STAN PRAWNY NA 27 LISTOPADA 2020 Przekształcenia jednostek niepublicznych Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz szeregu publikacji z zakresu prawa oświatowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 910 ze zm.), • Ustawa z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2029), • Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o systemie informacji oświatowej (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1942 ze zm.), • Ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 443 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 sierpnia 2017 r. w sprawie rodzajów innych form wychowania przedszkolnego, warunków tworzenia i organizo-wania tych form oraz sposobu ich działania (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1520). Założenie jednostki niepublicznej wymaga uzyskania wpisu do ewidencji prowadzonej przez gminę. W toku działania przedszkola lub innej formy wychowania przedszkolnego zachodzi niejednokrotnie potrzeba dokonania przekształcenia jednostki czy też niektórych aspektów jej działalności. Przekształcenie punktu przedszkolnego w przedszkole Punkty przedszkolne są jednostkami działającymi w oparciu o Rozporządzenie MEN z dnia 28 sierpnia 2017 r. w sprawie rodzajów innych form wychowania przedszkolnego, warunków tworzenia i organizowania tych form oraz sposobu ich działania, wydane na podstawie art. 32 ust. 11 Ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe. Wskazuje ono w § 1, że wycho-wanie przedszkolne może być prowadzone w następujących, innych niż przedszkola i oddzia-ły przedszkolne w szkołach podstawowych, formach: 1) punktach przedszkolnych, w których zajęcia są prowadzone przez cały rok szkolny, z wyjątkiem przerw ustalonych przez organ prowadzący, 2) zespołach wychowania przedszkolnego, w których zajęcia są prowadzone przez cały rok szkolny w niektóre dni tygodnia, z wyjątkiem przerw ustalonych przez organ pro-wadzący. Warunkami utworzenia punktu – zgodnie z § 2 Rozporządzenia – są: 1) uzyskanie przez organ prowadzący pozytywnych opinii właściwego państwowego in-spektora sanitarnego oraz komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej o zapewnieniu w lokalu, w którym mają być prowadzone zajęcia w ramach punktu lub zespołu, bezpiecznych i higienicznych warunków pobytu dzieci, 2) wyposażenie lokalu w sprzęt i pomoce dydaktyczne niezbędne do realizacji podstawy programowej wychowania przedszkolnego. Wymagania stawiane przed punktem przedszkolnym określa § 4 Rozporządzenia. Zgodnie z tym przepisem lokal, w którym mają być prowadzone zajęcia w ramach punktu, znajduje się w budynku lub jego części, spełniających wymagania określone w przepisach techniczno-budowlanych oraz przepisach o ochronie przeciwpożarowej dla kategorii zagrożenia ludzi ZL II lub wskazane w ekspertyzie technicznej rzeczoznawcy budowlanego oraz ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych, opracowanej w trybie określonym w tych przepisach. Rozporządzenie w ust. 2 tej regulacji dopuszcza jednak prowadzenie zajęć w ramach punktu przedszkolnego w lokalu znajdującym się w budynku lub jego części niespełniających ww. wymagań, określonych w ust. 1, jeżeli lokal: 1) będzie przeznaczony dla nie więcej niż 25 dzieci, 2) znajduje się na pierwszej kondygnacji nadziemnej budynku i stanowi zwarty zespół przylegających do siebie i powiązanych funkcjonalnie pomieszczeń, przeznaczonych do celów prowadzenia punktu lub zespołu, 3) znajduje się w strefie pożarowej, w której elementy budynku nie rozprzestrzeniają ognia (wymaganie to nie dotyczy kondygnacji zlokalizowanych powyżej drugiej kon-dygnacji nadziemnej), 4) posiada co najmniej dwa wyjścia służące do celów ewakuacji, które prowadzą na ze-wnątrz budynku, przy czym jednym z nich są drzwi wyjściowe z lokalu, a drugim – inne drzwi lub okno, umożliwiające ewakuację dzieci w sposób bezpieczny bezpo-średnio na zewnątrz budynku; wysokość od dolnej krawędzi okna do poziomu, na któ-ry ewakuuje się dzieci, nie powinna przekraczać 0,9 m, 5) przejście ewakuacyjne z pomieszczenia przeznaczonego do przebywania dzieci, z wyłączeniem pomieszczeń higieniczno-sanitarnych, do drzwi, o których mowa w pkt 4, prowadzi łącznie przez nie więcej niż dwa pomieszczenia lokalu, włączając w to pomieszczenie przeznaczone do przebywania dzieci, i posiada długość nieprzekraczającą: a) 20 m lub b) 40 m – w przypadku przejścia ewakuacyjnego prowadzącego do drzwi stanowią-cych wyjście ewakuacyjne z lokalu bezpośrednio w miejsce bezpieczne na ze-wnątrz budynku. Przekształcenie niepublicznego punktu przedszkolnego w przedszkole niepubliczne może być zasadne choćby z przyczyn finansowych. Zgodnie z art. 20 ust. 1 Ustawy z dnia 27 paździer-nika 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych prowadzone przez osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego oraz osoby fizyczne publiczne inne formy wychowania przedszkolnego otrzymują na każdego ucznia dotację z budżetu gminy w wysokości równej 50 proc. podstawowej kwoty dotacji dla przedszkoli, z tym że na ucznia niepełnosprawnego w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na takiego ucznia niepełnosprawnego innej formy wychowania przedszkolnego w części oświatowej subwencji ogólnej dla gminy. Tym-czasem zgodnie z art. 17 tej Ustawy niepubliczne przedszkole otrzymuje już dotację co naj-mniej w wysokości równej 75 proc. podstawowej kwoty dotacji dla przedszkoli, z tym że na ucznia niepełnosprawnego w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na takiego ucznia niepełnosprawnego przedszkola w części oświatowej subwencji ogólnej dla gminy. Różnica w kwocie dotacji dla przedszkoli jest zatem znacząca. Obecnie obowiązuje art. 181 ust. 3 Ustawy Prawo oświatowe, zgodnie z którym przekształce-nie niepublicznej innej formy wychowania przedszkolnego, prowadzonej przez osobę prawną lub osobę fizyczną, w niepubliczne przedszkole wymaga dokonania zmiany we wpisie do ewidencji prowadzonej przez gminę właściwą ze względu na miejsce prowadzenia przedszko-la w trybie określonym w art. 168 ust. 13, z tym że do zgłoszenia do ewidencji dołącza się statut przedszkola. Regulacja art. 168 ust. 13 wskazuje natomiast, że osoba prowadząca jest zobowiązana zgłosić organowi ewidencyjnemu (gminie) w ciągu 14 dni zmiany w danych zawartych w zgłoszeniu powstałe po wpisie do ewidencji. Zgłoszenie zmiany w ewidencji, wskazujące na przekształcenie punktu w przedszkole, powinno zatem zawierać: 1) oznaczenie osoby zamierzającej prowadzić przedszkole, jej miejsca zamieszkania lub siedziby, 2) wskazanie miejsca prowadzenia przedszkola oraz informację o warunkach lokalowych zapewniających: a) możliwość prowadzenia zajęć dydaktyczno-wychowawczych, b) realizację innych zadań statutowych, c) bezpieczne i higieniczne warunki nauki i pracy; 3) statut przedszkola, 4) dane dotyczące kwalifikacji pracowników pedagogicznych i dyrektora, przewidzia-nych do zatrudnienia w przedszkolu, 5) dane niezbędne do wpisania przedszkola do krajowego rejestru urzędowego podmio-tów gospodarki narodowej, czyli do nadania numeru REGON. Należy zauważyć, że ostatni z przywołanych punktów, zobowiązujący do podania przez wnio-skodawcę danych niezbędnych do wpisania placówki do krajowego rejestru urzędowego pod-miotów gospodarki narodowej (REGON), dodany został do Ustawy Prawo oświatowe na mocy art. 102 pkt 4 Ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o systemie informacji oświatowej. Rejestr ten prowadzony jest przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 41 Ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej i obejmuje osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. O tym z kolei, jakie dane są niezbędne do nadania numeru REGON, mówi art. 42 ust. 3 Ustawy o statystyce publicznej, stosownie do którego wpisowi do rejestru w zakresie prowadzonej przez nie działalności podlegają następujące informacje o podmiotach: 1) nazwa i adres siedziby, a w przypadku osób fizycznych prowadzących działalność go-spodarczą – dodatkowo nazwisko i imiona oraz miejsce zamieszkania i identyfikator systemu ewidencji ludności (PESEL), o ile taki posiada, 2) numer identyfikacji podatkowej NIP, 3) numery identyfikacyjne wspólników spółki cywilnej, o ile takie posiadają, nazwisko i imiona albo firma wspólników spółki cywilnej wraz z numerem PESEL osoby fi-zycznej prowadzącej działalność, o ile taki posiada, 4) forma prawna i forma własności, 5) wykonywana działalność, w tym rodzaj przeważającej działalności, 6) daty: powstania podmiotu, rozpoczęcia działalności, zawieszenia i wznowienia dzia-łalności, wpisu do ewidencji lub rejestru, zakończenia działalności albo skreślenia z ewidencji lub rejestru, wpisu oraz skreślenia z rejestru podmiotów, 7) nazwa organu rejestrowego lub ewidencyjnego, nazwa rejestru (ewidencji) i nadany przez ten organ numer, 8) przewidywana liczba pracujących, 9) numer telefonu i faksu siedziby, adres poczty elektronicznej oraz strony internetowej, o ile podmiot takie posiada i poda je do rejestru podmiotów. Podkreślić jednak należy, że przekształcenie nie powinno być traktowane przez organ ewi-dencyjny jako założenie nowej jednostki, a jedynie jako zmiana danych zawartych w uprzed-nim zgłoszeniu. W konsekwencji w zgłoszeniu dotyczącym przekształcenia powinno się ująć wyłącznie te dane, które ulegną zmianie od ostatniego wpisu dotyczącego punktu przedszkol-nego. Z kolei spełnienie wymagań dotyczących bezpiecznych i higienicznych warunków nauki i pracy potwierdza się przez dołączenie do zgłoszenia pozytywnej opinii właściwego pań-stwowego powiatowego inspektora sanitarnego oraz pozytywnej opinii komendanta powiato-wego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej. Zmiana osoby prowadzącej niepubliczne przedszkole Wskazanie osoby prowadzącej niepubliczne przedszkole jest jednym z punktów zawartych we wpisie do ewidencji jednostek niepublicznych, o którym mowa w art. 168 ust. 11 Ustawy Prawo oświatowe. Z uwagi na to, że zaświadczenie o wpisie do ewidencji niepublicznych przedszkoli określa osobę fizyczną lub prawną, prowadzącą przedszkole, to zmiana osoby prowadzącej wymaga dokonania zmiany we wpisie do ewidencji. Zgodnie z art. 168 ust. 4a Ustawy Prawo oświatowe osoba fizyczna składająca zgłoszenie do ewidencji może dołączyć do wniosku pisemne oświadczenie wskazujące osobę fizyczną lub osobę prawną inną niż jednostka samorządu terytorialnego, która przejmie prowadzenie przedszkola w przypadku zgonu osoby składającej zgłoszenie. Oświadczenie zawiera zgodę osoby fizycznej albo osoby prawnej, która ma przejąć prowadzenie placówki niepublicznej. Zgodnie z ust. 4b oświadczenie może zostać złożone przez osobę fizyczną również po uzy-skaniu wpisu do ewidencji. Przywołane regulacje dotyczą więc wyłącznie przedszkoli zakładanych przez osoby fizyczne. Zgodnie z art. 168 ust. 14 Ustawy Prawo oświatowe, w przypadku zmiany organu prowadzą-cego placówkę wniosek o zmianę danych, o których mowa w ust. 4 pkt 1, składa, nie później niż na miesiąc przed planowanym dniem zmiany organu prowadzącego, osoba dotychczas prowadząca placówkę. W przypadku zgonu osoby fizycznej prowadzącej placówkę wniosek składa osoba, która została wskazana w oświadczeniu, o którym mowa w ust. 4a lub 4b, w terminie 14 dni od dnia zgonu. Zmiana organu prowadzącego następuje z dniem dokonania wpisu tej zmiany do ewidencji. Dane, o których mowa w art. 168 ust. 4 pkt 1 Ustawy Prawo oświatowe, to oznaczenie osoby zamierzającej prowadzić przedszkole, jej miejsca zamieszkania lub siedziby. Zacząć tu należy od zdania drugiego tej regulacji, ponieważ stanowi ono dalszą część wcześniej opisanych re-gulacji ust. 4a i 4b. W razie zgonu osoby, która dotychczas prowadziła przedszkole, prawo zgłoszenia nowej osoby prowadzącej przysługuje podmiotowi wskazanemu w oświadczeniu na wypadek zgonu. Istotny jest natomiast termin złożenia wniosku o zmianę wpisu do ewi-dencji. Jest to bowiem okres wyłącznie 14 dni, licząc od daty zgonu. Po tym czasie osoba wskazana w oświadczeniu straci możliwość złożenia wniosku o zmianę wpisu do ewidencji. Przekształcenie przedszkola w inną jednostkę W przypadku jednostek publicznych możliwość ich przekształcenia wynika wprost z art. 89 ust. 9 Ustawy Prawo oświatowe. Zgodnie z tą regulacją do przekształcenia stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące likwidacji jednostki, co oznacza konieczność zastosowania długotrwałej procedury, ponieważ przedszkole może być zlikwidowane z końcem roku szkolnego przez organ prowadzący przedszkole, po zapewnieniu przez ten organ dzieciom możliwości kontynuowania nauki w innym przedszkolu publicznym tego samego typu. Organ prowadzący jest zobowiązany, co najmniej na 6 miesięcy przed terminem likwidacji, zawiadomić o zamiarze likwidacji placówki: rodziców dzieci, właściwego kuratora oświaty oraz organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego właściwej do prowadzenia placówek danego typu. Placówka publiczna, prowadzona przez jednostkę samorządu terytorialnego, może zostać zli-kwidowana po uzyskaniu pozytywnej opinii kuratora oświaty, natomiast placówka publiczna, prowadzona przez osobę prawną inną niż jednostka samorządu terytorialnego lub osobę fizyczną, może zostać zlikwidowana za zgodą organu, który udzielił zezwolenia na jej założenie. Co istotne, likwidacja jednostki niepublicznej wymaga przeprowadzenia podobnie długotrwa-łej procedury. Zgodnie z art. 172 ust. 4 Ustawy Prawo oświatowe osoba prowadząca placów-kę może ją zlikwidować z końcem roku szkolnego. W tym przypadku jest ona zobowiązana, co najmniej na 6 miesięcy przed terminem likwidacji, zawiadomić o zamiarze i przyczynach likwidacji: rodziców dzieci, organ, o którym mowa w art. 168 ust. 1 i 2 (organ ewidencyjny), oraz gminę, na której terenie jest położona placówka. Prawo oświatowe nie zawiera jednak regulacji, która, podobnie jak w przypadku jednostek publicznych, pozwalałaby na stosowanie procedury likwidacji odpowiednio do przekształce-nia przedszkola. Nie da się zatem przekształcić przedszkola w innego typu jednostkę, można jedynie zlikwidować przedszkole i ewentualnie otworzyć przez ten sam organ prowadzący jednostkę innego typu.