Rozważania o sytuacji kobiet w społeczeństwie na podstawie Antygony Sofoklesa Opracowała: Małgorzata Figura GRUPA WIEKOWA: uczniowie klas I szkół ponadpodstawowych CZAS TRWANIA: 1–2 jednostki lekcyjne CELE: Poznawcze: Uczeń: • zna pojęcie stereotypu, • zna treść dramatu Sofoklesa Antygona, • poznaje sytuację kobiet dawniej i współcześnie. Kształcące: Uczeń: • potrafi scharakteryzować sytuację bohaterów oraz ustosunkować się do niej, • umie dokonać charakterystyki porównawczej, • potrafi odróżnić przekonania i wskazać ich podstawy (zasadne bądź nie), • dostrzega podobieństwa i różnice między przeszłością a teraźniejszością. Wychowawcze: Uczeń: • chce poszerzać wiedzę na temat sytuacji kobiet i mężczyzn na świecie. MATERIAŁY: • wydrukowane karty pracy – charakterystyka Antygony (źródło: http://kreaktywnanauka.blogspot.com/2016/11/5-sposobow-na-antygone.html), • Antygona Sofoklesa, • wybrane fragmenty Opowieści na dobranoc dla młodych buntowniczek. 100 historii niezwykłych kobiet Eleny Favilli i Franceski Cavallo, • wybrane fragmenty Opowieści dla chłopców, którzy chcą być wyjątkowi. 100 historii niezwykłych mężczyzn, którzy podjęli wyzwanie, by zmienić świat Bena Brooksa, • film Kasi Gandor pt. Liczby, które pomogą ci zrozumieć skalę dyskryminacji kobiet dostępny na YouTube, • przygotowana prezentacja do zajęć (dostępna do pobrania na Platformie MM), • karteczki samoprzylepne (wersja offline), • sala z laptopem i rzutnikiem (wersja offline), • program do prowadzenia lekcji zdalnych (wersja online). PRZEBIEG ZAJĘĆ: Część pierwsza 1. Przed lekcją poproś uczniów, aby wydrukowali lub przerysowali kartę pracy (charakterystyka Antygony) oraz wyszukali fragmenty charakteryzujące Antygonę i Ismenę (jeśli prowadzisz zajęcia w klasie, możesz rozdać je uczniom podczas zajęć). W czasie nauczania zdalnego poprowadź tę lekcję na zdalnej platformie typu Zoom, Teams itp. Udostępnij uczniom slajd 1 z tematem zajęć. 2. Zacznij od zadania uczniom pytania, czy wiedzą, czym jest stereotyp, poproś o jakieś przykłady. Podaj definicję stereotypu. Wyświetl slajd 2, a następnie poproś, aby w czacie spotkania uczniowie napisali znane im stereotypy dotyczące kobiet. Odczytaj podane propozycje. Porozmawiajcie o tym, dlaczego tego typu stwierdzenia są krzywdzące. Możecie poruszyć także kwestię stereotypów dotyczących mężczyzn i tego, jakie różnice i podobieństwa uczniowie dostrzegają między stereotypami na temat obu płci (prowadząc zajęcia offline, poproś uczniów o zapisanie stereotypów na karteczkach samoprzylepnych, a potem o naklejenie ich na tablicę). 3. Wyświetl slajd 3 – poproś uczniów, aby wyciągnęli wydrukowane lub narysowane przez siebie karty pracy pochodzące z bloga Kreatywna nauka zawierające podstawowe informacje o Antygonie (wstęp do charakterystyki). Poproś, aby samodzielnie je uzupełnili. Kiedy wszyscy zgłoszą gotowość do zaprezentowania efektów swojej pracy, poproś chętnych o odczytanie uzupełnionych luk. Skup się w szczególności na tym, co było ważne dla Antygony. Część druga 1. Jeżeli masz możliwość automatycznie podzielić uczniów na grupy (np. w programie Zoom), wyodrębnij cztery zespoły – dwa z nich będą miały za zadanie dokonać pogłębionej charakterystyki Antygony – wypisać jej cechy, zachowania, motywacje, uwzględniając te jej cechy, które moglibyśmy przypisać stereotypowej kobiecie, oraz te, które moglibyśmy określić jako buntownicze. Dwie kolejne grupy mają natomiast za zadanie dokonać takiej samej charakterystyki Ismeny. Przed podzieleniem uczniów na grupy, wyjaśnij im, na czym będzie polegało zadanie. Podkreśl, że w razie wątpliwości mogą się skonsultować z tobą, np. poprzez czat spotkania. Ustaw czas pracy w zespołach na ok. 15 minut, po zakończeniu pracy podsumuj to zadanie, wyświetlając slajdy 4, 5 i 6 – uczniowie mogą uzupełnić notatki na ich podstawie, jeśli coś się nie pojawiło w ich wnioskach, ty natomiast możesz dodać do slajdów te pomysły uczniów, które się na nich nie pojawiły. 2. Jeżeli nie ma możliwości automatycznego wprowadzenia podziału, samodzielnie podziel uczniów na tych, którzy zajmą się charakterystyką Antygony, i na tych, którzy scharakteryzują Ismenę. Określ czas na wykonanie zadania, a kiedy uczniowie będą gotowi przedstawić swoje wnioski, poproś kilku chętnych o przeczytanie propozycji (np. cztery osoby przedstawią wnioski na temat Antygony i tyle samo osób na temat Ismeny). W przypadku prowadzenia zajęć offline, przeprowadź pracę w zespołach w normalnym trybie i, po wyznaczonym czasie, poproś o zaprezentowanie wniosków na forum. Część trzecia: 1. Powiedz uczniom, że nie bez powodu rozmawialiście na początku zajęć o stereotypach, gdyż tak naprawdę sytuacja kobiet dawniej nie różni się tak bardzo, jak mogłoby się wydawać, od sytuacji współczesnej. Wyświetl slajd 7 – opowiedz o tym, że problem nierówności między płciami istnieje do dzisiaj, a literatura współczesna dostrzega te nierówności, wskazuje je i może być dobrym kontekstem do rozmowy o Antygonie. Poprowadź miniwykład, w którym omówisz cytaty zaprezentowane na slajdach (od 8 do 11). 2. Następnie wyświetl uczniom film Kasi Gandor pt. Liczby, które pomogą ci zrozumieć skalę dyskryminacji kobiet dostępny na YouTube. Porozmawiaj z uczniami o problemach, które zostały ujęte w filmie. 3. Wyświetl slajd 12 i odczytaj uczniom z książki pt. Opowieści na dobranoc dla młodych buntowniczek. 100 historii niezwykłych kobiet wybrane przez siebie historie kobiet, które zasłynęły w historii swoimi działaniami – najlepiej te związane w jakiś sposób z władzą, działalnością polityczną (nawiązania do Antygony) itp. (proponuję: Hillary Clinton, Harriet Tubman, Eufrosina Cruz, Claudia Ruggerini, Aung San Suu Kyi). Zwróć uwagę na wielokulturowy aspekt tych opowieści! Możesz w trakcie czytania wyświetlać fotografie bohaterek historii. Jednak aby ta lekcja nie została odebrana jako jednostronna, sięgnij również po historie mężczyzn z książki pt. Opowieści dla chłopców, którzy chcą być wyjątkowi… (możesz odszukać historie opowiadające o dokonaniach niewpisujących się w stereotypowy obraz męskości).