Domowe rozrywki w czasie pandemii Opracowała: Alicja Mironiuk O PROPONOWANYCH POMYSŁACH: Jakie zabawy możemy zaproponować uczniom klas młodszych, by czas spędzony w domu, czy podczas ferii, czy podczas kwarantanny, nie był czasem straconym? W jaki sposób zagospodarować dzień dzieciom, by miały szansę odpocząć od ekranu komputera? Warto zachęcić je do poszukania rozrywek we własnym mieszkaniu – kryje się w nim mnóstwo rzeczy, z których mogą skorzystać, by świetnie się bawić i rozwijać. GRUPA WIEKOWA: Uczniowie klas I-III szkoły podstawowej WYCIECZKA PO MIESZKANIU Materiały: smartfon. Opis: choć ostatnio spędziliśmy w naszym domu więcej czasu niż zwykle, to czy rzeczywiście znamy go jak własną kieszeń? Czy pamiętamy o wszystkich trzymanych w nim przedmiotach? Przestrzenią proponowanej zabawy jest całe mieszkanie. Dziecko wybiera pomieszczenie, a dorosły idzie do niego ze smartfonem. W danym miejscu wybiera jeden przedmiot widoczny „gołym okiem” i robi mu zdjęcie, ale w szczególny sposób: kadrując tylko fragment lub ukazując przedmiot od góry czy też od dołu. Zadaniem dziecka jest odnalezienie danego przedmiotu na podstawie zdjęcia. Następnie dorosły wybiera miejsce w mieszkaniu/domu, a dziecko robi w nim nietypowe zdjęcie wybranego przedmiotu. LAMPKA LAWA Materiały: butelka plastikowa (bez etykiety), woda, olej, barwnik spożywczy, tabletki musujące, latarka, pipeta lub łyżka. Opis: na dno butelki wlewamy odrobinę wody, a następnie olej. Zwracamy uwagę dziecka na to, że olej nie miesza się z wodą. Następnie rozpuszczamy barwnik w wodzie i wlewamy 3–4 łyżki do butelki. Dla dzieci, zwłaszcza przedszkolaków, sam efekt opadania kropli wody przez warstwę oleju jest interesującym zjawiskiem. Gdy woda opadnie na dno, wrzucamy tabletkę musującą i obserwujemy efekt. Gaz (dwutlenek węgla) wytwarzany przez musującą tabletkę unosi się do góry wraz z kroplami kolorowej wody. Jeżeli dysponujemy dużą latarką, możemy na niej położyć butelkę. Wtedy osiągniemy efekt przypominający lampkę lawę. Wskazówka: podczas zabawy można dolewać do butelki kolorowej wody i/lub dokładać pokruszoną tabletkę musującą. Najlepiej z wodą mieszają się sypkie barwniki i to one dają najlepszy efekt. Intensywny barwnik, np. niebieski, uzyskamy używając atramentu. BAŁWAN W KUCHNI Materiały: 10 opakowań sody oczyszczonej, pianka do golenia, kuweta, foremki (z zestawu do piaskownicy lub ciastoliny), duży worek strunowy. Opis: do kuwety wsypujemy sodę oczyszczoną oraz wyciskamy piankę do golenia. Dzieci mieszają składniki. Następnie wkładamy wszystko do lodówki w szczelnie zamkniętym woreczku strunowym. Po ok. 15–30 minutach wyjmujemy go. Schłodzony śnieg wysypujemy do kuwety. Zachęcamy dziecko do tworzenia figurek własnoręcznie lub z wykorzystaniem foremek. Wskazówka: ze sztucznego śniegu, patyków, folii aluminiowej i waty możemy stworzyć razem z dzieckiem dioramę zimowego lasu. TAJEMNICZA CYTRYNA Materiały: sok z cytryny, pędzel, papier, suszarka do włosów. Opis: aby ułatwić wyciskanie soku z cytryny, owoc wcześniej wałkujemy. Dorosły kroi cytrynę, ale sok wyciska dziecko. Następnie dziecko i rodzic piszą do siebie sekretne wiadomości sokiem z cytryny. Po wyschnięciu soku maluch odczytuje wiadomość, kierując strumień ciepłego powietrza z suszarki na kartkę. Wskazówki: sokiem z cytryny można zapisywać tajne hasła, ale także rysować, zapisywać działania, bawić się w niedokończone obrazki (rysujemy sokiem z cytryny tylko fragment ilustracji, a dziecko dorysowuje brakujące elementy). Kontynuacją zabawy może być poszukiwanie innych produktów, którymi można malować, np. herbata (czarna i owocowa), burak, kurkuma. CZUJNA KAPUSTA Materiały: miska, czerwona kapusta, sok z cytryny, soda oczyszczona (lub mydło), szklanki, łyżeczki, czajnik z gorącą wodą. Opis: dorosły zalewa wrzątkiem liście czerwonej kapusty w misce. Gdy woda przestygnie, dziecko nabiera wywaru do trzech szklanek. Do jednej z nich stopniowo wlewa sok cytrynowy (kwas) i obserwuje zmianę koloru roztworu. Do drugiej szklanki stopniowo wsypuje sodę oczyszczoną (zasadę) i obserwuje zmianę koloru. Po wykonaniu eksperymentu porównujemy dwa przygotowane roztwory z kontrolną próbką zawierającą sam sok z kapusty. Wskazówki: wywar z czerwonej kapusty jest domowym „papierkiem lakmusowym” (wskaźnikiem), który reaguje na pH rozpuszczonych w nim substancji i zmienia kolor. Oprócz skorzystania z soku z cytryny i sody warto zachęcić dzieci do dalszego eksperymentowania i rozpuszczania w wywarze z kapusty innych produktów spożywczych. MALOWANIE NA CIEPŁO Materiały: tarka, kredki świecowe, blok techniczny, papier do pieczenia, żelazko, marker. Opis: przed zabawą kredki świecowe należy obrać z papierowej osłonki. Dziecko trze kredkę na tarce (warto zachęcić do używania różnych jej części) na kartkę i przykrywa wiórki papierem do pieczenia. Następnie dorosły prasuje pracę żelazkiem (w bezpiecznej odległości od dziecka). Roztopione kredki tworzą kolorowe plamy, a pracę można oglądać z dwóch stron (ze względu na właściwości wosku) i patrzeć na nią pod światło. Można także zachęcić dziecko do dorysowania kolorowych plam (lub innych elementów) markerem, tak by nadać im kształt realnych przedmiotów lub stworzyć z nich kosmitów, bakterie lub zwierzęta. Wskazówka: gdy po zabawie zostaną resztki kredek, nie należy ich wyrzucać. Po pokruszeniu/połamaniu można przetopić je w nowe różnokolorowe kredki. Wystarczy włożyć okruchy do sylikonowych foremek i wstawić do rozgrzanego piekarnika. PUZZLE Z KARTONU Materiały: czysty (niezatłuszczony) karton po pizzy, nożyczki, marker lub farby. Opis: z kartonu dziecko wycina figury geometryczne i wymyślone przez siebie kształty (młodsze przedszkolaki mogą potrzebować pomocy dorosłego), maluje je farbami lub ozdabia markerem albo pisakami w dowolne wzory. Gdy puzzle są już ozdobione, dorosły lub dziecko robi w nich wąskie nacięcia, dzięki którym będzie można połączyć poszczególne puzzle. Z gotowych puzzli dziecko buduje przestrzenne kompozycje. Wskazówka: z kartonu po pizzy można wykonać także labirynt do ćwiczenia zręczności. Odcinamy jedną część pudełka po pizzy i sklejamy boki tak, by stworzyć płaską tackę. Drugą cześć opakowania tniemy na paski. Następnie w tacce wycinamy nożykiem do tapet linie, w które wkładamy kartonowe paski (można je podkleić od zewnętrznej strony taśmą lub klejem na gorąco). W ten sposób tworzy się labirynt. Gdy wszystkie wewnętrzne ściany labiryntu są gotowe, wrzucamy do niego szklaną kulkę. Dziecko, trzymając tackę i manewrując nią, odpowiednio kieruje kulkę z jednej strony labiryntu na drugą. KTOŚ TU DŁUGO NIE SPRZĄTAŁ Materiały: włóczka, spinacze biurowe, kolorowy papier, dziurkacz, marker. Opis: dorosły wraz z dzieckiem wykorzystują lub modyfikują ustawienie mebli w pokoju (np. przesuwają krzesła i zaczepiają na nich włóczkę) po to, by stworzyć pajęczynę. Na pajęczynie, w wybranych miejscach, można zostawić kolorowe punkty (tworzą je koła z kolorowego papieru z dziurką). Dorosły i dziecko zawieszają kolorowe punkty na włóczce na haczykach zrobionych z lekko wygiętych spinaczy biurowych. Po przygotowaniu trasy dziecko przechodzi przez pajęczynę, tak by nie dotknąć sieci i zebrać punkty. Wskazówki: w zabawie można wprowadzić różne zasady, np. dziecko musi oddać wszystkie punkty, jeżeli dotknie pajęczyny albo zbieramy tylko punkty w określonym kolorze (np. żółtym). Na papierowych kółkach można napisać litery i liczby – po przejściu przez sieć dziecko dodaje zebrane liczby lub próbuje ułożyć wyraz z zebranych liter. BĄBELKOWE SZALEŃSTWO Materiały: kubki z wodą pomieszaną z barwnikami spożywczymi, rurki do napojów, kartki, delikatny detergent (np. płyn do kąpieli). Opis: przed zabawą należy upewnić się, że dziecko potrafi dmuchać przez rurkę (np. organizując wyścigi kulek z papieru poruszanych dmuchaniem przez rurkę) i przypomnieć, że w kubkach nie znajduje się napój. Dorosły prezentuje zabawę, dmuchając w rurkę włożoną do kubka z wodą i kilkoma kroplami detergentu. W efekcie powstaje wysoka piana. Wskazówka: zabawa może polegać na „wydmuchaniu” piany jak najwyżej, malowaniu bąbelkowych obrazów (na pianę kładziemy kartkę papieru) lub samym cieszeniu się zabawą pianą. CZYSTE BRZMIENIE Materiały: duże gumki recepturki, opakowanie po chusteczkach higienicznych (papierowe, w kształcie prostopadłościanu), kolorowy papier samoprzylepny, nożyczki. Opis: dziecko ozdabia pudełko po chusteczkach wybranymi wzorami wyciętymi z papieru samoprzylepnego, uważając przy tym, by nie zakleić otworu do wyjmowania chusteczek. Następnienaciąga na pudełko gumki recepturki, tworząc z nich struny nad otworem do wyjmowania chusteczek. Gitara jest gotowa, choć, by na koniec uzyskać lepszy efekt, można dokleić do niej gryf z kartonu. Wskazówka: gitara to tylko jeden z wielu pomysłów na domowe instrumenty, inne to np.: kastaniety (z dwóch nakrętek po napojach przyklejonych na dwóch końcach krótkiego papierowego paska), grzechotka (z rolki po papierze toaletowym wypełnionej ryżem, z zaklejonymi oboma końcami), marakasy (z opakowań po jajkach-niespodziankach, wypełnionych ryżem, sklejonych między dwiema plastikowymi łyżkami). PIŁKA-SAMOMYJKA Materiały: gąbka do mycia, nożyczki, sznurek. Opis: z pomocą dorosłego dziecko tnie gąbkę na paski przypominające kształtem frytki. Następnie układa je w dwa rzędy, jeden na drugim, po ok. pięć elementów w każdym. Teraz wystarczy związać rzędy z gąbki sznurkiem (pośrodku ich długości) i miękka, włochata piłka jest gotowa. Wskazówka: piłki samomyjki można użyć np. do: • gier ruchowych, odbijając ją jak „zośkę”, • malowania turlanych wyrazów (piłkę maczamy w farbie, a następnie turlamy po rolce papieru przyklejonego na podłodze), • gier zręcznościowych, choćby celując piłką do pojemników ustawionych w różnej odległości czy też w pola planszy wyklejonej taśmą malarską na podłodze (taka plansza może mieć kształt dużego kwadratu podzielonego na dziewięć mniejszych; w każdym małym polu można umieścić naklejkę z inną liczbą punktów).