po ustaleniu oceny jego pracy, powinien otrzymać kartę oceny pracy (orygi-nał) zawierającą ocenę pracy, jej uzasadnienie oraz pouczenie o możliwości wniesienia wniosku o ponowne ustalenie oceny, • karta oceny pracy powinna zawierać: o imię (imiona) i nazwisko dyrektora, o datę i miejsce urodzenia, o miejsce zatrudnienia i zajmowane stanowisko, o staż pracy pedagogicznej, o stopień awansu zawodowego, o wykształcenie, o datę dokonania ostatniej oceny pracy, o stwierdzenie uogólniające, o którym mowa w art. 6a ust. 4 KN, o uzasadnienie oceny pracy, o datę dokonania oceny pracy, o podpis osoby dokonującej oceny pracy, o pouczenie o terminie i trybie wniesienia wniosku o ponowne ustalenie oceny. Wniosek o ponowne ustalenie oceny pracy Dyrektor, który nie jest zadowolony z otrzymanej oceny, powinien pamiętać, że zgodnie z art. 6a ust. 9 pkt 2 KN posiada prawo do złożenia wniosku o ponowne ustalenie oceny jego pracy do organu, który tę ocenę ustalił. Wniosek może zostać złożony w terminie 14 dni od dnia doręczenia ustalonej oceny pracy. Wniosek dyrektora będzie rozpatrywany przez powo-łany przez kuratora oświaty zespół oceniający w składzie: • przedstawiciel kuratora oświaty jako przewodniczący zespołu, • przedstawiciel organu prowadzącego, • przedstawiciel rodziców wchodzący w skład rady przedszkola, a w przedszkolu, w którym rada przedszkola nie została powołana – przedstawiciel rady rodziców, • nauczyciel doradca metodyczny lub nauczyciel konsultant – powołani na wniosek ocenianego dyrektora przedszkola, • przedstawiciel zakładowej organizacji związkowej wskazanej przez ocenianego dyrek-tora przedszkola – powołany na jego wniosek. Należy mieć na uwadze, że w skład zespołu oceniającego nie mogą wchodzić osoby, które uczestniczyły w dokonywaniu oceny pracy, od której dyrektor przedszkola się odwołuje. W rezultacie prac zespołu, w terminie 30 dni od dnia otrzymania wniosku, kurator oświaty odpowiednio podtrzyma poprzednią ocenę lub zadecyduje o konieczności jej uchylenia i o potrzebie ustalenia nowej oceny pracy. Ocena ta jest ostateczna i nie podlega już skardze do sądu administracyjnego. Konsekwencje otrzymania przez dyrektora przedszkola negatywnej oceny pracy W razie otrzymania przez dyrektora przedszkola negatywnej oceny pracy możliwość skorzy-stania z wniosku o ponowne ustalenie oceny jest bardzo istotna, ponieważ zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. b Ustawy Prawo oświatowe ustalenie negatywnej oceny pracy lub negatywnej oceny wykonywania zadań wymienionych w art. 57 ust. 2 Ustawy Prawo oświatowe stanowi przesłankę do odwołania nauczyciela ze stanowiska kierowniczego bez wypowiedzenia. Do odwołania wystarczające więc będą całościowa negatywna ocena pracy bądź nawet negatyw-na ocena cząstkowa zadań podlegających nadzorowi ze strony organu prowadzącego przed-szkole, do których zalicza się: • prawidłowość dysponowania przyznanymi przedszkolu środkami budżetowymi oraz pozyskanymi przez przedszkole środkami pochodzącymi z innych źródeł, a także go-spodarowania mieniem, • przestrzeganie obowiązujących przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników i dzieci, • przestrzeganie przepisów dotyczących organizacji pracy przedszkola. Zarządzenie o odwołaniu dyrektora może być przedmiotem skargi do sądu administracyjnego, który będzie wówczas zobligowany do dokonania kontroli oceny pracy stanowiącej podstawę do odwołania dyrektora z pełnionej przez niego funkcji. Warto też dodać, że otrzymanie przez dyrektora negatywnej oceny pracy nie stanowi przesłanki do jego odwołania w trybie art. 66 ust. 1 pkt 2 Ustawy Prawo oświatowe, a więc w ramach tzw. przypadku szczególnie uzasad-nionego.