STAN PRAWNY NA 8 STYCZNIA 2021 Praca na kwarantannie Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz szeregu publikacji z zakresu prawa oświatowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobie-ganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1842 ze zm.), • Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób za-kaźnych u ludzi (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1845 ze zm.), • Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia spo-łecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 870 ze zm.), • Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320), • Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. z 2020 r. poz. 2316), • Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 kwietnia 2020 r. w sprawie chorób zakaź-nych powodujących powstanie obowiązku hospitalizacji, izolacji lub izolacji w warun-kach domowych oraz obowiązku kwarantanny lub nadzoru epidemiologicznego (Dz.U. z 2020 r. poz. 607 ze zm.). Warunki stosowania kwarantanny Obowiązek stosowania kwarantanny został uregulowany w Rozporządzeniu RM z dnia 21 grudnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii. Przewiduje ono szereg przypadków, w których na-leży stosować ten środek zapobiegawczy. Zgodnie z § 2 Rozporządzenia wstrzymuje się przemieszczanie się pasażerów w transporcie kolejowym wykonywanym z przekroczeniem granicy Rzeczypospolitej Polskiej, stanowiącej granicę zewnętrzną w rozumieniu art. 2 pkt 2 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/399 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie unijnego kodeksu zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeks gra-niczny Schengen), a osoba przekraczająca granicę Rzeczypospolitej Polskiej jest zobowiązana odbyć, po przekroczeniu granicy państwowej, obowiązkową kwarantannę, o której mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 34 ust. 5 Ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapo-bieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, trwającą 10 dni, licząc od dnia następującego po przekroczeniu tej granicy. Regulacja ta odwołuje się do przepisów Rozporządzenia MZ z dnia 6 kwietnia 2020 r. w sprawie chorób zakaźnych powodujących powstanie obowiązku hospitalizacji, izolacji lub izolacji w warunkach domowych oraz obowiązku kwarantanny lub nadzoru epidemiologicz-nego. Warto zauważyć, że zgodnie z § 5 ust. 3 tego aktu okres obowiązkowej kwarantanny z powodu narażenia na zakażenie SARS-CoV-2 u osób, u których nie wystąpiły objawy cho-roby COVID-19, albo styczności ze źródłem zakażenia, ulega zakończeniu po 10 dniach, li-cząc od dnia następującego po ostatnim dniu odpowiednio narażenia albo styczności. Pań-stwowy powiatowy inspektor sanitarny, w uzasadnionych przypadkach, decyduje o skróceniu albo zwolnieniu z obowiązku odbycia kwarantanny. Zgodnie z ust. 4 przywołanej regulacji w przypadku osoby zamieszkującej lub prowadzącej wspólne gospodarstwo domowe z osobą, u której stwierdzono zakażenie wirusem SARS- -CoV-2 i która została poddana z tej przyczyny izolacji w warunkach domowych, okres obo-wiązkowej kwarantanny ulega zakończeniu po upływie 7 dni od dnia zakończenia tej izolacji. Państwowy powiatowy inspektor sanitarny, w uzasadnionych przypadkach, decyduje o skró-ceniu albo zwolnieniu z obowiązku odbycia kwarantanny. Już samo narażenie na zakażenie może być powodem kwarantanny pracownika, a początek kwarantanny wyznacza wystawienie skierowania na badanie diagnostyczne, o czym świadczy z kolei treść § 4 Rozporządzenia w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii. Zakaz opuszczania miejsca kwarantanny albo izolacji w warunkach domowych ulega zawieszeniu, w celu przeprowadzenia przez leka-rza lub felczera badania fizykalnego, na czas udania się do miejsca pobrania materiału biolo-gicznego do diagnostyki laboratoryjnej w kierunku wirusa SARS-CoV-2 oraz powrotu do miejsca odbywania kwarantanny albo izolacji w warunkach domowych. Osoba, u której stwierdzono zakażenie wirusem SARS-CoV-2, od dnia uzyskania pozytywne-go wyniku testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2, jest poddana obowiązkowej izo-lacji w warunkach domowych, chyba że osoba ta została skierowana do izolatorium lub pod-dana hospitalizacji. Co więcej, zgodnie z ust. 6 przywołanej regulacji osoba prowadząca wspólne gospodarstwo domowe z osobą, u której stwierdzono zakażenie wirusem SARS- -CoV-2 lub z nią zamieszkująca, od dnia uzyskania przez osobę, u której stwierdzono zakaże-nie wirusem SARS-CoV-2, pozytywnego wyniku testu diagnostycznego w kierunku SARS- -CoV-2, jest zobowiązana poddać się kwarantannie trwającej 7 dni od dnia zakończenia izola-cji osoby, z którą prowadzi wspólne gospodarstwo domowe lub zamieszkuje. Praca podczas kwarantanny Obowiązujące w czasie pandemii regulacje pozwalają na nałożenie kwarantanny na osoby, które miały kontakt z zarażonym, ale również na domowników. W praktyce oznacza to, że pracownik przedszkola może przebywać na kwarantannie i nie mieć objawów choroby, w związku z czym może być zdolny do pracy. Czy może ją wówczas wykonywać, a jeżeli tak, to w jaki sposób? Warto tu przytoczyć stanowisko Zakładu Ubezpieczeń Zdrowotnych, w którym czytamy, że: „(...) niemożność wykonywania pracy przez osobę odbywającą obowiązkową kwarantannę jest traktowana na równi z niezdolnością do pracy z powodu choroby (dla celów wypłaty świadczeń pieniężnych z tytułu choroby, tj. wynagrodzenia za okres choroby lub zasiłku chorobowego). Do wypłaty świadczeń nie jest w takim przypadku potrzebne zwolnienie lekarskie (…) Przy ustalaniu prawa do zasiłku chorobowego osobie odbywającej kwarantannę stosuje się ogólne zasady określone w ustawie zasiłkowej. Jedną z nich jest pozbawienie prawa do zasiłku chorobowego w przypadku wykonywania pracy zarobkowej w okresie niezdolności do pracy. Zatem wykonywanie pracy zdalnej w okresie kwarantanny stanowi okoliczność pozbawiającą prawa do zasiłku chorobowego (…). Okres, w którym pracownik podlega obowiązkowi kwarantanny, nie jest tożsamy z niezdolnością do pracy z powodu choroby. Kwarantanna oznacza bowiem odosobnienie osoby zdrowej, u której nie stwierdzono zakażenia chorobą zakaźną, a która była narażona na takie zakażenie. To oznacza, że w przypadku, gdy pracownik w związku z odbywaniem kwarantanny nie wystąpi o zasiłek chorobowy oraz w uzgodnieniu ze swoim pracodawcą będzie wykonywał pracę zdalną, prawo do zasiłku chorobowego nie będzie mu przysługiwało. Będzie natomiast przysługiwało wynagrodzenie za wykonaną pracę” . Stanowisko to znajduje oparcie w regulacji art. 4h Ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczegól-nych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, który jednak obo-wiązuje dopiero od 29 listopada 2020 r. Zgodnie z tą regulacją w okresie ogłoszenia stanu za-grożenia epidemicznego albo stanu epidemii pracownicy i inne osoby zatrudnione, poddane obowiązkowej kwarantannie, mogą, za zgodą pracodawcy albo zatrudniającego, świadczyć w trybie pracy zdalnej pracę określoną w umowie i otrzymywać z tego tytułu wynagrodzenie. Wykonywanie pracy w okresie kwarantanny jest korzystne dla pracownika, umożliwia bo-wiem uzyskanie wynagrodzenia w pełnej wysokości. Tymczasem zgodnie z art. 92 Kodeksu pracy za okres kwarantanny, podczas której pracownik nie będzie wykonywał pracy, zacho-wuje on prawo jedynie do 80 proc. wynagrodzenia, chyba że obowiązujące u danego praco-dawcy przepisy prawa pracy przewidują wyższe wynagrodzenie z tego tytułu. Wykonywanie pracy zdalnej możliwe jest jednak jedynie po spełnieniu warunków ustalonych w art. 3 ust. 3 i nast. Ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych: • wykonywanie pracy zdalnej może zostać polecone, jeżeli pracownik ma umiejętności i możliwości techniczne oraz lokalowe do wykonywania takiej pracy i pozwala na to rodzaj pracy. W szczególności praca zdalna może być wykonywana przy wykorzysta-niu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość lub dotyczyć wykony-wania części wytwórczych lub usług materialnych, • narzędzia i materiały potrzebne do wykonywania pracy zdalnej oraz obsługę logi-styczną pracy zdalnej zapewnia pracodawca, • przy wykonywaniu pracy zdalnej pracownik może używać narzędzi lub materiałów niezapewnionych przez pracodawcę pod warunkiem, że umożliwia to poszanowanie i ochronę informacji poufnych i innych tajemnic prawnie chronionych, w tym tajem-nicy przedsiębiorstwa lub danych osobowych, a także informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, • na polecenie pracodawcy, pracownik wykonujący pracę zdalną ma obowiązek prowa-dzić ewidencję wykonanych czynności, uwzględniającą w szczególności opis tych czynności, a także datę oraz czas ich wykonania. Istotne jest jednak to, że obecna w obowiązujących przepisach podstawa dająca prawo wyko-nywania pracy w czasie kwarantanny nie powoduje, że faktycznie może ona być wykonywa-na. Przede wszystkim należy zauważyć, że działalność przedszkoli nie została ograniczona i funkcjonują one stacjonarnie, za wyjątkiem tych przypadków, w których to dyrektor po uzy-skaniu pozytywnej opinii sanepidu zawiesza zajęcia z uwagi na sytuację epidemiologiczną w danym przedszkolu. W efekcie możliwości wykonywania pracy przez pracownika na kwa-rantannie są bardzo ograniczone i dotyczy to zarówno nauczycieli, jak i pracowników niepe-dagogicznych. Jeżeli przedszkole funkcjonuje stacjonarnie, to nauczyciele wykonują swoją pracę w siedzibie przedszkola w bezpośrednim kontakcie z dziećmi i nie ma możliwości prawnych, aby część pedagogów w takim przypadku wykonywała pracę zdalną. Jeżeli na kwarantannie przebywa pracownik pedagogiczny, to w praktyce nie ma on możliwości pracować w jej trakcie. Podob-na sytuacja dotyczy pracowników niepedagogicznych. W większości przypadków praca zdal-na nie jest możliwa z uwagi na to, że charakter czynności wyklucza jej wykonywanie w ten sposób. Pomoc nauczyciela, sprzątaczka, palacz czy woźna wykonują pracę wyłącznie na miejscu, w siedzibie przedszkola, zatem możliwości powierzenia im pracy zdalnej są ograni-czone. Pomimo że nie ma obecnie wątpliwości co do tego, że istnieją prawne możliwości powierzenia pracownikowi wykonywania obowiązków w czasie jego kwarantanny, o ile oczywiście wyrazi on na to zgodę, to w praktyce może się okazać, że charakter prac wykonywanych w przedszkolu wyklucza podobne zatrudnienie. Jeżeli jednak praca przedszkola została za-wieszona z powodu stanu epidemiologicznego i jednostka przeszła na pracę zdalną, to wów-czas, w tym konkretnym przypadku, wykonywanie pracy zdalnej przez pracowników na kwa-rantannie jest możliwe. Wtedy bowiem jednostka korzysta z możliwości pracy z użyciem technik i środków komunikacji na odległość. Takie rozwiązanie ma natomiast dla pracowni-ków tę zaletę, że pobierają oni pełne wynagrodzenie za czas przebywania na kwarantannie.