O zimowym śnie zwierząt i nie tylko Tygodniowy plan pracy dydaktyczno-wychowawczej Opracowanie merytoryczne i graficzne: Anna Uhlik, pedagog, specjalność edukacja elementarna i terapia peda-gogiczna, magister zarządzania – rozwój potencjału społecznego, nauczyciel w szkole podstawowej, nauczyciel przedszkolny, terapeuta pedagogiczny; Wojciech Uhlik, przedsiębiorca, z zamiłowania grafik i ilustrator, zwo-lennik pedagogiki zabawy Cele główne: • kształtowanie zdrowych nawyków związanych ze snem, • zapoznanie ze zmianami w przyrodzie związanymi z różnymi porami roku, • poznanie zwyczajów zwierząt, • kształtowanie słuchu fonematycznego dzieci, • rozwijanie zmysłów, • budowanie wypowiedzi, • rozwijanie myślenia przyczynowo-skutkowego, • kształtowanie umiejętności matematycznych. Cele operacyjne: Dziecko: • rozumie, że potrzeba snu jest jedną z najważniejszych potrzeb ssaków, • dowiaduje się, czym jest sen zimowy i czemu służy, • poznaje zwierzęta leśne (jeż), • dzieli wyrazy na sylaby za pomocą klaskania, • wskazuje wyrazy rozpoczynające się na daną głoskę, • obserwuje zjawiska przyrodnicze, • przelicza liście, • dotyka miękkich materiałów, • uzupełnia szlaczki, • opowiada historyjki obrazkowe o jeżu. Materiały: • atlasy przyrodnicze, prezentacja multimedialna – fotografie zwierząt zapadających w zimowy sen, kredki, kostki do gry, pudełko, liście, poszewka od poduszki, taśma dwustronna, miękkie materiały: gąbki, futerka, plusz, wata, piórka; sylweta jeża, histo-ryjki obrazkowe. ZADANIA DO WYKONANIA Zima na dobre zagościła w przyrodzie i nie zamierza jej w najbliższym czasie opuścić. Nuci roślinom i zwierzętom swoją kołysankę w nadziei, że natura uśnie i choć przez chwilę będzie mogła odpocząć. Nie wszyscy jednak słuchają jej próśb, uciekając przed mrozem do krajów pełnych słonecznego ciepła. W końcu przychodzi sen, zapada noc, a świat przyrody staje się cichszy i spokojniejszy. W tym mroźnym czasie przyjrzymy się tematyce snu i roli, jaką od-grywa wśród niektórych zwierząt. Karta główna Nauczyciel prezentuje dzieciom kartę główną, która przedstawia jedno z leśnych zwierząt za-padających w zimowy sen. Jest to jeż. Dzieci przyglądają się karcie i określają, jaką czynność wykonuje zwierzę. Czy ludzie też śpią? Czy potrafią przespać całą zimę? Kto to jest śpioch? Czy dzieci lubią spać? Dlaczego? Następuje krótka pogadanka na ten temat. 1. Jeż na tapecie Na naszej karcie pojawił się jeż. Wiemy już, że jego zimowym zwyczajem jest zapadanie w sen. Czy to prawda jednak, że na swoim grzbiecie ma prawdziwe igły? Trzeba to koniecznie sprawdzić. Przedszkolaki wraz ze swoim opiekunem przeglądają atlasy przyrodnicze. Prowa-dzący odczytuje dzieciom różne wiadomości dotyczące jeży, ich zwyczajów, upodobań kuli-narnych, sposobu funkcjonowania i pory aktywności. Czy któraś z informacji zaskoczyła wychowanków? Dlaczego? Następuje grupowa dyskusja z wykorzystaniem zebranych wia-domości, którą prowadzi nauczyciel. 2. Sen zimowy zwierząt Nauczyciel informuje dzieci, że poznają inne zwierzęta, które zapadają w zimowy sen. To niesamowite, że można być aż takim śpiochem! Jeż wcale nie jest największym z nich. Wiele innych zwierząt również korzysta z drzemki w porze zimowej. Prowadzący pokazuje dzieciom prezentację multimedialną złożoną z różnych fotografii zwierząt zapadających w sen zimowy. Nie korzystamy w tym celu z rysunków, żeby móc pokazać dzieciom prawdziwy wygląd leśnych bohaterów. 2.1. Foto-śpioch Po zebraniu informacji dzieci w kratkach umieszczonych na karcie pracy (kolorowe ramki) rysują portrety wybranych zwierząt, które zapadają w zimowy sen. 2.2. Klaszcząca pobudka Pod każdym z wykonanych rysunków znajdują się białe kratki. To miejsce na sylaby. Zada-niem dzieci jest oddanie za pomocą oklasków prawidłowej liczby sylab składających się na nazwę każdego zwierzęcia, a następnie zamalowanie odpowiedniej liczby kratek. Przykład: JEŻ – jedno klaśnięcie, dzieci zamalowują jedną kratkę; MRÓWKA – dwa klaśnięcia, dzieci kolorują dwie kratki itd. 2.3. Machamy łapką, machamy rączką Wychowawca omawia z dziećmi budowę jeża. Dzieci wskazują na poszczególne części ana-tomiczne ssaka. Zabawa jest punktem wyjścia dla działań w zakresie orientacji w schemacie własnego ciała. Przykład: gdzie jeż ma nos? A gdzie wy macie nos? Jeż prostuje łapki i my prostujemy nogi itd. 3. Skok pod kołderkę z liści Do tej zabawy z pewnością przyda się kostka do gry. Jeże uwielbiają zakopywać się w sterty liści. Kiedy chcą przespać zimę, tworzą sobie z nich jesienną kołderkę. Pod nią nie tylko cie-plej, ale i spokojniej. W ten sposób udają się na zasłużony odpoczynek. Tym razem każdy z przedszkolaków musi zadbać o wygodne posłanie dla swego leśnego przyjaciela. Nauczyciel wnosi do sali pudełko z małymi liśćmi. W tym czasie każdy z uczestników wykonuje dwa rzuty kostką. Zadaniem dzieci jest wyjęcie z pudełka tyle liści, ile wskazała kostka w pierw-szym i drugim rzucie. Ile razem jest liści? Czy ktoś potrafi policzyć swoje zbiory? Ostatecznie wszystkie liście przyklejone zostają na kartę pracy. Teraz jeż może spać w spokoju i cieple. 4. Jeżowe głoski W górnej części karty umieszczono trzy zielone kratki z kostkami z określoną liczbą oczek (●, ●●, ●●●). Zadaniem dzieci jest narysowanie w każdej z nich rzeczy, która rozpoczyna się na pierwszą, drugą i trzecią głoskę wyrazu JEŻ. Uwaga! Zadanie może stanowić wyzwanie szczególnie w przypadku trzeciej głoski, która wielu maluchom wybrzmieć może również jako „SZ”. Warto przekonać się, jak najmłodsi poradzą sobie z tym zadaniem. Znalezienie tożsamego brzmienia jest już sukcesem w tej zabawie. Przykład: głoska pierwsza: J jak jabłko, jajko, jogurt itd. 5. Gdy śpię, rosnę! Po co komu sen? Nauczyciel podpytuje dzieci o ich wieczorne rytuały. Co robicie przed zaśnięciem? Rzeczy-wiście: kąpiel, czytanie książki z rodzicem czy śpiewanie kołysanki to dobre sposoby na przygotowanie się do snu. Dla dzieci sen jest szczególnie ważny. Czy wychowankowie wie-dzą, dlaczego muszą spać? Przedszkolaki podają swoje propozycje rozwiązania problemu. Nauczyciel prowadzi z uczestnikami rozmowę na ten temat. Sen pomaga nam nie tylko wy-począć i zregenerować siły, ale także dzięki niemu lepiej się uczymy, zapamiętujemy. W czasie snu również rośniemy. 6. Obserwacja w grupach. Jak śpią... Nauczyciel zaprasza dzieci do wspólnej obserwacji świata. Sen obecny jest wszędzie. Natura zadbała o to, by zwierzęta mogły korzystać z jego wspaniałych właściwości. Prowadzący dzieli wychowanków na cztery grupy. Każda z nich ma w ciągu jednego dnia, w przedszkolu lub w domu, zaobserwować, co dzieje się wieczorem z: • ludźmi , • zwierzętami, • roślinami, • pogodą/słońcem. Po powrocie do placówki dzieci dzielą się w swoich zespołach poczynionymi obserwacjami i ustalają razem, o czym powiedzą na głos pozostałym grupom. Wychowawca zapisuje wszystkie wnioski, tworząc rysunkową mapę myśli. Czy przyroda swoim „zachowaniem” udowadnia, że sen jest ważny dla wszystkich? Czy świat wokół również zasypia? 7. Miękko i puchowo – o śnie sensorycznie Prowadzący podpytuje dzieci, jakie powinny być w dotyku przedmioty związane ze snem. Po udzieleniu przez wychowanków odpowiedzi przynosi do sali poszewkę od poduszki wypeł-nioną różnymi miękkimi, miłymi w dotyku przedmiotami: gąbkami, futerkami, pluszowym materiałem, watą, piórkami itd. Zadaniem dzieci jest zbadanie ich struktury za pomocą doty-ku. Następnie prowadzący rozdaje dzieciom karty pracy – kontur poduszki. Jej środek należy wcześniej wykleić paskami taśmy dwustronnej. Dzieci wypełniają powierzchnię miękkimi materiałami udostępnionymi przez nauczyciela. Tną gąbki, plusz czy futerka na mniejsze ka-wałki i ozdabiają swoją poduszkę. 4. U krawca. Poduszka we wzorki Przed dziećmi pojawia się kolejna karta pracy. Na poduszce krawiec rozpoczął wykonywanie kolorowego wzoru z wielobarwnych nici. W połowie pracy maszyna się jednak popsuła. Pracę trzeba zatem wykonać ręcznie. Pomóżmy krawcowi i dokończmy wzory na poduszce według jego pomysłu. Przedszkolaki kontynuują wyszywanie szlaczków poprzez kreślenie ich za pomocą kolorowych kredek. Karta pracy nr 1 5. Co przyśniło się Tuptusiowi? Do ostatniej zabawy ujętej w scenariuszu wykorzystujemy sylwetkę omawianego wcześniej jeża. Tuptuś, bo tak mu na imię, podczas swoich nocnych wędrówek przeżywa bardzo wiele przygód. Wiele z nich powraca do niego podczas snu, długiej zimowej drzemki. Nauczyciel przygotowuje różne historyjki obrazkowe, wklejając w miejsca głównych bohaterów sylwetę jeża. Wychowawca przedstawia na tablicy kolejno każdą z przygód Tuptusia. Zadaniem milu-sińskich jest opowiedzenie, krok po kroku, jaka przygoda spotkała ich małego przyjaciela. Karta pracy nr 2