STAN PRAWNY NA 22 GRUDNIA 2020 Urlop dla katechety Opracował: Roman Lorens, konsultant ds. organizacji i zarządzania oświatą, ekspert ds. awansu zawodowego nauczycieli, były długoletni dyrektor szkoły. Lider i koordynator doskonalenia zawodowego nauczycieli i kadry kierowniczej szkół. Autor licznych artykułów z zakresu zarządzania oświatą i publikacji książkowych Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 2215), • Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 grudnia 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania nauczycielom urlopów dla dalszego kształcenia się, dla celów naukowych, artystycznych, oświatowych i z innych ważnych przyczyn oraz ulg i świadczeń związanych z tym kształceniem, a także organów uprawnionych do ich udzielania (Dz.U. z 2000 r. Nr 1, poz. 5). Ksiądz lub katecheta, podejmując pracę w szkole należy do grona nauczycielskiego ze wszystkimi prawami i obowiązkami. Ksiądz/katecheta jest w szkole duszpasterzem nauczycieli, uczniów i innych pracowników. Przełożonym księdza katechety na terenie szkoły jest jej dyrektor, a ksiądz ma obowiązek uczestniczenia w konferencjach, zebraniach rad pedagogicznych i innych zadaniach związanych z pracą nauczyciela na terenie szkoły. Urlop wypoczynkowy księdza lub katechety w placówce feryjnej Zgodnie z brzmieniem art. 64 ust. 1 Karty nauczyciela nauczycielowi zatrudnionemu w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano ferie letnie i zimowe, przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze odpowiadającym okresowi ferii i w czasie ich trwania. Nauczyciel może być zobowiązany przez dyrektora do wykonywania w czasie tych ferii następujących czynności: • przeprowadzania egzaminów, • prac związanych z zakończeniem roku szkolnego i przygotowaniem nowego roku szkolnego, • opracowywania szkolnego zestawu programów nauczania oraz uczestniczenia w doskonaleniu zawodowym w określonej formie. Ważne! Powyższe czynności nie mogą łącznie zająć nauczycielowi więcej niż 7 dni. Ksiądz lub katecheta zatrudniony przez cały okres trwania zajęć w danym roku szkolnym w placówce, w której w organizacji pracy przewidziano ferie szkolne, ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze odpowiadającym okresowi ferii i w czasie ich trwania. Natomiast jeśli był zatrudniony krócej niż 10 miesięcy w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano ferie szkolne, ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze proporcjonalnym do określonego w umowie okresu prowadzenia zajęć. Księdzu i katechecie zatrudnionemu w szkole, przysługuje zatem urlop wypoczynkowy podczas ferii zimowych i wakacji dla placówek feryjnych. W razie niewykorzystania urlopu wypoczynkowego w całości lub części w okresie ferii szkolnych z powodu niezdolności do pracy wywołanej chorobą lub odosobnieniem w związku z chorobą zakaźną, urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu ojcowskiego, urlopu rodzicielskiego, urlopu dla poratowania zdrowia, odbywania ćwiczeń wojskowych albo krótkotrwałego przeszkolenia wojskowego nauczycielowi przysługuje urlop w ciągu roku szkolnego, w wymiarze uzupełniającym do 8 tygodni. Urlop wypoczynkowy w placówce nieferyjnej Zgodnie z art. 64 ust. 3 KN nauczycielowi zatrudnionemu w placówkach, w których nie są przewidziane ferie szkolne, przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 35 dni roboczych w czasie ustalonym w planie urlopów. Z przywołanego przepisu wynika, że w przypadku nawiązania lub ustania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego, ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego, zgodnie z odrębnymi przepisami. Należy zauważyć, że w kwestiach nieuregulowanych w KN, w sprawie urlopów nauczycieli zatrudnionych w szkołach mają odpowiednie zastosowanie przepisy Kodeksu pracy. Ważne! Do nauczycieli zatrudnionych w placówkach niefereyjnych, ma zastosowanie art. 1551 k.p. w związku z art. 91c Karty nauczyciela. W praktyce oznacza to, że należy nauczycielowi ustalić urlop w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u pracodawcy, w sytuacji, gdy w ciągu roku kalendarzowego pracownik rozwiązał stosunek pracy z jednym pracodawcą i następnie nawiązał stosunek pracy z innym pracodawcą. (zob. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 października 1997 r., III ZP 36/97). Zgodnie ze Stanowiskiem Głównego Inspektoratu Pracy z dnia 14 stycznia 2010 r. w sprawie wymiaru urlopu wypoczynkowego w placówce nieferyjnej (GPP-118-4560-92/09/PE/RP), urlop wypoczynkowy udzielany jest nauczycielowi w dni, które są dla niego dniami pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, a nie z rozkładem tygodniowego wymiaru zajęć dydaktycznych, wychowawczych oraz opiekuńczych w wymiarze godzinowym odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika danego dnia. Oznacza to, że przysługujący urlop wypoczynkowy jest przeliczany na godziny, gdzie jeden dzień urlopu odpowiada 8 godzinom. Tak więc, wymiar urlopu księdza lub katechety zatrudnionego w pełnym wymiarze w placówce nieferyjnej po przeliczeniu na godziny wynosi 280 godzin (35 dni × 8 godzin). Liczba dni urlopu została pomnożona przez 8 godzin (art. 1542 § 2 k.p.), co odpowiada przeciętnemu dziennemu wymiarowi czasu pracy (art. 129 § 1 k.p.). Udzielając urlopu wypoczynkowego, z puli godzinowej urlopu danego pracownika, odliczamy wymiar czasu pracy, jaki miał do przepracowania w danym dniu, bez względu na liczbę godzin dydaktycznych (pensum). Ważne! Do wymiaru urlopu zalicza się wszystkie zajęcia i czynności wynikające z 40-godzinnego tygodniowego czasu pracy. Przepisy KN nie określają dobowego wymiaru czasu pracy nauczyciela. Biorąc pod uwagę, że łączny czas pracy nauczyciela wynosi do 40 godzin tygodniowo, w ramach pięciodniowego tygodnia pracy, można przyjąć – dla celów ustalania uprawnień do urlopu wypoczynkowego – że średnio na dobę nauczyciel pracuje 8 godzin. Oznacza to, że ksiądz lub katecheta zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w placówce nieferyjnej jest uprawniony do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 280 godzin (35 dni x 8 godzin). Urlop wypoczynkowy jest udzielany w wymiarze tylu godzin, ile nauczyciel powinien w danym dniu pracować. Jeżeli nauczycielowi zostaną udzielone np. 4 dni urlopu, to od 280 godzin należnego nauczycielowi urlopu (35 dni x 8 godzin) należy odjąć 32 godziny (4 dni x 8 godzin). Bez znaczenia dla ustalania wymiaru urlopu jest, iż w poszczególnych dniach tygodnia nauczyciel realizuje różną liczbę godzin zajęć wynikających z obowiązującego go pensum (zob. Stanowisko Ministerstwa Edukacji Narodowej z dnia 31 grudnia 2009 r. w sprawie wymiaru urlopu nauczyciela placówki nieferyjnej (DS-WPZN-WE-421-4/09). Do urlopów wypoczynkowych nauczycieli placówek nieferyjnych stosuje się także inne regulacje k.p., tj.: • art. 163 § 1 k.p. – o planowaniu urlopów, • art. 1672 k.p., – pracodawca jest obowiązany udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym, • art. 1542 § 1 k.p. – o udzielaniu urlopu wypoczynkowego wyłącznie w te dni, które są dla pracownika dniami pracy, • art. 1542 § 2 k.p. – o rozliczaniu urlopów wypoczynkowych w godzinach pracy. Ważne! Przepisy KN regulują również sytuację urlopową, gdy nauczyciel w ramach jednego stosunku pracy realizuje obowiązki nauczyciela szkoły, w której organizacji pracy przewidziano ferie szkolne, jak i nauczyciela placówki nieferyjnej, w której organizacji pracy nie są przewidziane ferie szkolne. Zgodnie z nowym zapisem nauczycielowi, który w ramach jednego stosunku pracy realizuje obowiązki nauczyciela szkoły feryjnej oraz placówki nieferyjnej, w której nie są przewidziane ferie szkolne, przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego określonego dla nauczyciela placówki, w której nauczyciel realizuje większą liczbę godzin zajęć, a w przypadku realizowania w tych szkołach równej liczby godzin zajęć – prawo do urlopu wypoczynkowego określonego dla nauczyciela szkoły feryjnej. Formacja katechetyczno-duszpasterska katechety, a zwolnienie z zajęć szkolnych Należy zauważyć, że zgodnie z § 1 ust. 2 Rozporządzenia MEN z dnia 19 grudnia 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania nauczycielom urlopów dla dalszego kształcenia się, dla celów naukowych, artystycznych, oświatowych i z innych ważnych przyczyn oraz ulg i świadczeń związanych z tym kształceniem, a także organów uprawnionych do ich udzielania, przepisy rozporządzenia mają zastosowanie do nauczycieli, którzy odbywają studia wyższe oraz kształcą się w zakładach kształcenia nauczycieli na podstawie skierowania udzielonego przez dyrektora szkoły. Zatem skierowania na dalsze kształcenie udziela nauczycielowi dyrektor szkoły, jeżeli podnoszenie kwalifikacji zawodowych nauczyciela jest zgodne z potrzebami szkoły. Nauczyciel może otrzymać urlop bezpłatny dla celów naukowych, artystycznych, oświatowych i z innych ważnych przyczyn na podstawie art. 68 ust. 1 KN. Należy zwrócić uwagę na użyty w przywołanym artykule KN tryb przypuszczający. Sformułowanie „może” oznacza, że to dyrektor szkoły posiada wyłączne prawo do podjęcia decyzji w sprawie udzielenia nauczycielowi urlopu bezpłatnego. Dyrektor, uwzględniając wniosek o urlop bezpłatny nauczyciela, musi ocenić go pod kątem skutków wywołanych potencjalną nieobecnością nauczyciela w pracy przez określony czas. Urlop bezpłatny udzielany jest przez dyrektora szkoły na umotywowany wniosek nauczyciela na czas określony. Trzeba pamiętać, że przebywanie przez pracownika na urlopie bezpłatnym nie jest okresem ubezpieczeniowym. Dlatego pracownik urlop bezpłatny musi zgłosić w ZUS-ie i samodzielnie uiścić wymagane składki. Z powyższego wynika, że bez zgody dyrektora placówki oświatowej lub bez jego skierowania katecheta nie może rościć sobie prawa do zwolnienia z części lub z całości zajęć szkolnych. Ważne! Należy podkreślić, że udział nauczyciela religii, w różnego typu formach dokształcania lub formacji (rekolekcje, konferencje duszpasterskie, warsztaty metodyczne) organizowanych przez Kościół (np. kurię, parafię) nie może odbywać się w ramach pracy w szkole.