STAN PRAWNY NA 11 GRUDNIA 2020 Wytyczne sanitarne w poradni Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 59 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 1389 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 493 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1604), • Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 października 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. z 2020 r. poz. 1758 ze zm.). Aktualnie obowiązują dwie metody ograniczenia funkcjonowania jednostek organizacyjnych systemu oświaty. Pierwsza została uregulowana w § 18 ust. 2a Rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach, zgodnie z którym to dyrektor, za zgodą organu prowadzącego i po uzyskaniu pozytywnej opinii właściwego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego, może zawiesić zajęcia na czas oznaczony, jeżeli ze względu na aktualną sytuację epidemiologiczną zagrożone może być zdrowie uczniów. Druga metoda to zawieszenie zajęć przez ministra właściwego do spraw oświaty, która obecnie została zastosowana w Rozporządzeniu w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19. Rozporządzenie to ograniczyło od 9 listopada 2020 r. funkcjonowanie publicznych i niepublicznych: • szkół podstawowych, • szkół ponadpodstawowych, • placówek kształcenia ustawicznego i centrów kształcenia zawodowego, • ośrodków rewalidacyjno-wychowawczych. Nie ma zatem obecnie regulacji odgórnych, regulacji rozporządzenia, które zawieszałyby działalność poradni psychologiczno-pedagogicznych. Oczywiście poradnie mogą zawieszać działalność, ale wyłącznie w drodze decyzji dyrektora, podjętej na podstawie § 18 ust. 2a Rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach. To zawieszenie ma jednak charakter indywidualny. Poradnie zatem obecnie funkcjonują, jednak nie bez pewnych ograniczeń. Wynikają one natomiast z konieczności dostosowania się do wymogów sanitarnych, aby ograniczyć możliwość zarażenia. Wytyczne sanitarne Na stronie MEN dostępne są Rekomendacje dotyczące procedur działania poradni psychologiczno-pedagogicznych dla dzieci i młodzieży w zakresie zapobiegania COVID-19. Wytyczne te są wydane na podstawie 8a ust. 5 pkt 2 Ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej i są wiążące dla dyrektora. Potwierdza to dodatkowo § 13c Rozporządzenia w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, zgodnie z którym dyrektor jednostki systemu oświaty uwzględnia w funkcjonowaniu placówki przepisy odrębne dotyczące ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii oraz wytycznych ministra właściwego do spraw zdrowia, Głównego Inspektora Sanitarnego oraz ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania. Zgodnie z wytycznymi w poradni przyjmowane są tylko osoby zdrowe, bez objawów chorobowych sugerujących chorobę zakaźną. Rodzic, opiekun, pełnoletni uczeń przy ustalaniu terminu wizyty w poradni są informowani, że do placówki nie mogą przychodzić osoby chore, przebywające na kwarantannie ani w izolacji domowej. Wizyty klientów są umawiane na konkretną datę i godzinę, z podaniem numeru gabinetu i innych niezbędnych informacji, z tym że na wizytę/poradę te osoby powinny stawić się nie wcześniej niż 10 minut przed wyznaczoną godziną. Grafik przyjmowania klientów układa się tak, aby nie doprowadzać do gromadzenia się osób w poczekalni. Oczekujący na przyjęcie w poczekalni korzystają z miejsc wyłącznie oznaczonych, oddalonych od siebie o co najmniej 2 m. W sekretariacie poradni może przebywać tylko jedna osoba poza pracownikiem; pozostali oczekują na zewnątrz z zachowaniem min. 2 m odległości między sobą. Wytyczne rekomendują również umieszczenie na zewnątrz obiektu przy wejściu oraz na stronie internetowej lub w innym ogólnodostępnym miejscu informacji o sposobie ustalania i odwoływania wizyt, zasad prowadzenia zajęć oraz komunikowania się z poradnią. Obowiązek zakrywania ust i nosa w poradni Wytyczne nakładają na pracowników poradni również dodatkowe obowiązki w zakresie kontrolowania przestrzegania wytycznych sanitarnych przez osoby odwiedzające. Wytyczne wskazują bowiem, że należy kontrolować przestrzeganie obowiązku zakrywania ust i nosa na terenie poradni przez pracowników, klientów i inne osoby z zewnątrz, z wyłączeniem: • dziecka do ukończenia czwartego roku życia, • osoby, która nie może zakrywać ust lub nosa z powodu stanu zdrowia, całościowych zaburzeń rozwoju, zaburzeń psychicznych, niepełnosprawności intelektualnej w stopniu umiarkowanym, znacznym albo głębokim lub osoby mającej trudności w samodzielnym zakryciu lub odkryciu ust. Obowiązek zakrywania ust i nosa może zostać ustalony przez dyrektora poradni, jako osobę odpowiedzialną za zapewnienie bezpieczeństwa na terenie jednostki, natomiast należy wspomnieć, że w tym przypadku pierwszeństwo mają przepisy wydane aktem w randze rozporządzenia. Chodzi o Rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii, w szczególności § 27 ust. 1 pkt 2 lit c, zgodnie z którym do odwołania nakłada się obowiązek zakrywania, przy pomocy odzieży lub jej części, maski, maseczki, przyłbicy albo kasku ochronnego, ust i nosa w miejscach ogólnodostępnych, w tym: w zakładach pracy oraz w budynkach użyteczności publicznej przeznaczonych na potrzeby: administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki, wychowania, opieki zdrowotnej, społecznej lub socjalnej, obsługi bankowej, handlu, gastronomii, usług, w tym usług pocztowych lub telekomunikacyjnych, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym, morskim lub wodnym śródlądowym; za budynek użyteczności publicznej uznaje się także budynek biurowy lub socjalny. Budynek poradni jest zarówno zakładem pracy, jak i budynkiem użyteczności publicznej. Co za tym idzie, niezależnie od decyzji dyrektora poradni podlega wymogom tej regulacji. Wytyczne GIS-u nie wprowadzają zatem obowiązku zakrywania ust i nosa, co najwyżej można je uznać za uszczegółowienie wymagań określonych wspomnianym Rozporządzeniem. W wytycznych użyto sformułowania, że używanie osłony ust i nosa przez osoby prowadzące zajęcia powinno się odbywać „w miarę możliwości” w sposób dostosowany do możliwości psychofizycznych, zarówno personelu, jak i przede wszystkim dzieci i młodzieży. Można zatem uznać, że wytyczne nieco łagodzą kategoryczne postanowienia Rozporządzenia w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii, ale jednocześnie powstaje tu pewna sprzeczność z jego regulacjami. W tym wypadku należy jednak uznać, że wytyczne muszą być stosowane – jako bezpośrednio odnoszące się do poradni. Kolejne wytyczne Główny Inspektor Sanitarny zaleca również nieangażowanie osób powyżej 60. roku życia oraz przewlekle chorych do pracy w bezpośrednim kontakcie z dziećmi i innymi osobami, jak też zapewnienie pracownikom środków ochrony indywidualnej (maski, przyłbice, rękawiczki, fartuchy w razie potrzeby) oraz instrukcji prawidłowego ich stosowania. Wybór środków ochrony zapewnianych przez poradnię zależy od jej dyrektora. Zgodnie z wytycznymi jego zadaniem jest uwrażliwienie kadry na konieczność stosowania środków ochrony osobistej (np. rękawiczek, maseczek itp.) oraz mycia i dezynfekcji rąk, w tym szczególnie: • przed i po kontakcie z dziećmi i młodzieżą, • po kontakcie z zanieczyszczonymi powierzchniami lub sprzętem, • po usunięciu środków ochrony osobistej. Zalecane jest stosowanie, gdzie to możliwe, środków ochrony zbiorowej na stanowiskach pracy w postaci przegród izolacyjnych – ekranów ochronnych (np. przezroczyste przesłony) albo rozmieszczenia stanowisk pracy w sposób zapewniający izolację – co najmniej 1,5 m odległości pomiędzy współpracownikami i 2 m odległości pomiędzy pracownikiem i pozostałymi osobami. Przyjmowanie do poradni Dzieci i inne osoby z zewnątrz przyjmowane są w gabinetach, w których powierzchnia nie jest mniejsza niż 4 m2 na osobę. Powierzchnię wylicza się z uwzględnieniem mebli oraz sprzętów, które się w niej znajdują. Ponadto: • z gabinetów są usunięte dywany i inne miękkie akcesoria, • każde pomieszczenie wyposażone jest w środki do dezynfekcji, • zalecane jest korzystanie wyłącznie z mebli o zmywalnej powierzchni, nadającej się do dezynfekcji, • po każdej wizycie wszystkie dotykane powierzchnie są dezynfekowane, a gabinet jest wietrzony przez co najmniej 15 minut, • osoby przyjmowane są zobowiązane do posiadania i korzystania w trakcie pobytu w poradni z własnych długopisów, o czym są informowani w trakcie umawiania na wizytę. Podejrzenie zarażenia Pracownicy nie powinni zostać dopuszczeni do pracy w razie wystąpienia objawów sugerujących chorobę zakaźną. W razie podejrzenia, że taka sytuacja zachodzi, dyrektor ma prawo skierowania nauczyciela i pracownika niepedagogicznego na badanie kontrolne. Sąd Najwyższy w Wyroku z dnia 18 grudnia 2002 r. (sygn. I PK 44/02) stwierdził: „Aktualnym orzeczeniem lekarskim w rozumieniu art. 229 § 4 k.p. jest orzeczenie stwierdzające stan zdrowia pracownika w dacie, w której ma być dopuszczony do pracy. Zachowuje ono aktualność w okresie w nim wymienionym, jednak staje się nieaktualne w przypadku wystąpienia w tym okresie zdarzeń, które mogą wskazywać na zmianę stanu zdrowia pracownika”. Taka zmiana może dotyczyć wystąpienia objawów zarażenia koronawirusem. W przypadku wystąpienia u pracownika wykonującego swoje zadania na stanowisku pracy niepokojących objawów sugerujących zakażenie koronawirusem należy niezwłocznie odsunąć go od pracy i odesłać transportem indywidualnym (własnym lub sanitarnym) do domu, a jeśli jest to niemożliwe, pracownik powinien oczekiwać na transport w wyznaczonym pomieszczeniu, w którym można go czasowo odizolować od innych osób.